Wersja PDF (do druku) Wersja PDF
(do druku)
Poprzednia stronaPoprzedni podrozdział Następny podrozdziałNastępna strona

Klimat Wrocławia

Alfred Dubicki
Maria Dubicka
Mariusz Szymanowski

Klimat Wrocławia odznacza się cechami typowymi dla klimatu przejściowego strefy szerokości umiarkowanych. Ścierające się wpływy oceaniczne i kontynentalne powodują dużą zmienność klimatu, przejawiającą się bogactwem stanów pogodowych. Położenie Wrocławia na przedpolu Sudetów, przy dominującym napływie mas z kierunków zachodnich i południowych, powoduje uprzywilejowanie termiczne miasta. Dodatkowe modyfikacje, typowe dla dużych aglomeracji miejsko-przemysłowych, takie jak wyspy ciepła i opadów atmosferycznych oraz zróżnicowanie bioklimatyczne, generowane są poprzez zmianę właściwości fizycznych wynikającą ze sposobu zagospodarowania i użytkowania terenów zurbanizowanych. Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu jest zjawiskiem stwierdzonym i jako takie powinno być podstawą do przemyślanych działań w zakresie planowania przestrzennego i rozwiązań planistycznych.

Rosnące zapotrzebowanie na informacje o klimacie powoduje, że coraz częściej uwzględnia się wzajemne oddziaływania zachodzące w obrębie środowiska atmosferycznego i na jego pograniczu ze środowiskiem wodnym i lądowym, a odchodzi się od tradycyjnego, prostego opisu cech wieloletniego reżimu pogody. Klimat rozumiany jako całokształt procesów zachodzących w atmosferze wpływa na działalność człowieka i rezultaty osiągane w różnych sferach życia gospodarczego. Zespół elementów meteorologicznych (temperatura i wilgotność powietrza, prędkość wiatru, natężenie promieniowania słonecznego i inne) odczuwany przez organizm człowieka, powoduje reakcje biologiczne i psychiczne w ustroju ludzkim.

Wielkomiejski charakter współczesnej cywilizacji, poprzez znaczną koncentrację ekonomicznej i społecznej aktywności człowieka, ukształtował na obszarach miejskich jakościowo odmienny typ mezoklimatu miejskiego, o cechach niekorzystnych dla jego mieszkańców. Charakterystyka klimatu Wrocławia obejmująca trzy aspekty, takie jak: główne cechy klimatu, specyfikę klimatu miasta i wybrane zagadnienia klimatu odczuwalnego (bioklimatu człowieka), będzie próbą oceny jego bodźcowości oraz określenia podstawowych cech struktury klimatu i bioklimatu aglomeracji miejsko-przemysłowej Wrocławia.

Podstawę opracowania stanowią dane meteorologiczne z Obserwatorium Uniwersytetu Wrocławskiego lat 1981-2000 oraz z sieci automatycznych stacji meteorologicznych zlokalizowanych na terenie miasta, jak i z mobilnej stacji pomiarowej (lata 1997-2000).

Główne cechy klimatu Poprzednia stronaPoprzedni podrozdział Następny podrozdziałNastępna strona

Wrocław leży w centrum Dolnego Śląska, Niziny Śląskiej i Równiny Wrocławskiej rozciętej doliną Odry. W krajobrazie miasta dominuje Odra wraz z jej odnogami, kanałami, starorzeczami i rozlewiskami (łącznie 54,5 km długości w granicach miasta), tworząc główną oś ekologiczną przestrzennego układu miasta w kierunku wschód - zachód. To oraz 12 wysp czynią Wrocław wyjątkowym miastem w Polsce. Istotną z punktu widzenia warunków klimatycznych Wrocławia, bardziej urozmaiconą rzeźbę terenu tworzy obszar Pogórza Sudetów oraz częściowo Sudety na południu i Wzgórza Trzebnickie na północy. Położenie miasta w dolinie Odry i na przedpolu Sudetów powoduje jego uprzywilejowanie termiczne określane jako "wrocławsko-opolski obszar ciepła". Podobnie jak obszary ciepła "krakowski" i "tarnowski", jest on konsekwencją dynamicznego ogrzewania się mas powietrza osiadających po zawietrznej stronie masywu górskiego. Występują wówczas charakterystycznedla gór i ich przedpola wiatry fenowe (halne). Należy podkreślić, że we Wrocławiu zjawiska fenopochodne obserwowane są przeciętnie w ciągu 71 dni w roku (Kwiatkowski, 1975). Usytuowanie miasta w dolinie Odry ma także negatywne następstwa sprzyjające, zwłaszcza w antycyklonalnych sytuacjach synoptycznych, słabemu przewietrzaniu i kształtowaniu się niekorzystnych zjawisk klimatycznych w postaci częstych zamgleń i wyższej wilgotności powietrza.

Warunki klimatyczne Wrocławia są jednak ściśle związane z klimatem Polski i Europy, a położenie geograficzne w tej części strefy umiarkowanej decyduje o dużej zmienności warunków pogodowych. Wiąże się to z częstym i aktywnym przemieszczaniem układów barycznych i napływem wilgotnych mas powietrza znad Oceanu Atlantyckiego oraz znacznie suchszych z rozległego kontynentu azjatyckiego. Cechą klimatu Polski jest jego przejściowy charakter, przejawiający się zarówno cechami klimatu morskiego, jak również znacznym udziałem właściwości klimatu kontynentalnego. W efekcie we Wrocławiu przeważa wiatr o kierunkach z sektorów zachodniego i południowego (rys. 1) Jest on obserwowany w ciągu, odpowiednio, 27,6% i 23,1% dni w roku i związany jest z napływem polarno-morskich mas powietrza.

Rysunek 1. Róża wiatru: a) częstość [%] kierunku wiatru i średnie wielkości, b) prędkości wiatru [m/s], c) ciśnienia atmosferycznego [hPa], d) temperatury powietrza [°C] we Wrocławiu w latach 1981-2000
Róża wiatru: a) częstość [%] kierunku wiatru i średnie wielkości, b) prędkości wiatru [m/s], c) ciśnienia atmosferycznego [hPa], d) temperatury powietrza [°C] we Wrocławiu w latach 1981-2000

Średnia roczna temperatura powietrza we Wrocławiu wynosi 9,0 °C, miesiąca najzimniejszego (stycznia) - 0,4 °C, a najcieplejszego (lipca) 18,8 °C (tab. 1). Amplituda roczna temperatury, będąca miarą stopnia kontynentalizmu klimatu, wynosi 19,2 °C. Stawia to Wrocław wśród obszarów nizinnej części Polski, odznaczających się najniższymi wielkościami tego wskaźnika. Omawiane 20-lecie (1981-2000) należało jednak do najcieplejszych w ciągu ostatnich 100 lat, gdzie średnia temperatura wyniosła 8,5 °C. W latach 1881-2000 do najcieplejszych należał rok 2000 ze średnią roczną temperaturą powietrza 10,4 °C. W najchłodniejszych latach - 1940 i 1956 średnia roczna wyniosła 6,6 °C. Największą zmiennością temperatury cechują się miesiące zimowe, od +4,4 °C (I 1921 r.), do - 11,2 °C (I 1940 r.). Mniejsza była zmienność temperatury w miesiącach letnich. Najcieplejszy, 22,1 °C, był lipiec 1994 r., zaś najchłodniejszy, 15,7 °C, lipiec 1997 r.

Tabela 1. Średnie miesięczne,sezonowe i roczne wielkości głównych elementów klimatu we Wrocławiu w latach 1981-2000

 IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXIIZimaWiosnaLatoJesieńRok
T-0,40,34,18,914,216,918,818,013,69,13,60,70,29,117,98,89,0
Tmax4,25,57,812,316,119,122,121,516,512,36,83,34,312,120,911,912,3
Tmin-9,0-7,9-0,86,410,514,716,115,910,86,9-0,1-4,3-7,15,415,55,94,9
U82,079,774,969,469,471,571,174,280,981,684,485,082,271,272,382,377,0
V2,72,62,72,32,12,12,01,71,92,02,32,52,62,41,92,12,2
Z7,67,67,77,47,07,57,06,77,47,18,08,17,87,47,17,57,4
SS54,274,4107,5159,3213,1188,3221,1207,0127,1110,654,940,6167,2479,9616,4292,61556,0
R31,030,040,736,552,776,679,565,746,032,937,738,099,0129,9221,8116,6567,3

T – temperatura [°C], Tmax – temperatura maksymalna [°C], Tmin – temperatura minimalna [°C], U – wilgotność względna [%], V – prędkość wiatru [m/s], Z – zachmurzenie [0-10], SS – usłonecznienie [godz.], R – opad [mm].

Prawidłowości przebiegu rocznego temperatury powietrza w Polsce określane są przez 6 termicznych pór roku (tab. 2). We Wrocławiu zima termiczna rozpoczyna się przeciętnie 19 XII i trwa 65 dni;przedwiośnie - 22 II (34 dni) ;wiosna - 28 III (65 dni) ;lato - 1 VI i jest najdłuższą termiczną porą roku (92 dni) ; jesień rozpoczyna się 1 IX (68 dni), a przedzimie - 8 XI (41 dni). Okres wegetacyjny trwa przeciętnie 226 dni i należy do najdłuższych w Polsce. Zachmurzenie jest elementem meteorologicznym, który w istotny sposób kształtuje warunki dopływu promieniowania słonecznego do powierzchni ziemi. Stosunkowo mało we Wrocławiu jest dni pogodnych (przeciętnie 27 dni), podczas gdy dni pochmurne obserwowane są w ciągu 203 dni w roku. Suma roczna usłonecznienia, rozumiana jako czas, w którym do powierzchni ziemi dociera promieniowanie bezpośrednie, podobnie jak na całej Nizinie Śląskiej wynosi około 1500 godzin.

Tabela 2. Termiczne pory roku we Wrocławiu.

 ZimaPrzedwiośnieWiosnaLatoJesieńPrzedzimieOkres wegetacyjny
średnia dobowa temperatura powietrza
≤ 0,0°C0,1 – 5,0°C5,1 – 14,9°C≥ 15,0°C5,1 – 14,9°C0,1 – 5,0°C≥ 5,0°C
Początek19 XII22 II28 III1 VI1 IX8 XI28 III
Koniec21 II27 III31 V31 VIII7 XI18 XII7 XI
Czas trwania
(liczba dni)
653465926841226

POPRZEDNIA STRONA GŁÓWNA PDF POCZĄTEK STRONY NASTĘPNA