Gmina Rzepin

 

Ogólna charakterystyka gminy

 

Miasto i gmina Rzepin leżą w południowo zachodniej części województwa gorzowskiego. Od południa gmina graniczy z gminą Cybinka, od wschodu z gminą Torzym (woj. zielonogórskie), od północnego wschodu z gminą Ośno Lubuskie, od północy z gminą Górzyca, a od zachosu z gminą Słubice.

Teren gminy w ujęciu geomorfologicznym leży na Pojezierzu Lubuskim w mezoregionie Niecka Pliszki. Można tu wyróżnić dwie jednostki morfologiczne: na północy falistą równinę morenową i na południu sandr Ilanki, która przepływa przez miasto i gminę.

W gminie znajduje się stosunkowo dużo jezior. Największe z nich to Busko o powierzchni 47,5 ha. Inne małe jeziora gminy to: Linie, Rzepsko, Głębiniec, Papienko, Długie.

Powierzchnia gminy wynosi 19 111 ha. W strukturze użytkowania gruntów dominują lasy zajmujące 9481 ha, co stanowi prawie 50% powierzchni gminy. Użytki rolne zajmują 7584 ha, z czego 6330 ha, to grunty orne.

Średnie zagęszczenie ludności w gminie wynosi 52 osoby/km2, czyli jest nieco niższe od średniej województwa.

Dotychczasowy charakter gminy można określić jako rolniczo-leśny. Lokalnym ośrodkiem przemysłowo-handlowo-usługowym jest miasto Rzepin. W związku z szybko wzrastającym tempem wymiany towarowej z Niemcami i rozwojem ruchu turystycznego, szansą dla gminy stało się położenie w pobliżu granicy oraz ważnych tras komunikacyjnych.

 

Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy

 

Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochroną przyrody).

-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie p.t. "Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza gminy Rzepin" i przekazane zostały gminie w roku 1993, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.

 

Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.

-> stwierdzono, że część terenu gminy wchodzi w skład uznanej wstępnie za taki obszar doliny Ilanki.

 

Na obszarze doliny Ilanki przeprowadzono szczegółową inwentaryzację miejsc ważnych dla zachowania różnorodności biologicznej. Zgodnie z metodyką przyjętą w projekcie, opierano się na kryterium geobotanicznym.

-> rezultaty tej inwentaryzacji (katalog obiektów i mapa) dostępne są w siedzibie Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.

 

W roku 1994 opracowano koncepcję ochrony przyrody obszaru "Dolina Ilanki". Jego efektem była między innymi propozycja utworzenia parku krajobrazowego.

-> opracowanie dostępne jest w Urzędzie Wojewódzkim w Gorzowie, a także w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.

 

Na podstawie wyników wymienionych wyżej prac zaprojektowano sieć obiektów, które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować rożnorodność przyrody gminy, oraz zapewnić wkład gminy do rożnorodności biologicznej regionu i kraju.

 

Walory o randze ponadregionalnej

 

-> Dolina Ilanki - druga pod względem wartości przyrodniczej na terenie Ziemi Lubuskiej, równorzędna z doliną Pliszki, dolina niewielkiej rzeki o naturalnym charakterze, żywych procesach geomorfologicznych, z doskonale zachowanym układem roślinności oraz składem i strukturą flory i fauny. Nieuregulowane koryto, na obrzeżach obszary źródliskowe i torfowiska.

 

Walory o randze regionalnej

 

-> Kompleks łęgów i olsów na wschód od Starościna.

-> Stawy w Starościnie - niewielki kompleks śródleśnych stawów z interesującą awifauną.

-> Fragment doliny na północ od Nowego Młyna ze stanowiskami wydry Lutra lutra i bobra Castor fiber.

-> Torfowisko Sułowskie - rezerwat torfowiskowo-wodny, składający się z toifowiska przejściowego z interesującą roślinnością i zbiornika wodnego ze stanowiskami rzadkich gatunków ptaków.

-> Dąb w Nowym Młynie - wyjątkowo okazały, jeden z najwiękrych okazów w Polsce Zachdniej.

-> Jez. Papienko koło miejscowości Gajec z przylegającymi torfowiskami. Stanowiska widłaka torfowego Lycopodium inundatum, rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia, bagna zwyczajnego Ledum palustre, żurawia Grus grus.

-> Stanowiska rzadkich gatunków zwierząt - bielika, bociana czarnego, kozioroga dębosza.

 

Walory o randze lokalnej

 

-> Torfowisko wysokie koło miejscowości Gajec w gminie Rzepin.

-> Liczne mniejsze torfowiska w lasach.

-> Drzewa pomnikowe i o wymiarach pomnikowych.

 

 

WALORY GMINY RZEPIN NA TLE INNYCH GMIN REGIONU I PASA PRZYGRANICZNEGO

 

W porównaniu z innymi gminami, w gminie Rzepin zaznacza się skupienie wartości przyrodniczych. Istnieją tu obiekty o randze ponadregionalnej i regionalnej, w tym także w pełni zasugujące na ochronę rezerwatową. Przyroda jest ważnym składnikiem obrazu gminy; walory przyrodnicze są podstawowym czynnikiem decydujacym o jej atrakcyjności turystycznej!

SPECYFIKA PRZYRODY GMINY

 

Do specyficznych elementów przyrody gminy Rzepin, odróżniających ją od innych gmin pasa przygranicznego, należą:

-> Obecność struktur przyrodniczych związanych z doliną rzeki Ilanki, typowej "małej rzeki lubuskiej", z unikatowymi torfowiskami.

-> Obecność torfowisk wysokich i przejściowych.

-> Obecność zbiorników wodnych z interesującą ornitofauną.

 

Elementy te, jako składniki "image" gminy, zasługują na szczególnie troskliwą ochronę! Mogą być łatwo i z powodzeniem wykorzystane przy kreowaniu obrazu gminy w świadomości odwiedzających ją turystów.

Propozycje ochrony przyrody

 

Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:

 

Do realizacji przez Gminę

* pieczołowite wykonywanie wszytskich zadań wynikających z planów ochrony rezerwatów,

* współdziałanie z Wojewodą w zakresie kompleksowej ochrony przyrody i krajobrazu doliny Ilanki,

* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne innych zakwalifikowanych jako wartościowe przyrodniczo obiekty, zgodnie z mapą i wcześniej przekazanymi materiałami inwentaryzacyjnymi,

* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej,

* nakłonienie wszystkich zainteresowanych podmiotów do stosowania w praktyce zasad ochrony przyrody zestawionych niżej, dostępnymi środkami negocjacyjnymi, ekonomicznymi i administracyjnymi.

 

Do realizacji przez Wojewodę

* doprowadzenie do objecia ochroną w formie rezerwatu jez. Papienko wraz z przylegającymi i sąsiadującymi torfowiskami,

* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne obiektów w dolinie Ilanki, wprowadzenie ochrony doliny Ilanki do priorytetowych zadań ochrony przyrody województwa,

* pilne opracowanie planów ochrony istniejącego rezerwatu.

 

Do realizacji przez Nadleśnictwo

* współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej,

* kontynuację ekologizacji gospodarki leśnej,

* przeprowadzenie pełnego rozpoznania warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi,

* stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia.

 

 

 

Podstawowe zasady ochrony przyrody,

mające zastosowanie na terenie gminy

 

DRZEWA POMNIKOWE

-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem.

-> Oznakować.

-> Sprawić, by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowosciach gminy.

 

WSZYSTKIE OBIEKTY CHRONIONE

-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele.

-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką.

-> Oznakować.

 

TORFOWISKA WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH

-> Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wod, za wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac majacych na celu restytucję torfowiska. Nie podejmowac w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę mozliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosowac rębni I niezależnie od siedliska.

-> Nie eksploatować torfu.

-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem.

 

ŁĄKI WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH

-> Kontynuować tradycyjny sposob użytkowania. Nie zamieniac na pola orne. Nie zalesiać. Kosić z tradycyjną częstotliwością i w tradycyjnych terminach.

-> Nie nawozić.

-> Nie podsiewać mieszanek traw ani innych roślin łąkowych.

 

KORYTA MAŁYCH CIEKÓW WODNYCH WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH

-> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta.

-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności.

-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego.

-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku.

 

KRAJOBRAZ ROLNICZY

-> Pod żadnym pozorem nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień.

-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłacznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby.

-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola.

-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności.

-> W odległości mniejszej niz 100 m od brzegów wszytskich wód powierzchniowych (rowów, cieków, zbiorników wodnych) preferować zróżnicowaniem stawek podatku rolnego użytki zielone przed uprawami polnymi.

 

ZADRZEWIENIA

-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń.

-> Wprowadzać nie tylo zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujace składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskch świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z zyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych).

-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.

-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujacych tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii.

-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłacznie w osiedlach ludzkich.

-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień.

 

LASY

-> Dążyć stopniowo do wprowadzenia zasad gospodarki leśnej jak w Leśnych Kompleksach Promocyjnych.

-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegajace do torfowisk, wykluczyc w nich rębnię I.

-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinego stanowiącego potencjalną roslinność naturalną na odpowiednich siedliskach.

-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczegolnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego i świerka. Aktywnie tępić robinię.

-> Zachować pełną róznorodność rodzimie wystepujacych gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne.

-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie.

-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące uzytków ekologicznych.

-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu.

-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu.

 

PARKI

-> Dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parku.

-> Ewentualnie wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i roślin zielnych, stosownie do pierwotnych założeń kompozycyjnych.

-> Nie usuwać starych, próchniejących ani martwych drzew.

-> Nie leczyć próchniejących drzew, za wyjątkiem okazów o szczególnym znaczeniu kulturowym.

-> Nie usuwac podszytów z całej powierzchni dawniej zaniedbanych parków: pozostawić przynajmniej 1/4 jego powierzchni jako "matecznik dzikości".