Gmina Maszewo

 

Ogólna charakterystyka gminy

 

Gmina Maszewo leży w północno-zachodniej części województwa zielonogórskiego. Od północy graniczy z gminą Torzym, od północnego-zachodu i zachodu z gminą Cybinka, od południowego-zachodu z gminą Gubin, od południowego-wschodu z gminą Krosno Odrz., a od wschodu z gminą Bytnica.

Powierzchnia gminy wynosi 23 232 ha. Dominują lasy zajmujące 14 842 ha. Mniejszą powierzchnię zajmują grunty orne (4 557 ha) i użytki zielone (1 721 ha).

Ludność gminy liczy 3 441 osób, a gęstość zaludnienia wynosi 14osób/km2, nie osiągając nawet połowy średniej dla województwa.

Na terenie gminy Maszewo znajdują się fragmenty 4 jednostek geomorfologiczno-geologicznych. Większość powierzchni gminy zajmuje sandr Pliszki. W części środkowej położony jest Wał Cybinkowsko-Lubogoski, a na południu gminy znajduje się wyniesienie Maszewo-Rybaki. Na południowym krańcu występują niewielkie fragmenty Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej.

Największą rzeką przepływającą przez gminę jest Odra, druga pod względem wielkości jest rzeka Pliszka. W gminie znajdują się dwa bardzo płytkie jeziora: Graniczne o pow. 44 ha i Trzebiechowskie o pow. 49,4 ha.

 

 

Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy

 

Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochrona przyrody).

-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie pt. "Inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Maszewo" i przekazane zostały gminie w roku 1993, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.

 

Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.

-> stwierdzono, że

 

Na podstawie wyników inwentaryzacji wskazano granice obszaru, który należy objąć wielkopowierzchniowym systemem obszarów chronionych, a także wskazano obiekty, które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować różnorodność przyrody gminy, oraz zapewnić wkład gminy do różnorodności biologicznej regionu i kraju.

 

 

Wyniki inwentaryzacji

 

Walory przyrodnicze gminy

 

Walory o randze ponadregionalnej

 

-> Dolina rzeki Pliszki na wysokości Rzeczycy. Dolina czystej niewielkiej rzeki z kompleksem torfowisk, źródlisk i lasów bagiennych. Stanowiska wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Proponowana do objęcia ochroną w postaci parku krajobrazowego ”Dolina Pliszki”.

 

Walory o randze lokalnej

 

-> Stanowisko długosza królewskiego Osmunda regalis k. Wyczółkowa (oddz. 132 c, d, obr. Rzeczyca, N-ctwo Białków).

-> Las liściasty 0,5 km na wschód od Skórzyna. Starodrzew dębowo-bukowy w wieku ok. 120 lat z licznymi starszymi drzewami i z konwalią majową w runie. Liczne okazy drzew pomnikowych.

-> Fragmenty Doliny Odry.

-> Drzewa pomnikowe oraz parki podworskie.

-> Ekstensywnie użytkowane stawy.

 

Walory gminy maszewo na tle innych gmin regionu i pasa przygranicznego

 

Gmina Maszewo nalezy do gmin o przeciętnych walorach przyrodniczych, jedynie jej fragmenty - dolina Pliszki, środleśne kompleksy stawów rybnych, zaliczyć można do obszarów o wyższch walorach przyrodniczych, wyróżniających się spośród innych terenów pogranicza polsko - niemieckiego.

 

 

Specyfika przyrody gminy

 

Do specyficznych walorów przyrodniczych gminy zaliczyć można:

 

-> Obecność dużych kompleksów leśnych.

-> Obecność drobnych, interesujacych obiektów przyrodniczych, stawów, torfowisk itp. o "sródleśnym" charakterze.

 

 

Propozycje ochrony przyrody

 

Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:

 

Do realizacji przez Gminę

* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne torfowisk, terenów podmokłych i zbiorników wodnych, zgodnie z mapą i wcześniej przekazanymi materiałami inwentaryzacyjnymi,

* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej,

* wystąpienie do wojewody o wprowadzenie pozostających w jego kompetencji form ochrony w stosunku do obiektów wymienionych niżej, pozytywne zaopiniowanie odpowiednich projektów rozporządzeń wojewody.

 

Do realizacji przez Wojewodę

* doprowadzenie do utworzenia parku krajobrazowego ”Dolina Pliszki”,

* objęcie ochroną strefową stanowisk rzadkich gatunków zwierząt.

 

Do realizacji przez Nadleśnictwa

* pilne wykonanie zaleceń Instrukcji Urządzania Lasu w zakresie uznawania za użytki ekologiczne,

* pilne opracowanie Programu Ochrony Przyrody w nadleśnictwie,

* doprowadzenie do uznania wydzieleń leśnych przylegających do torfowisk za lasy ochronne; prowadzenie w nich gospodarki zapewniającej zachowanie wodochronnej funkcji tych lasów - z wyłączeniem rębni I,

* wyznaczenie w terenie i uznanie za lasy ochronne chroniące wartościowe fragmenty rodzimej przyrody,

* współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej,

* kontynuację ekologizacji gospodarki leśnej,

* przeprowadzenie pełnego rozpoznanie warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi,

* stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia.

 

 

Podstawowe zasady ochrony przyrody,

mające zastosowanie na terenie gminy

 

drzewa pomnikowe

-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem.

-> Oznakować.

-> Sprawić, by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowościach gminy.

 

wszystkie obiekty chronione

-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele.

-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką.

-> Oznakować.

 

torfowiska

-> Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wód, za wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac, mających na celu restytucję torfowiska. Nie podejmować w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę możliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosować rębni I niezależnie od siedliska.

-> Nie eksploatować torfu.

-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem.

 

koryta cieków wodnych i zbiorniki wchodzĄce w skŁad obiektów chronionych

-> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta.

-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności.

-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego.

-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku lub do zbiornika.

 

DOLINA ODRY

-> Odsunąć wały przeciwpowodziowe od koryta rzeki, tak by stworzyć możliwie szeroką strefę zalewową.

-> Znieść nakaz i wprowadzić zakaz usuwania drzew i krzewów z międzywala.

-> Zezwalać na powstawanie płycizn, namulisk i odsypów w nurcie rzeki.

-> Pod żadnym pozorem nie likwidować starorzeczy ani nie odcinać ich połączeń z nurtem rzeki. Wybrane (ale nie wszystkie) starorzecza, które w przeszłości zostały odcięte od rzeki, sztucznie połączyć z jej nurtem.

 

krajobraz rolniczy

-> Nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień.

-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby.

-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola.

-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności.

 

ZADRZEWIENIA

-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń.

-> Wprowadzać nie tylko zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujące składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskach świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z żyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych).

-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.

-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujących tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii.

-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłącznie w osiedlach ludzkich.

-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień.

 

LASY

-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinnego stanowiącego potencjalną roślinność naturalną na odpowiednich siedliskach.

-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegające do torfowisk, wykluczyć w nich rębnię I.

-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczególnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego. Aktywnie tępić robinię.

-> Zachować pełną różnorodność rodzimie występujących gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne.

-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie.

-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące użytków ekologicznych.

-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu.

-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu.

 

PARKI

-> Dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parku.

-> Ewentualnie wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i roślin zielnych, stosownie do pierwotnych założeń kompozycyjnych.

-> Nie usuwać starych, próchniejących ani martwych drzew.

-> Nie leczyć próchniejących drzew, z wyjątkiem okazów o szczególnym znaczeniu kulturowym.

-> Nie usuwać podszytów z całej powierzchni dawniej zaniedbanych parków: pozostawić przynajmniej 1/4 jego powierzchni jako "matecznik dzikości".

 

STAWY

-> Nie wykaszać trzcinowisk i oczeretów w okresie lęgów ptaków, od połowy marca do końca lipca.

-> Na kilku ekstensywnie użytkowanych stawach pozostawić rozleglejsze fragmenty niewykaszanej roślinności.

-> Aktywnie chronić stanowiska gatunków rzadkich i silnie zagrożonych.