Gmina Lubsko
Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Lubsko leży w zachodniej części województwa zielonogórskiego. Od północy graniczy z gminą Gubin i Bobrowice, od wschodu z gminą Brody, od południa z gminą Tuplice i Jasień, a od wschodu z gminą Nowogród Bobrzański.
Teren gminy należy do dwóch mezoregionów: Niecki Lubszy (Równiny Lubszy) i Ostańców Lubsko-Bobrowickich. Niecka obejmuje zachodnią część gminy. Jest to teren płaski, zbudowany z piaszczystych osadów i znacznie zalesiony. Ostańce Lubsko-Bobrowickie zajmują środkową i północną część gminy. Jest to szereg wysp wysoczyznowych, na których położona jest większość wsi oraz częściowo miasto Lubsko. Południowe tereny gminy należą do Pradoliny Głogowsko-Barnickiej.
Gmina położona jest w całości w zlewni Lubszy, która posiada dobrze rozwiniętą sieć dopływów (główne to Ług i Kurka). Ponadto na tym terenie znajduje się górny odcinek rzeki Golcy, a wzdłuż zachodniej granicy płynie rzeka Tymienica, która odwadnia śródleśne tereny bagniste. W zachodniej części gminy w stanie szczątkowym zachowały się dwa małe jeziorka będące w stadium zaniku.
Powierzchnia gminy wynosi 18 269 ha, w tym z ogólnej powierzchni lasy zajmują 7 708 ha (40%), grunty orne 5 145 ha, a użytki zielone 3 226 ha. Na powierzchnię miasta przypada 1 256 ha.
Ludność miasta i gminy liczy 20 186 osób, z tego w mieście mieszka 15 519 osób. Gęstość zaludnienia poza miastem wynosi 27 osób/km2 i jest zbliżona do średniej dla województwa.
Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy
Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochrona przyrody).
-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie pt. "Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Lubsko" i przekazane zostały gminie w roku 1993, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.
Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.
-> stwierdzono, że
Na podstawie wyników inwentaryzacji wskazano granice obszaru, który należy objąć wielkopowierzchniowym systemem obszarów chronionych, a także wskazano obiekty, które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować różnorodność przyrody gminy, oraz zapewnić wkład gminy do różnorodności biologicznej regionu i kraju.
Wyniki inwentaryzacji
Walory przyrodnicze gminy
Walory o randze regionalnej
-> Zarastające jez. Żurawno wraz z przylegającymi starodrzewiami liściastymi oraz lećącymi w pobliću terenami podmokłymi. Stanowiska pióropusznika strusiego Mattheucia struthiopteris, żurawia Grus grus, wydry Lutra lutra i innych rzadkich gatunków.
-> Dobrze zachowany fragment lasu grądowego na wschód od Lubska.
->
Śródleśny staw koła Chełma Żarskiego z interesująca roślinnością i awifauną, na obrzećach fragmenty boru bagiennego z charakterystyczna roślinnością.->
Niewielkie śródleśne torfowiska na zachód od m. Osiek z charakterystyczna roślinnością, między innymi rosiczka długolistna Drosera longifolia.
Walory o randze lokalnej
-> Kilkanaście obiektów, niewielkich torfowisk i zbiorników wodnych rozmaitych typów. Są na nich liczne stanowiska roślin i zwierząt rzadkich i ginących, nie tylko o randze lokalnej.
Walory gminy lubsko na tle innych gmin regionu i pasa przygranicznego
W porównaniu z innymi gminami, w gminie Przewóz zaznaczają się wyraźne skupienia wartości przyrodniczych. Rozległy obszar o randze ponadregionalnej, jaki stanowią Bory Dolnośląskie, co najmniej kilka obiektów o randze regionalnej, a także duża liczba obiektów lokalnie cennych, stawia gminę w rzędzie bardziej interesujących przyrodniczo gmin pasa przygranicznego.
Specyfika przyrody gminy
Do specyficznych cech przyrodniczych gminy Lubsko należy:
-> Obecność dużego kompleksu leśnego.
-> Liczne drobne, interesujace obiekty przyrodnicze o "śródleśnym" charakterze.
Propozycje ochrony przyrody
Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:
Do realizacji przez Gminę
* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne torfowisk, terenów podmokłych i zbiorników wodnych, zgodnie z mapą i wcześniej przekazanymi materiałami inwentaryzacyjnymi,
* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej,
* wystąpienie do wojewody o wprowadzenie pozostających w jego kompetencji form ochrony w stosunku do obiektów wymienionych niżej, szczególnie kompleksowej ochrony Borów Dolnośląskich w formie obszaru chronionego krajobrazu, pozytywne zaopiniowanie odpowiednich projektów rozporządzeń wojewody.
Do realizacji przez Wojewodę
* doprowadzenie do utworzenia rezerwatu przyrody chroniącego jezioro Żurawno wraz z otoczeniem,
* objęcie ochroną strefową stanowisk rzadkich gatunków zwierząt.
Do realizacji przez Nadleśnictwo Lubsko i Leśny Kompleks Promocyjny
* bardzo pilne wykonanie zaleceń Instrukcji Urządzania Lasu w zakresie uznawania za użytki ekologiczne,
* bardzo pilne opracowanie Programu Ochrony Przyrody w nadleśnictwie,
* doprowadzenie do uznania wydzieleń leśnych przylegających do torfowisk za lasy ochronne; prowadzenie w nich gospodarki zapewniającej zachowanie wodochronnej funkcji tych lasów - z wyłączeniem rębni I,
* wyznaczenie w terenie i uznanie za lasy ochronne chroniące wartościowe fragmenty rodzimej przyrody, wszystkich fragmentów borów o charakterze bagiennym i wilgotnym; prowadzenie w nich gospodarki zmierzającej do odtworzenia dawnych stosunków wodnych (powstrzymanie się od pogłębiania rowów) oraz zapewniającej zachowanie ciągłości występowania starodrzewi (wyłączenie rębni I),
* współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej,
* kontynuacja ekologizacji gospodarki leśnej,
* przeprowadzenie pełnego rozpoznanie warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi,
* stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia.
Podstawowe zasady ochrony przyrody,
mające zastosowanie na terenie gminy
drzewa pomnikowe
-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem.
-> Oznakować.
-> Sprawić, by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowościach gminy.
wszystkie obiekty chronione
-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele.
-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką.
-> Oznakować.
torfowiska i fragmenty borów bagiennych wchodzĄce w skŁad obiektów chronionych oraz lasów ochronnych
->
Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wód, za wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac, mających na celu restytucję torfowiska. Nie podejmować w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę możliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosować rębni I niezależnie od siedliska.-> Nie eksploatować torfu.
-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem.
koryta cieków wodnych i zbiorniki wchodzĄce w skŁad obiektów chronionych
-> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta.
-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności.
-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego.
-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku lub do zbiornika.
krajobraz rolniczy
-> Nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień.
-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby.
-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola.
-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności.
ZADRZEWIENIA
-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń.
-> Wprowadzać nie tylko zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujące składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskach świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z żyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych).
-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.
-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujących tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii.
-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłącznie w osiedlach ludzkich.
-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień.
LASY
-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinnego stanowiącego potencjalną roślinność naturalną na odpowiednich siedliskach.
-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegające do torfowisk, wykluczyć w nich rębnię I.
-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczególnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego. Aktywnie tępić robinię.
-> Zachować pełną różnorodność rodzimie występujących gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne.
-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie.
-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące użytków ekologicznych.
-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu.
-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu.
PARKI
-> Dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parku.
-> Ewentualnie wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i roślin zielnych, stosownie do pierwotnych założeń kompozycyjnych.
-> Nie usuwać starych, próchniejących ani martwych drzew.
-> Nie leczyć próchniejących drzew, z wyjątkiem okazów o szczególnym znaczeniu kulturowym.
-> Nie usuwać podszytów z całej powierzchni dawniej zaniedbanych parków: pozostawić przynajmniej 1/4 jego powierzchni jako "matecznik dzikości".
STAWY
-> Nie wykaszać trzcinowisk i oczeretów w okresie lęgów ptaków, od połowy marca do końca lipca.
-> Na kilku ekstensywnie użytkowanych stawach pozostawić rozleglejsze fragmenty niewykaszanej roślinności.
-> Aktywnie chronić stanowiska gatunków rzadkich i silnie zagrożonych.