Gmina Lipinki Łużyckie
Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Lipinki Łużyckie leży w południowo-zachodniej części województwa zielonogórskiego. Od wschodu graniczy z gminą Żagań, od południa z gminą Przewóz, od zachodu z gminą Trzebiel, a od północy z gminami Tuplice i Jasień.
Według podziału geomorfologicznego gmina znajduje siź na terenie mezoregionu Wzniesienia Żarskie, w których obrźbie moćna wyróćnię Wzgórza Żarskie dochodzące do 165 m n.p.m. oraz Wysoczyznź Żarską wyniesioną do 150 m n.p.m. Przez Lipinki Łućyckie oraz północną czźśę gminy przepływa rzeka Lubsza, a szerokośę jej doliny na północy dochodzi do 400 m.
Gmina leży w górnych biegach rzek Lubszy odwadniającej północną część gminy oraz Skrody, która odwadnia część południową i zachodnią. W jej zlewni znajduje się duży kompleks stawów rybnych. Poniżej Lubska wpada do Lubszy rzeka Tymienica.
Powierzchnia gminy Lipinki Łużyckie wynosi 8 855 ha, z czego 4 111 ha (prawie 50%) zajmują lasy, 3 203 ha grunty orne, a 861 ha użytki zielone.
Ludność gminy liczy 3 285 osób, daje to stosunkowo wysokie średnie zaludnienie wynoszące 36 osób/km2.
Istotne dla funkcjonowania gminy jest położenie przy autostradzie Berlin-Wrocław, w stosunkowo niewielkiej odległości od przejść granicznych w Łęknicy i Olszynie.
Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy
W roku 1993 przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochrona przyrody).
-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie pt. "Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Lipinki Łużyckie" i przekazane zostały gminie w roku 1993, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.
Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.
Na podstawie wyników inwentaryzacji wskazano granice obszaru, który należy objąć wielkopowierzchniowym systemem obszarów chronionych, a także wskazano obiekty które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować różnorodność przyrody gminy, oraz zapewnić wkład gminy do różnorodności biologicznej regionu i kraju.
Wyniki inwentaryzacji
Walory przyrodnicze gminy
Walory o randze ponadregionalnej
-> Rezerwat Wrzosiec o powierzchni 23,87 ha chroniący fragment boru bagiennego z wrzoścem Erica tetralix, oraz licznie występującymi bagnem zwyczajnym Ledum palustre przygiełką białą Rhynchospora alba i borówką bagienną Vaccinium uliginosum.
-> Pomnikowy dąb w miejscowości Zajączek - jeden z najstarszych dębów w Zachodniej Polsce.
Walory o randze regionalnej
-> Kompleks borów o charakterze bagiennym i ekstensywnie użytkowanych stawów na południe od miejscowości Suchleb.
Walory o randze lokalnej
-> Kilka obiektów głównie torfowisk rozmaitych typów, fragmentów borów bagiennych i zbiorników wodnych. Są na nich liczne stanowiska roślin i zwierząt rzadkich i ginących, nie tylko o randze lokalnej.
Walory gminy Lipinki ŁuŻyckie na tle innych gmin regionu i pasa przygranicznego
W porównaniu z innymi gminami, w gminie Lipinki, zaznacza się skupienie wartości przyrodniczych. Obiekty o randze ponadregionalnej, oraz pewna liczba obiektów lokalnie cennych, stawiają gminę wśród stosunkowo interesujących przyrodniczo gmin pasa przygranicznego
Specyfika przyrody gminy
Do specyficznych walorów gminy odrozniajacych ja od gmin sąsiednich należą między innymi:
-> Leśny charakter gminy.
-> Obecność borów o charakterze bagiennym i śródleśnych torfowisk o charakterze wysokim i przejściowym, w tym ze stanowiskami unikatowych taksonów (wrzosiec bagienny !).
Propozycje ochrony przyrody
Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:
Do realizacji przez Gminę
* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne torfowisk, terenów podmokłych i innych obszarów, zgodnie z mapą i wcześniej przekazanymi materiałami inwentaryzacyjnymi,
* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej,
* wystąpienie do wojewody o wprowadzenie pozostających w jego kompetencji form ochrony w stosunku do obiektów wymienionych niżej, szczególnie kompleksowej ochrony Borów Dolnośląskich w formie obszaru chronionego krajobrazu, pozytywne zaopiniowanie odpowiednich projektów rozporządzeń wojewody.
Do realizacji przez Wojewodę
* objęcie kompleksu Borów Dolnośląskich ochroną w formie Obszaru Chronionego Krajobrazu,
* powiększenie rezerwatu "Wrzosice" lub stworzenie dla niego otuliny w formie lasów ochronnych,
* objęcie ochroną strefową stanowisk rzadkich gatunków zwierząt,
* pilne opracowanie Planu Ochrony Rezerwatu "Wrzosiec".
Do realizacji przez Nadleśnictwo Wymiarki
* doprowadzenie do uznania wydzieleń leśnych przylegających do rezerwatu "Wrzosiec" za lasy ochronne. Prowadzenie w nich gospodarki zapewniającej zachowanie wodochronnej funkcji tych lasów - z wyłączeniem rębni I. Podobnie wszystkie lasy przylegające do śródleśnych torfowisk,
* wyznaczenie w terenie i uznanie za lasy ochronne chroniące wartościowe fragmenty rodzimej przyrody, wszystkich fragmentów borów o charakterze bagiennym i wilgotnym. Prowadzenie w nich gospodarki zmierzającej do odtworzenia dawnych stosunków wodnych (powstrzymanie się od pogłębiania rowów) oraz zapewniającej zachowanie ciągłości występowania starodrzewi (wyłączenie rębni I),
* współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej,
* kontynuacja ekologizacji gospodarki leśnej,
* przeprowadzenie pełnego rozpoznanie warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi,
* stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia.
Podstawowe zasady ochrony przyrody,
mające zastosowanie na terenie gminy
drzewa pomnikowe
-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem.
-> Oznakować.
-> Sprawić by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowościach gminy.
wszystkie obiekty chronione:
-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele.
-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką.
-> Oznakować.
torfowiska I FRAGMENTY BORÓW BAGIENNYCH wchodzĄce w skŁad obiektów chronionych ORAZ LASÓW OCHRONNYCH
-> Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wód, za wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac mających na celu restytucję torfowiska. Nie podejmować w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę możliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosować rębni I niezależnie od siedliska.
-> Nie eksploatować torfu.
-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem.
koryta cieków wodnych i zbiorniki wchodzĄce w skŁad obiektów chronionych
> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta.
-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności.
-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego.
-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku lub do zbiornika.
krajobraz rolniczy
-> Nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień.
-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby.
-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola.
-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności.
ZADRZEWIENIA
-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń.
-> Wprowadzać nie tylko zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujące składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskach świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z żyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych).
-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.
-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujących tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii.
-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłącznie w osiedlach ludzkich.
-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień.
LASY
-> Dążyć stopniowo do wprowadzenia zasad gospodarki leśnej jak w Leśnych Kompleksach Promocyjnych.
-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegające do torfowisk, wykluczyć w nich rębnię I.
-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinnego stanowiącego potencjalną roślinność naturalną na odpowiednich siedliskach.
-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczególnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego. Aktywnie tępić robinię.
-> Zachować pełną różnorodność rodzimie występujących gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne.
-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie.
-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące użytków ekologicznych.
-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu.
-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu.
PARKI
-> Dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parku.
-> Ewentualnie wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i roślin zielnych, stosownie do pierwotnych założeń kompozycyjnych.
-> Nie usuwać starych, próchniejących ani martwych drzew.
-> Nie leczyć próchniejących drzew, za wyjątkiem okazów o szczególnym znaczeniu kulturowym.
-> Nie usuwać podszytów z całej powierzchni dawniej zaniedbanych parków: pozostawić przynajmniej 1/4 jego powierzchni jako "matecznik dzikości".
STAWY
-> Nie wykaszać trzcinowisk i oczeretów w okresie lęgów ptaków, od połowy marca do końca lipca.
-> Na kilku ekstensywnie użytkowanych stawach pozostawić rozleglejsze fragmenty niewykaszanej roślinności.
-> Aktywnie chronić stanowiska gatunków rzadkich i silnie zagrożonych.