Gmina Dębno Lub.
Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Boleszkowice leży w północno-zachodniej części województwa gorzowskiego. Północno-zachodnią granicę gminy stanowi granica województwa, północno-wschodnią granica z gminą Myślibórz. Od wschodu gmina Dębno graniczy z gminami Lubiszyn i Witnica, od południa z gminami Witnica i miastem Kostrzynem.
Powierzchnia gminy wynosi 29 928 ha. Jest to jedna z najrozleglejszych gmin województwa. Prawie połowę powierzchni gminy porastają lasy zajmujące 15 425 ha. Wśród użytków rolnych bezwzględnie dominują grunty orne stanowiące 1/3 powierzchni gminy. Łąki i pastwiska zajmują obszar 1 674 ha. Stosunkowo dużo, bo prawie 300 ha, zajmują sady.
Wg stanu na dzień 31 grudnia 1992r. ludność gminy liczyła 21 029 osób, i zamieszkiwała w 47 miejscowościach. Średnie zaludnienie gminy wynosiło 66 osób/km2, i było nieco wyższe od średniej dla województwa.
Charakter gminy można określić jako rolniczo-leśny.
Gmina Dębno położona jest na Pojezierzu Pomorskim w północno-zachodniej części Równiny Gorzowskiej. Można wyróżnić tu trzy regiony geomorfologiczne: wysoczyzna morenowa na północy i zachodzie, wysoczyzna sandrowa we wschodniej i centralnej części gminy oraz rynna glacjalna wykorzystywana przez dolinę rzeki Myśli.
Największą rzeką przepływającą przez gminę jest rzeka Myśla. W gminie znajduje się kilkanaście jezior. Do największych należą: Ostrowieckie, Postne, Dolskie, Lipowo.
Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy
Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochrona przyrody).
-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie pt. "Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Dębno Lub.", przekazane zostały gminie w roku 1993, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.
Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.
Na podstawie wyników inwentaryzacji wskazano granice obszaru, który należy objąć wielkopowierzchniowym systemem obszarów chronionych, a także wskazano obiekty które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować różnorodność przyrody gminy, oraz zapewnić wkład gminy do różnorodności biologicznej regionu i kraju.
Wyniki inwentaryzacji
Walory przyrodnicze gminy
WALORY O RANDZE REGIONALNEJ
-> Kolonia czapli siwej na jeziorze Ostrowieckim. Wyspa o pow. 16,5 ha porośnięta starym drzewostanem liściastym z udziałem drzew pomnikowych. Bogate runo m.in. z listerą jajowatą. Na wyspie lęgowy prawdopodobnie rybołów i kania ruda. Obiekt proponowany do objęcia ochroną rezerwatową.
->
Ciąg śródleśnych jezior 2 km na południowy-wschód od Mostna. Ciąg niewielkich zbiorników (Jez. Gęsie, Dzikie i Łabędź) z nasuwającym się płem torfowcowym oraz torfowiskami w dawnych zatokach. Licznie występują: rosiczka okrągłolistna, turzyca bagienna, bagno zwycz., wełnianki i wiele innych rzadkich gatunków roślin. Obszar proponowany do objęcia ochroną rezerwatową.WALORY O RANDZE LOKALNEJ
-> Dolina rzeki Kosy na odcinku od jez. Czaple do Dębna. W niewielkim stopniu przekształcona dolina niewielkiej rzeki. Fragmenty lasów łęgowych i olsów, niewielkie stawy rybne. Liczne okazałe drzewa. Stanowiska żurawia, perkoza rdzawoszyjego, wydry i żółwia błotnego. Obszar proponowany do objęcia ochroną w formie użytku ekologicznego.
->
Parki wiejskie w miejscowościach: Dębno, Dolsk, Smolnica, Warnice, Barnówko, Ostrowiec, Grzymiaradz i Dyszno. Liczne drzewa pomnikowe. Parki w wymienionych miejscowościach są chronione jako parki zabytkowe.-> Fragmenty różnego rodzaju środowisk związanych z doliną rzeki Myśli - lasów łęgowych, torfowisk, stawów i starorzeczy
WALORY GMINY DĘBNO LUB. NA TLE INNYCH GMIN REGIONU I PASA PRZYGRANICZNEGO
W porównaniu z innymi gminami, w gminie Dębno zaznacza się wyraźne skupienie wartości przyrodniczych. Obecność walorów o randze regionalnej, a także liczne występowanie obiektów kwalifikujących się do ochrony w skali lokalnej stawiają gminę wsród stosunkowo interesujacych przyrodniczo gmin pasa przygranicznego. Przyroda jest nieodłącznym składnikiem obrazu gminy a walory przyrodnicze są podstawowym czynnikiem decydujacym o jej atrakcyjności turystycznej!
SPECYFIKA PRZYRODY GMINY
Do specyficznych elementów przyrody gminy Dębno odróżniających ją od innych gmin pasa przygranicznego, należą:
-> Obecność zwartego kompleksu leśnego
-> Obecność struktur przyrodniczych związanych z dolinami małych rzek - Myśli i Kosy
-> Powszechna obecność drobnych, interesujacych obiektów przyrodniczych o "sródleśnym" charakterze
-> Liczne występowanie interesujących parków podworskich oraz drzew pomnikowych i ich skupień
Elementy te, jako składniki "image" gminy, zasługują na szczególnie troskliwą ochronę!
Propozycje ochrony przyrody
Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:
Do realizacji przez Gminę
* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne torfowisk, terenów podmokłych i zbiorników wodnych, zgodnie z mapą i wcześniej przekazanymi materiałami inwentaryzacyjnymi
* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej
* wystąpienie do wojewody o wprowadzenie pozostających w jego kompetencji form ochrony w stosunku do obiektów wymienionych niżej, pozytywne zaopiniowanie odpowiednich projektów rozporządzeń wojewody
Do realizacji przez Wojewodę
* Doprowadzenie do utworzenia proponowanych rezerwatów przyrody
* Objęcie ochroną strefową stanowisk rzadkich gatunków zwierząt
Do realizacji przez Nadleśnictwo
* Bardzo pilne wykonanie zaleceń Instrukcji Urządzania Lasu w zakresie uznawania za użytki ekologiczne
* Bardzo pilne opracowanie Programu Ochrony Przyrody w nadleśnictwie
* Doprowadzenie do uznania wydzieleń leśnych przylegających do torfowisk za lasy ochronne. Prowadzenie w nich gospodarki zapewniającej zachowanie wodochronnej funkcji tych lasów - z wyłączeniem rębni I
* Wyznaczenie w terenie i uznanie za lasy ochronne chroniące wartościowe fragmenty rodzimej przyrody.
* Współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej
* Kontynuację ekologizacji gospodarki leśnej
* Przeprowadzenie pełnego rozpoznanie warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi
* Stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia
Podstawowe zasady ochrony przyrody,
mające zastosowanie na terenie gminy
DRZEWA POMNIKOWE
-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem
-> Oznakować
-> Sprawić by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowościach gminy
WSZYSTKIE OBIEKTY CHRONIONE
-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele
-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką
-> Oznakować
TORFOWISKA ORAZ LASY OCHRONNE
-> Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wód, za wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac mających na celu restytucję torfowiska. Nie podejmować w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę możliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosować rębni I niezależnie od siedliska
-> Nie eksploatować torfu
-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem
KORYTA MAŁYCH CIEKÓW WODNYCH WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH
-> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta
-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności
-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego
-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku lub do zbiornika
KRAJOBRAZ ROLNICZY
-> Nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień
-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby
-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola
-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności
ZADRZEWIENIA
-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń
-> Wprowadzać nie tylko zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujące składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskach świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z żyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych)
-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.
-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujących tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii
-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłącznie w osiedlach ludzkich
-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień
LASY
-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinnego stanowiącego potencjalną roślinność naturalną na odpowiednich siedliskach
-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegające do torfowisk, wykluczyć w nich rębnię I
-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczególnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego . Aktywnie tępić robinię
-> Zachować pełną różnorodność rodzimie występujących gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne
-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie
-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące użytków ekologicznych
-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu
-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu
PARKI
-> dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parku
-> ewentualnie wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i roślin zielnych, stosownie do pierwotnych założeń kompozycyjnych
-> nie usuwać starych, próchniejących ani martwych drzew
-> nie leczyć próchniejących drzew, za wyjątkiem okazów o szczególnym znaczeniu kulturowym
-> nie usuwać podszytów z całej powierzchni dawniej zaniedbanych parków: pozostawić przynajmniej 1/4 jego powierzchni jako "matecznik dzikości"
STAWY
-> Nie wykaszać trzcinowisk i oczeretów w okresie lęgów ptaków, od połowy marca do końca lipca
-> Na kilku ekstensywnie użytkowanych stawach pozostawić rozleglejsze fragmenty niewykaszanej roślinności
-> Aktywnie chronić stanowiska gatunków rzadkich i silnie zagrożonych.