Gmina Boleszkowice

 

Ogólna charakterystyka gminy

 

Gmina Boleszkowice leży w północno-zachodniej części województwa gorzowskiego. Południowo zachodnią granicę gminy stanowi granica państwa, północno-zachodnią granica województwa, od wschodu gmina graniczy z gminą Dębno i miastem Kostrzynem.

Powierzchnia gminy wynosi 13468 ha. Dominują lasy zajmujące 6 963 ha co stanowi prawie 52% powierzchni. Nieco mniej zajmują grunty orne (3 735 ha) i użytki zielone (1 099 ha). Znaczne obszary, szczególnie w zachodniej części gminy, w dolinie Odry zajmują nieużytki.

Wg stanu na dzień 31 grudnia 1992r. ludność gminy liczy 3 196 osób, i zamieszkiwała w 14 miejscowościach. Średnie zaludnienie gminy wynosiło 24osby/km2, i było prawie trzykrotnie niższe od średniej dla województwa.

Charakter gminy można określić jako rolniczo-leśny.

W skład gmin wchodzą dwa regiony geomorfologiczne. Część wschodnia należy do wysoczyzny zwanej Równiną Gorzowską, a część zachodnia do Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej.

Największą rzeką przepływającą przez gminę jest Odra, drugą pod względem wielkości jest rzeka Myśla. W gminie Boleszkowice brak jest większych jezior. Znajdują się one głównie w górnej zlewni Myśli, na terenie gmin Dębno i Myślibórz.

 

 

Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy

 

Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochrona przyrody).

-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie pt. "Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Boleszkowice" i przekazane zostały gminie w roku 1993, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie

 

Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.

 

Na podstawie wyników inwentaryzacji wskazano granice obszaru, który należy objąć wielkopowierzchniowym systemem obszarów chronionych, a także wskazano obiekty które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować różnorodność przyrody gminy, oraz zapewnić wkład gminy do różnorodności biologicznej regionu i kraju.

 

 

Wyniki inwentaryzacji

 

Walory przyrodnicze gminy

WALORY O RANDZE REGIONALNEJ

 

-> Dolina Odry na całym odcinku w granicach gminy. Tereny zalewowe z dobrze zachowanymi licznymi starorzeczami i fragmentami naturalnych wydm. Obszar z wieloma interesującymi gatunkami roślin. Liczne stanowiska ptaków wodno-błotnych. Proponowany do utworzenia park krajobrazowy.

-> Zespół Przyrodniczo-krajobrazowy ”Porzecze”. Zalewowy, dolny odcinek Odry: łąki, bagna, starorzecza, zbiorniki wodne, wydmy i tereny zalesione. Liczne gatunki ptaków wodno-błotnych m.in. gęgawa, bąk, wodnik. Proponowany do utworzenia rezerwat przyrody.

-> Fragment lasu mieszanego 2 km na południe od Boleszkowic. Naturalnie powstała, dynamicznie rozwijająca się populacja cisa w drzewostanie mieszanym w wieku ok. 150 lat. Proponowany do objęcia ochroną rezerwatową.

WALORY O RANDZE LOKALNEJ

 

-> Jezioro z torfowiskiem i olsem 2 km na południe od miejscowości Gudzisz. Zarastające jezioro z nasuwającym się na taflę wody płem torfowcowym, dobrze rozwiniętym pasem szuwarów. Licznie występują: osoka aleosowata i rosiczka okrągłolistna. Stanowiska lęgowe żurawia i gęgawy. Teren proponowany do objęcia ochroną rezerwatową.

-> Dolina rzeki Myśli. Urozmaicona rzeźba terenu, strome krawędzie, w dolinie - łąki, lasy łęgowe, na krawędziach fragmenty lasów bukowych i dębowo-bukowych. Liczne okazałe drzewa. Propoznowany do objęcia ochroną jako rezerwat krajobrazowy.

-> Starorzecza położone na północny-zachód od wsi Kaleńsko. Starorzecza w dolinie Odry z charakterystyczną roślinnością nadbrzeżną oraz wodną, atakże rozległymi murawami psammofilnymi. Proponowane do objęcia ochroną jako użytek ekologiczny.

-> Starorzecza i wydmy k. miejscowości Szumiłowo. Charakterystyczna roślinność wodna i nadbrzeżna, rozległe murawy napiaskowe. Proponowane do objęcia ochroną jako użytek ekologiczny.

-> Park podworski w miejscowości Wysoka o pow. 2 ha. Kilka okazałych drzew o wymiarach pomnikowych, liczne gatunki obcego pochodzenia.

-> Pojedyncze drzewa pomnikowe występujące na terenie całej gminy.

 

WALORY GMINY BOLESZKOWICE NA TLE INNYCH GMIN REGIONU I PASA PRZYGRANICZNEGO

 

W porównaniu z innymi gminami, w gminie Boleszkowice zaznacza się wyraźne skupienie wartości przyrodniczych. Znalazło to wyraz w projekcie utworzenia - między innymi na terenie gminy - Parku Krajobrazowego "Ujście Warty". Dodatkowo obecność innyhc walorów o randze regionalnej i lokalnej, stawiają gminę w rzędzie stosunkowo interesujących przyrodniczo gmin pasa przygranicznego. Przyroda jest nieodłącznym składnikiem obrazu gminy a walory przyrodnicze są podstawowym czynnikiem decydujacym o jej atrakcyjności turystycznej!

 

SPECYFIKA PRZYRODY GMINY

 

Do specyficznych elementów przyrody gminy Boleszkowice odróżniających ją od innych gmin pasa przygranicznego, należą:

-> Obecność zwartego kompleksu leśnego na wysoczyźnie

-> Obecność struktur przyrodniczych związanych z doliną wielkiej rzeki - Odry (koryto rzeki, dno doliny z użytkami zielonymi i starorzeczami, strefa krawędziowa doliny)

-> Obecność struktur przyrodniczych związanych z doliną Myśli

Elementy te, jako składniki "image" gminy, zasługują na szczególnie troskliwą ochronę!

 

 

 

Propozycje ochrony przyrody

 

Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:

 

Do realizacji przez Gminę

* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne torfowisk, terenów podmokłych i zbiorników wodnych, zgodnie z mapą i wcześniej przekazanymi materiałami inwentaryzacyjnymi

* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej

* wystąpienie do wojewody o wprowadzenie pozostających w jego kompetencji form ochrony w stosunku do obiektów wymienionych niżej, pozytywne zaopiniowanie odpowiednich projektów rozporządzeń wojewody

 

Do realizacji przez Wojewodę

* Doprowadzenie do utworzenia parku krajobrazowego ”Ujście Warty”

* Doprowadzenie do utworzenia proponowanych rezerwatów przyrody

* Objęcie ochroną strefową stanowisk rzadkich gatunków zwierząt

 

Do realizacji przez Nadleśnictwo

* Bardzo pilne wykonanie zaleceń Instrukcji Urządzania Lasu w zakresie uznawania za użytki ekologiczne

* Bardzo pilne opracowanie Programu Ochrony Przyrody w nadleśnictwie

* Doprowadzenie do uznania wydzieleń leśnych przylegających do torfowisk za lasy ochronne. Prowadzenie w nich gospodarki zapewniającej zachowanie wodochronnej funkcji tych lasów - z wyłączeniem rębni I

* Wyznaczenie w terenie i uznanie za lasy ochronne chroniące wartościowe fragmenty rodzimej przyrody.

* Współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej

* Kontynuację ekologizacji gospodarki leśnej

* Przeprowadzenie pełnego rozpoznanie warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi

* Stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia

 

 

Podstawowe zasady ochrony przyrody,

mające zastosowanie na terenie gminy

 

DRZEWA POMNIKOWE

-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem

-> Oznakować

-> Sprawić by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowościach gminy

 

WSZYSTKIE OBIEKTY CHRONIONE

-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele

-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką

-> Oznakować

 

TORFOWISKA WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH

-> Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wód, za wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac mających na celu restytucję torfowiska. Nie podejmować w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę możliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosować rębni I niezależnie od siedliska

-> Nie eksploatować torfu

-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem

 

KORYTA MAŁYCH CIEKÓW WODNYCH WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH

-> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta

-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności

-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego

-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku lub do zbiornika

 

DOLINA ODRY

-> Odsunąć wały przeciwpowodziowe od koryta rzeki, tak by stworzyć możliwie szeroką strefę zalewową

-> Znieść nakaz i wprowadzić zakaz usuwania drzew i krzewów z międzywala

-> Zezwalać na powstawanie płycizn, namulisk i odsypów w nurcie rzeki

-> Pod żadnym pozorem nie likwidować starorzeczy ani nie odcinać ich połączeń z nurtem rzeki. Wybrane (ale nie wszystkie) starorzecza, które w przeszłości zostały odcięte od rzeki, sztucznie połączyć z jej nurtem

 

KRAJOBRAZ ROLNICZY

-> Nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień

-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby

-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola

-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności

 

ZADRZEWIENIA

-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń

-> Wprowadzać nie tylko zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujące składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskach świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z żyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych)

-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.

-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujących tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii

-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłącznie w osiedlach ludzkich

-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień

 

LASY

-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinnego stanowiącego potencjalną roślinność naturalną na odpowiednich siedliskach

-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegające do torfowisk, wykluczyć w nich rębnię I

-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczególnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego . Aktywnie tępić robinię

-> Zachować pełną różnorodność rodzimie występujących gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne

-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie

-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące użytków ekologicznych

-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu

-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu

 

PARKI

-> dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parku

-> ewentualnie wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i roślin zielnych, stosownie do pierwotnych założeń kompozycyjnych

-> nie usuwać starych, próchniejących ani martwych drzew

-> nie leczyć próchniejących drzew, za wyjątkiem okazów o szczególnym znaczeniu kulturowym

-> nie usuwać podszytów z całej powierzchni dawniej zaniedbanych parków: pozostawić przynajmniej 1/4 jego powierzchni jako "matecznik dzikości"