Gmina Boleszkowice
Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Boleszkowice leży w północno-zachodniej części województwa gorzowskiego. Południowo zachodnią granicę gminy stanowi granica państwa, północno-zachodnią granica województwa, od wschodu gmina graniczy z gminą Dębno i miastem Kostrzynem.
Powierzchnia gminy wynosi 13468 ha. Dominują lasy zajmujące 6 963 ha co stanowi prawie 52% powierzchni. Nieco mniej zajmują grunty orne (3 735 ha) i użytki zielone (1 099 ha). Znaczne obszary, szczególnie w zachodniej części gminy, w dolinie Odry zajmują nieużytki.
Wg stanu na dzień 31 grudnia 1992r. ludność gminy liczy 3 196 osób, i zamieszkiwała w 14 miejscowościach. Średnie zaludnienie gminy wynosiło 24osby/km2, i było prawie trzykrotnie niższe od średniej dla województwa.
Charakter gminy można określić jako rolniczo-leśny.
W skład gmin wchodzą dwa regiony geomorfologiczne. Część wschodnia należy do wysoczyzny zwanej Równiną Gorzowską, a część zachodnia do Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej.
Największą rzeką przepływającą przez gminę jest Odra, drugą pod względem wielkości jest rzeka Myśla. W gminie Boleszkowice brak jest większych jezior. Znajdują się one głównie w górnej zlewni Myśli, na terenie gmin Dębno i Myślibórz.
Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy
Przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochrona przyrody).
-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie pt. "Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Boleszkowice" i przekazane zostały gminie w roku 1993, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie
Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.
Na podstawie wyników inwentaryzacji wskazano granice obszaru, który należy objąć wielkopowierzchniowym systemem obszarów chronionych, a także wskazano obiekty które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować różnorodność przyrody gminy, oraz zapewnić wkład gminy do różnorodności biologicznej regionu i kraju.
Wyniki inwentaryzacji
Walory przyrodnicze gminy
WALORY O RANDZE REGIONALNEJ
-> Dolina Odry na całym odcinku w granicach gminy. Tereny zalewowe z dobrze zachowanymi licznymi starorzeczami i fragmentami naturalnych wydm. Obszar z wieloma interesującymi gatunkami roślin. Liczne stanowiska ptaków wodno-błotnych. Proponowany do utworzenia park krajobrazowy.
->
Zespół Przyrodniczo-krajobrazowy Porzecze. Zalewowy, dolny odcinek Odry: łąki, bagna, starorzecza, zbiorniki wodne, wydmy i tereny zalesione. Liczne gatunki ptaków wodno-błotnych m.in. gęgawa, bąk, wodnik. Proponowany do utworzenia rezerwat przyrody.->
Fragment lasu mieszanego 2 km na południe od Boleszkowic. Naturalnie powstała, dynamicznie rozwijająca się populacja cisa w drzewostanie mieszanym w wieku ok. 150 lat. Proponowany do objęcia ochroną rezerwatową.WALORY O RANDZE LOKALNEJ
-> Jezioro z torfowiskiem i olsem 2 km na południe od miejscowości Gudzisz. Zarastające jezioro z nasuwającym się na taflę wody płem torfowcowym, dobrze rozwiniętym pasem szuwarów. Licznie występują: osoka aleosowata i rosiczka okrągłolistna. Stanowiska lęgowe żurawia i gęgawy. Teren proponowany do objęcia ochroną rezerwatową.
-> Dolina rzeki Myśli. Urozmaicona rzeźba terenu, strome krawędzie, w dolinie - łąki, lasy łęgowe, na krawędziach fragmenty lasów bukowych i dębowo-bukowych. Liczne okazałe drzewa. Propoznowany do objęcia ochroną jako rezerwat krajobrazowy.
-> Starorzecza położone na północny-zachód od wsi Kaleńsko. Starorzecza w dolinie Odry z charakterystyczną roślinnością nadbrzeżną oraz wodną, atakże rozległymi murawami psammofilnymi. Proponowane do objęcia ochroną jako użytek ekologiczny.
-> Starorzecza i wydmy k. miejscowości Szumiłowo. Charakterystyczna roślinność wodna i nadbrzeżna, rozległe murawy napiaskowe. Proponowane do objęcia ochroną jako użytek ekologiczny.
-> Park podworski w miejscowości Wysoka o pow. 2 ha. Kilka okazałych drzew o wymiarach pomnikowych, liczne gatunki obcego pochodzenia.
-> Pojedyncze drzewa pomnikowe występujące na terenie całej gminy.
WALORY GMINY BOLESZKOWICE NA TLE INNYCH GMIN REGIONU I PASA PRZYGRANICZNEGO
W porównaniu z innymi gminami, w gminie Boleszkowice zaznacza się wyraźne skupienie wartości przyrodniczych. Znalazło to wyraz w projekcie utworzenia - między innymi na terenie gminy - Parku Krajobrazowego "Ujście Warty". Dodatkowo obecność innyhc walorów o randze regionalnej i lokalnej, stawiają gminę w rzędzie stosunkowo interesujących przyrodniczo gmin pasa przygranicznego. Przyroda jest nieodłącznym składnikiem obrazu gminy a walory przyrodnicze są podstawowym czynnikiem decydujacym o jej atrakcyjności turystycznej!
SPECYFIKA PRZYRODY GMINY
Do specyficznych elementów przyrody gminy Boleszkowice odróżniających ją od innych gmin pasa przygranicznego, należą:
-> Obecność zwartego kompleksu leśnego na wysoczyźnie
-> Obecność struktur przyrodniczych związanych z doliną wielkiej rzeki - Odry (koryto rzeki, dno doliny z użytkami zielonymi i starorzeczami, strefa krawędziowa doliny)
-> Obecność struktur przyrodniczych związanych z doliną Myśli
Elementy te, jako składniki "image" gminy, zasługują na szczególnie troskliwą ochronę!
Propozycje ochrony przyrody
Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:
Do realizacji przez Gminę
* objęcie ochroną jako użytki ekologiczne torfowisk, terenów podmokłych i zbiorników wodnych, zgodnie z mapą i wcześniej przekazanymi materiałami inwentaryzacyjnymi
* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej
* wystąpienie do wojewody o wprowadzenie pozostających w jego kompetencji form ochrony w stosunku do obiektów wymienionych niżej, pozytywne zaopiniowanie odpowiednich projektów rozporządzeń wojewody
Do realizacji przez Wojewodę
* Doprowadzenie do utworzenia parku krajobrazowego Ujście Warty
* Doprowadzenie do utworzenia proponowanych rezerwatów przyrody
* Objęcie ochroną strefową stanowisk rzadkich gatunków zwierząt
Do realizacji przez Nadleśnictwo
* Bardzo pilne wykonanie zaleceń Instrukcji Urządzania Lasu w zakresie uznawania za użytki ekologiczne
* Bardzo pilne opracowanie Programu Ochrony Przyrody w nadleśnictwie
* Doprowadzenie do uznania wydzieleń leśnych przylegających do torfowisk za lasy ochronne. Prowadzenie w nich gospodarki zapewniającej zachowanie wodochronnej funkcji tych lasów - z wyłączeniem rębni I
* Wyznaczenie w terenie i uznanie za lasy ochronne chroniące wartościowe fragmenty rodzimej przyrody.
* Współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej
* Kontynuację ekologizacji gospodarki leśnej
* Przeprowadzenie pełnego rozpoznanie warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi
* Stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia
Podstawowe zasady ochrony przyrody,
mające zastosowanie na terenie gminy
DRZEWA POMNIKOWE
-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem
-> Oznakować
-> Sprawić by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowościach gminy
WSZYSTKIE OBIEKTY CHRONIONE
-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele
-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką
-> Oznakować
TORFOWISKA WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH
->
Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wód, za wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac mających na celu restytucję torfowiska. Nie podejmować w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę możliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosować rębni I niezależnie od siedliska-> Nie eksploatować torfu
-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem
KORYTA MAŁYCH CIEKÓW WODNYCH WCHODZĄCE W SKŁAD OBIEKTÓW CHRONIONYCH
-> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta
-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności
-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego
-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku lub do zbiornika
DOLINA ODRY
-> Odsunąć wały przeciwpowodziowe od koryta rzeki, tak by stworzyć możliwie szeroką strefę zalewową
-> Znieść nakaz i wprowadzić zakaz usuwania drzew i krzewów z międzywala
-> Zezwalać na powstawanie płycizn, namulisk i odsypów w nurcie rzeki
-> Pod żadnym pozorem nie likwidować starorzeczy ani nie odcinać ich połączeń z nurtem rzeki. Wybrane (ale nie wszystkie) starorzecza, które w przeszłości zostały odcięte od rzeki, sztucznie połączyć z jej nurtem
KRAJOBRAZ ROLNICZY
-> Nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień
-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby
-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola
-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności
ZADRZEWIENIA
-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń
-> Wprowadzać nie tylko zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujące składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskach świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z żyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych)
-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.
-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujących tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii
-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłącznie w osiedlach ludzkich
-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień
LASY
-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinnego stanowiącego potencjalną roślinność naturalną na odpowiednich siedliskach
-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegające do torfowisk, wykluczyć w nich rębnię I
-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczególnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego . Aktywnie tępić robinię
-> Zachować pełną różnorodność rodzimie występujących gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne
-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie
-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące użytków ekologicznych
-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu
-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu
PARKI
-> dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parku
-> ewentualnie wprowadzić nowe nasadzenia drzew, krzewów i roślin zielnych, stosownie do pierwotnych założeń kompozycyjnych
-> nie usuwać starych, próchniejących ani martwych drzew
-> nie leczyć próchniejących drzew, za wyjątkiem okazów o szczególnym znaczeniu kulturowym
-> nie usuwać podszytów z całej powierzchni dawniej zaniedbanych parków: pozostawić przynajmniej 1/4 jego powierzchni jako "matecznik dzikości"