Gmina Bobrowice

 

Ogólna charakterystyka gminy

 

Gmina Bobrowice leży w zachodniej części województwa zielonogórskiego, od północy graniczy z gminą Krosno Odrzańskie, od wschodu z gminami Dąbie i Nowogród Bobrzański, od południa z gminą Lubsko, a od zachodu z gminą Gubin.

Gmina położona jest na terenie dwóch mezoregionów: część północna w obrębie Pagórków Gubińsko-Zielonogórskich, a część południowa to Ostańce Lubsko-Bobrowickie. Na zachód od Bobrowic znajduje się rozległa równina sandrowa z licznymi, płytkimi zagłębieniami bezodpływowymi. Środkową część gminy zajmuje dolina Bobru oraz stożek napływowy rzeki Bóbr. Jest to teren płaski, piaszczysty, pokryty suchymi borami sosnowymi.

Na terenie gminy znajdują się 4 duże jeziora: Janiszewickie (Strużka) będące płytkim zbiornikiem, o zabagnionych brzegach, Wełmicko z wyspą o powierzchni 3,4 ha, Błeszno, z którego bierze początek rzeka Olsza oraz bezodpływowe jezioro Płaszno. Główną rzeką gminy jest rzeka Bóbr oraz kanał derywacyjny ze Zbiornika Krzywanieckiego do Zbiornika Dychowskiego.

Powierzchnia gminy wynosi 18 505 ha. Dominującą formą użytkowania gruntów są zdecydowanie lasy zajmujące 12 182 ha (prawie 70%). Grunty orne zajmują zaledwie 2 690 ha, a użytki zielone 1 517 ha.

Liczba mieszkańców wynosi 3 320 osób, co daje średnie zaludnienie 18 osób/km2, prawie dwukrotnie niższe od średniej województwa.

Urozmaicone ukształtowanie terenu, dominacja lasów, rzeka Bóbr, jeziora i rozległy zbiornik zalewowy, stwarzają dobre warunki dla turystyki i wypoczynku.

 

 

Prace inwentaryzacyjne przeprowadzone na terenie gminy

 

W roku 1994 przeprowadzono wstępną inwentaryzację przyrodniczą całego terenu gminy (wyszukiwanie obiektów nadających się do objęcia konserwatorską ochrona przyrody).

-> rezultaty tej inwentaryzacji (opis ogólny, katalog obiektów i mapa) tworzą odrębne opracowanie pt. "Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza Gminy Bobrowice" i przekazane zostały gminie w roku 1994, dostępne są też w Bibliotece WWF i w Bibliotece Lubuskiego Klubu Przyrodników w Świebodzinie.

 

Przeprowadzono analizę położenia terenu gminy w stosunku do obszarów o prawdopodobnym szczególnym znaczeniu dla ochrony przyrody.

-> stwerdzono, że

 

Na podstawie wyników inwentaryzacji wskazano obiekty, które należy objąć konserwatorską ochroną przyrody, by zachować różnorodność przyrody gminy oraz zapewnić wkład gminy do różnorodności biologicznej regionu i kraju.

 

Wyniki inwentaryzacji

 

Walory przyrodnicze gminy

 

Walory o randze ponadregionalnej

 

-> Jez. Strużka (Janiszewickie) - silnie wypłycone jezioro z szuwarem kłociowym oraz unikatowymi zbiorowiskami i gatunkami roślinności torfowiskowej (Pilularia globulifera, Drosera rotundifolia, Drosera intermedia, Eleochasris multicaulis, Lycopodium inundatum). Układ zbiorowisk roślinnych o unikalnych walorach.

 

Walory o randze regionalnej

 

-> Fragment kompleksu stawów i torfowisk w Bronkowie ze stanowiskami gęgawy, bąka, żurawia, śmieszki, gągoła, żmiji zygzakowatej, rosiczki okragłolistnej, żurawiny itp.

 

Walory o randze lokalnej

 

-> Wyspa na Jez. Wełmickim. Stanowiska bąka, błotniaka stawowego, głowienki, wodnika.

-> Stara, nieeksploatowana żwirownia koło m. Brzezinka, miejsce rozrodu płazów.

-> Fragmenty środowisk dolinnych związanych z doliną Bobru.

 

Walory gminy bobrowice na tle innych gmin regionu i pasa przygranicznego

 

W porównaniu z innymi gminami pasa przygranicznego, w gminie Bobrowice zaznacza się wyraźna koncentracja walorów przyrodniczych, jednak o bardzo specyficznym charakterze - związanych głównie ze środowiskiem wodnym. Obecność obiektu o randze ponadregionalnej - Jeziora Janiszewickiego - skupiającego stanowiska kilku gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi, zdecydowanie podnosi walory Gminy.

 

Specyfika przyrody gminy

Przyrodę gminy Bobrowice odróżnia od przyrody pozostałych gmin bardzo duży udział wartościowych przyrodniczo obiektów o charakterze wodnym - stawy i jeziora. Na przyrodniczy "image" gminy składają się ponadto:

-> Florystyczna unikatowość gminy: obecność w Jez. Janiszewickim stanowisk ginących w Polsce i w regionie gatunków roślin.

-> Leśny charakter gminy.

-> Obecność struktur związanych z doliną Bobru.

 

 

Propozycje ochrony przyrody

 

Dla zachowania walorów przyrodniczych gminy uważamy za niezbędne:

 

Do realizacji przez Gminę

* pieczołowite wykonanie zaleceń dla Gminy zapisanych w przyszłym Planie Ochrony projektowanego rezerwatu chroniącego Jez. Janiszewickie,

* kierowanie się w gminnej polityce gospodarowania zasobami przyrody - zarówno w stosunku do obiektów chronionych, jak i w stosunku do całego terenu gminy - zasadami ochrony przyrody sformułowanymi poniżej,

* wystąpienie do wojewody o wprowadzenie pozostających w jego kompetencji form ochrony w stosunku do obiektów wymienionych niżej, szczególnie kompleksowej ochrony Jeziora Janiszewickiego, pozytywne zaopiniowanie odpowiednich projektów rozporządzeń wojewody. Nie intensyfikowanie funkcji rekreacyjnych na terenach przyległych do Jez. Janiszewickiego.

Do realizacji przez Wojewodę

* doprowadzenie do utworzenia rezerwatu przyrody chroniącego Jezioro Janiszewickie i bardzo pilne wykonanie jego planu ochrony.

 

Do realizacji przez Nadleśnictwa

* doprowadzenie do uznania wydzieleń leśnych przylegających do Jeziora Janiszewickiego za lasy ochronne. Prowadzenie w nich gospodarki zapewniającej zachowanie wodochronnej funkcji tych lasów - z wyłączeniem rębni I,

* współdziałanie przy obejmowaniu ochroną obiektów proponowanych do ochrony konserwatorskiej,

* kontynuację ekologizacji gospodarki leśnej,

* przeprowadzenie pełnego rozpoznania warunków glebowo-siedliskowych oraz roślinności potencjalnej siedlisk leśnych, zestawienie lokalnej relacji między typami siedliskowymi lasu a potencjalnymi zespołami leśnymi,

* stopniowa przebudowa drzewostanów w kierunku ich unaturalnienia.

 

 

Podstawowe zasady ochrony przyrody,

mające zastosowanie na terenie gminy

 

drzewa pomnikowe

-> Zabezpieczyć przed zniszczeniem i uszkodzeniem.

-> Oznakować.

-> Sprawić, by drzewo - i jego znaczenie - było znane w miejscowości, w której rośnie, w przypadku drzew o randze regionalnej lub wyższej - także w innych miejscowościach gminy.

 

wszystkie obiekty chronione

-> Strzec przed wykorzystaniem przestrzeni na inne cele.

-> Strzec przed wypalaniem, zaśmiecaniem, masową penetracją ludzką.

-> Oznakować.

 

torfowiska i fragmenty lasów bagiennych wchodzĄce w skŁad obiektów chronionych oraz lasów ochronnych

-> Zapewnić zachowanie stosunków wodnych. Nie odwadniać. Nie piętrzyć poziomu wód, z wyjątkiem ewentualnych, precyzyjnie zaplanowanych prac, mających na celu restytucję torfowiska. Nie podejmować w sąsiedztwie torfowisk działań mogących wpłynąć na stosunki wodne. W miarę możliwości nie lokalizować w sąsiedztwie punktów poboru wody. W lasach przylegających do torfowisk nie stosować rębni I niezależnie od siedliska.

-> Nie eksploatować torfu.

-> Wyjątkowo troskliwie strzec przed wypalaniem.

 

koryta cieków wodnych i zbiorniki wchodzĄce w skŁad obiektów chronionych

-> Nie regulować. Pozwolić na spontaniczne kształtowanie się koryta.

-> Nie wycinać drzew, krzewów nadbrzeżnych, ani innej roślinności.

-> Nie piętrzyć cieków na terenie chronionym ani bezpośrednio poniżej niego.

-> Nie usuwać drzew zwalonych w nurt cieku lub do zbiornika.

 

krajobraz rolniczy

-> Nie niszczyć istniejących miedz, krzewów i drzew śródpolnych, zarośli ani zadrzewień.

-> Upowszechniać regułę stosowania nawozów sztucznych wyłącznie w przypadkach uzasadnionych potrzebami gleby.

-> Upowszechniać regułę stosowania herbicydów najwyżej na 95% powierzchni każdego pola.

-> Strzec przestrzegania zakazu wypalania resztek roślinności.

 

ZADRZEWIENIA

-> Zachować wszystkie istniejące zadrzewienia, usuwane z nich drzewa zastępować nowymi. Zezwolenia na wycinkę drzew nie związaną z inwestycjami i zmianą przeznaczenia terenu wydawać wyłącznie w formie warunkowej - pod warunkiem wprowadzenia nowych nasadzeń.

-> Wprowadzać nie tylko zadrzewienia ale i zarośla krzewów, nawiązujące składem do spontanicznych zbiorowisk zaroślowych (tarnina, róże i głogi na siedliskach świeżych w krajobrazie rolniczym, leszczyna i trzmielina w kontakcie z żyznymi lasami, dereń świdwa i trzmielina na siedliskach wilgotnych).

-> Wprowadzić zadrzewienia i zakrzewienia (zob. wyżej) wzdłuż wszystkich ciągów komunikacyjnych.

-> Nie stosować gatunków obcych geograficznie i wykazujących tendencję do dziczenia - dotyczy przede wszystkim robinii.

-> Inne gatunki geograficznie obce stosować wyłącznie w osiedlach ludzkich.

-> Kultywować specyfikę lokalną w doborze składów gatunkowych zadrzewień.

 

LASY

-> Planując skład gatunkowy drzewostanów uwzględnić skład gatunkowy drzewostanu zbiorowiska roślinnego stanowiącego potencjalną roślinność naturalną na odpowiednich siedliskach.

-> Uznać za ochronne wszystkie lasy na torfowiskach i przylegające do torfowisk, wykluczyć w nich rębnię I.

-> Nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie - dotyczy szczególnie czeremchy późnej, świdośliwy, robinii, dęba czerwonego. Aktywnie tępić robinię.

-> Zachować pełną różnorodność rodzimie występujących gatunków, szanując jednak ich naturalne związki siedliskowe i fitosocjologiczne.

-> Uznać za wodochronne także wszystkie wydzielenia leśne przylegające do torfowisk, gospodarować w nich bez użycia rębni I.

-> Dbać o obecność martwego drewna, w tym rozkładającej się grubizny, w lesie.

-> Zrealizować w pełni zalecenia Instrukcji Urządzania Lasu dotyczące użytków ekologicznych.

-> Maksymalnie ograniczyć zastosowanie rębni I i sztucznego odnowienia lasu.

-> Maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i w ochronie lasu.

 

STAWY

-> Nie wykaszać trzcinowisk i oczeretów w okresie lęgów ptaków, od połowy marca do końca lipca.

-> Na kilku ekstensywnie użytkowanych stawach pozostawić rozleglejsze fragmenty niewykaszanej roślinności.

-> Aktywnie chronić stanowiska gatunków rzadkich i silnie zagrożonych.