Drugi ze szpitalnych zakonów jerozolimskich, templariusze, także trafił w rejon Ujścia Warty. W końcu XIII w. zakon ten uzyskał nadania w okolicy Chwarszczan. Stopniowo budowane dobra objęły z czasem wszystkie okoliczne wsie, z Porzeczem, Chlewicami, Kaleńskiem i Szumiłowem. W Chwarszczanach zbudowano zamek - siedzibę komturii i ośrodek dóbr. Miał on prawdopodobnie postać obszernego majdanu o powierzchni ponad 1 ha, otoczonego bagnami. Zbudowana na dziedzińcu zamku późnoromańska kaplica zachowała się do dziś. Jest ona obiektem wymienianym w podręcznikach architektury, podkreślających oryginalne rozwiązania projektowe. Plan kaplicy nawiązuje bezpośrednio do jerozolimskiej kaplicy grobu Chrystusa, a dwie smukłe, okrągłe baszty flankujące elewację są typowe dla ówczesnego budownictwa na wschód od Łaby.
Historia zakonu templariuszy jest tajemnicza i owiana legendami. W XIII wieku zakon rycerzy noszących czerwone krzyże na płaszczach zyskał w Europie, a zwłaszcza we Francji ogromne wpływy. Templariusze pełnili funkcje królewskich administratorów i bankierów. Pragnąc uwolnić się od długów, francuski król Filip Piękny w roku 1307 uwięził wszystkich francuskich templariuszy, starając się zagarnąć ich bogactwa. Oskarżył ich, jakoby mieli czcić - zamiast Chrystusa - bożka Bahometa, uprawiać seks ze sobą wzajemnie i z kozami... Pod wpływem króla Filipa papież rozwiązał zakon w 1312 r. Nie jest jednak jasne, czy olbrzymi skarb zakonników wpadł w ręce francuskiego króla, czy też zdołano go ukryć w ostatniej chwili. Wielu poszukiwaczy skarbów wierzy w tę ostatnią hipotezę, uważając także, że dogodnym do tego miejscem byłaby któraś z prowincjonalnych, wschodnich komandorii zakonu...