Stanowisko Klubu Przyrodników
w sprawie niektórych działań wykonywanych w rezerwatach przyrody i parkach narodowych

Z niepokojem obserwujemy przypadki naruszeń porządku prawnego, dotyczącego ochrony rezerwatów przyrody i parków narodowych.
Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody, wykonywanie w parkach narodowych i rezerwatach działań naruszających obowiązujace w tych formach ochrony przyrody zakazy (np. wycinanie drzew, redukcja liczebności zwierzyny, itp.) powinno następować w zasadzie tylko na podstawie planu ochrony lub rocznych zadań ochronnych, ustanawianych jako akt prawny, a wyjątkowo, w przypadku konieczności likwidacji nagłych zagrożeń - może nastąpić także na podstawie wyrażonej w trybie decyzji zgody odpowiedniego organu - Ministra lub wojewody.
Tymczasem:

1. Obserwujemy przypadki ingerowania w rezerwaty przyrody i parki narodowe bez wymagnej Ustawą podstawy prawnej, pod pretekstem wykonywania zadań wynikających z innych przepisów prawa, lub nawet tylko z wewnętrznych instrukcji i porozumień. Za taki przypadek uważany nagłośnioną ostatnio przez prasę sprawę wycięcia ponad stuletnich dębów w rezerwacie "Lasy Naturalne Puszczy Białowieskiej" pod pretekstem ochrony granicy państwowej. Zwracamy uwagę, że w przypadku wystąpienia rzeczywistej, wynikającej z jakichkowiek przyczyn, potrzeby ingerencji w przyrodę rezerwatów przyrody lub parków narodowych, istnieje wskazana Ustawą o ochronie przyrody prawna procedura doprowadzenia do ich wykonania - przez wprowadzenie tych czynności do rocznych zadań ochronnych dla parku narodowego bądź rezerwatu. Pomijanie tej procedury w przypadkach nie naglących jest naruszeniem prawa.
2. Obserwujemy przypadki nadużywania przez samą administrację ochrony przyrody zapisu Art 23a, ust 2, pkt 1 Ustawy o ochronie przyrody. Zgodnie z tym zapisem, Minister Środowiska lub wojewoda może wydawać decyzje zezwalające na nie przewidzianą planem ochrony ani zadaniami ochronnymi ingerencję w przyrodę parku narodowego w przypadku konieczności likwidacji nagłych zagrożeń. Inerpretowane zgodnie z literą ustawy, jest to racjonalne rozwiązanie, umożliwiające szybkie reagowanie na nagłe i nieprzewidywalne potrzeby, np. klęski żywiołowe, nagłe zjawiska przyrodnicze itp. Obserwujemy jednak, że niektóre organy ochrony przyrody wydają decyzje zezwalające na ingerencję w przyrodę obiektów chronionych także w przypadkach, które nie są związane z żadnymi nagłymi zagrożeniami. Przykładem może być np. zgoda wojewody podkarpackiego na wykonanie cięć rębnych w pięciu rezerwatach przyrody, wydana wiosną 2003 r. Sytuacja taka jest naszym zdaniem nadużyciem uprawnień organu ochrony przyrody, a wydane w takiej sytuacji decyzje są sprzeczne z prawem.