[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 11098 bajtówTrapa natans L. - Kotewka orzech wodny
Rodzina: Trapaceae - Kotewkowate
Niem.: Wassernuss

Morfologia: Wieloletnia roślina wodna tworząca charakterystyczne "różyczki" pływających na powierzchni wody liści. Łodyga podwodna, osiągająca długość 50-150 cm, ma równowąskie, naprzeciwległe liście obok których wyrastają "piórkowate" korzenie. Liście pływające jajowatorombowate, na obrzeżu ząbkowane, z długim zwykle rozdętym ogonkiem liściowym. Kwiaty białe, o średnicy do 15 mm, wyrastają pojedynczo z kątów liści. Owocem jest duży orzech, z 4-ma wyraźnymi kolcami.

Biologia: Rozwój rośliny rozpoczyna się, kiedy woda osiągnię temperaturę powyżej 10 º C, między końcem kwietnia i połową maja. Kwitnie od lipca do sierpnia, w okresie kiedy woda osiąga 20 ºC. Owoce dojrzewają w pierwszej połowie września.
Kotewka, która rośnie na wilgotnym mule (przy małym udziale wody stojącej) wytwarza na całej długości pędu korzenie glebowe, podobne jak np.położona gałązka wierzby.
Owocem, dzięki wyraźnym kolcom, które mają cechy podobne do łopianu (Arctium sp.) rozsiewane są przez ptaki wodne i ssaki (m.in. wydry)

Ekologia: Kotewka rośnie w płykich wodach stojących i wodno płynących, o mulistym podłożu. Najczęściej spotykana jest w starzeczach, na zarastających stawach oraz w kanałach. Rośnie na głębokości 140-180 cm, w wodach żyznych (eutroficznych) o odczynie umiarkowanie kwaśnym do obojętnego (pH 6,0-6,5 do 7,0).

Rozmieszczenie: Gatunek o zasięgu obejmującym Europę, Azję oraz północne obszary Afryki. W Europie występuje z regionach "cieplejszych"; zwarty zasięg rozciąga się od środkowej Francji, południowych Niemiec, południowej Polski ku południowi.
W Polsce występuje rzadko, na nielicznych stanowiskach w dorzeczu Odry i Wisły.
Na terenie RDLP Zielona Góra występuje bardzo rzadko, na pojedynczych rozproszonych stanowiskach w dorzeczu Odry. W literaturze podawane są stanowiska tego gatunki m.in. z rejonu Zielonej Góry (Bojadła, Jany) i Nowej Soli. Do 1997 r. obfite stanowisko było w starorzeczu k. Cigacic, jednak przestało istnieć po powodzi.

Uwagi: Roślina ta ma jadalne owoce. W czasów prehistorycznych (neolit) był rośliną uprawianą jako pożywienie, ze wględu na dużą zawartość białka. W okresach późniejszych często uprawiany był jako gatunek ozdobny.
Należy do grupy gatunków, które w szybkim tempie tracą liczbę stanowisk i przez to narażonych na wymarcie. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej.


(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.