[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Ostnice (Stipa spp.)
(1) Stipa capillata L. - Ostnica włosowata
(2) Stipa joannis Celak. - Ostnica Jana
Rodzina: Gramineae - Trawy
Synonimy: (2) Stipa pennata L., Stipa pennata subsp.joannis (Celak) K.Richter
Niem.: (1) Pfriemengras, Haar-Pfriemengras; (2) Echtes Federgras
Morfologia: Charakterystyczne trwałe, gęstokępowe trawy dorastające do 1 m wysokości.
Ostnica włosowata ma liście długie, cienkie (1 mm szerokości), szarozielone, charakterystycznie rynienkowate; od wewnętrznej strony blaszka liściowa pokryta jest cienkimi, długimi włosami. Liście wyraźnie żeberkowane, sprawiające wrażenie szczeciniastych, na obrzeżu pokryte są długimi włoskami. Pochwy liściowe dolnych liści żółtobrunatne, połyskujące. Języczek liściowy długi, szpiczasty, do 1 cm długości. Wiecha wzniesiona, wąska, zwykle ukryta w najwyższej rozdetej pochwie liściowej. Plewy lancetowate, szorstkie, u podstawy owłosione, ku górze nagie, często pogięte, z długą osią do 10-20 cm.
Ostnica Jana ma liście długie, cienkie (do 2 mm szerokości), ostro zakończone, jasnozielone i gładkie. Liście płaskie, z 7 dobrze widocznymi żeberkami, od wewnątrz pokryte drobnymi guzkami i krótkimi włoskami. Końce młodych liści z pęczkiem włosów na szczycie. Pochwy liściowe dolnych liści szarobrunatne, matowe. Języczek liściowy podługowaty, do 3 mm długości. Wiecha prosta, u nasady objeta pochwą najwyższego liścia. Plewy lancetowate, wyciągnięte w długi, cienki wierzchołek (ość). Ość duża, kolankowato zgięta, zwisająca i charakterystycznie piórkowato owłosiona dochodzi do 30 cm długości.
Biologia: Ostnica włosowata kwitnie od lipca do sierpnia. Ostnica Jana kwitnie od maja do lipca.
Ostnica włosowata zachowuje uschniete źdźbła kwiatowe do następnego roku, natomiast u ostnica Jana całkowicie giną (nie zachowują się).
Nasiona ostnicy Jana zaopatrzone w długą, piórkowata ość są rozsiewane przez wiatr.
Ekologia: Ostnica włosowata i ostnica Jana są gatunkami o dużych wymaganiach termicznych i świetlnych tworzą murawy (tzw. kserotermiczne murawy ostnicowe) na suchych, nasłonecznionych skarpach i zboczach w dolinach rzek (głównie w dolinie Odry i Wisły).
Preferują miejsca suche, nasłonecznione, ubogie, na glebach piaszczysto-gliniastych, gliniastych i ilastych (pod murawami kserotermicznymi wytwarzają się tzw. gleby cynamonowe i szarocynamonowe), o odczynie zasadowym, zasobne w węglan wapnia.
Rozmieszczenie: Ostnica włosowata jest gatunkiem obejmującym zasięgiem południową i środkową część Europy, Kaukaz oraz środkową Azję. W Polsce występuje rzadko, na rozproszonych stanowiskach na niżu i w niższych położeniach górskich..
Ostnica Jana jest gatunkiem o zasięgu obejmującym środkową i wschodnią Europę oraz środkową część Azji. W Polsce występuje bardzo rzadko. Spotykana na murawach w dolinach dużych rzek - głównie Wisły i Odry.
Na terenie RDLP Zielona Góra ostnica Jana i ostnica włosowata były notowane bardzo rzadko, na pojedynczych rozproszonych stanowiskach.
Uwagi: Podlegają ścisłej ochronie gatunkowej.
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.