[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 5617 bajtówPedicularis sylvatica L. - Gnidosz rozesłany
 Rodzina: Scrophulariaceae - Trędownikowate
Niem.: Wald Lausekraut

Morfologia: Wieloletnia, delikatna roślina zielna dorastająca do 20 cm wysokości. Łodygi nie rozgałęzione, pędy rozesłane lub podnoszące się, środkowy pęd zawsze wzniesiony. Liście siedzące, w zarysie lancetowate, pierzastodzielne o odcinkach jajowatych, karbowane i wcinane. Kwiatostan - dość luźne grono, wielokwiatowy, często zaczynający się tuż przy nasadzie łodygi. Kwiaty jasnoróżowe lub jasnopurpurowe, do 2,5 cm długie, o górnej wardze na szczycie stromo łukowatej z 2 trójkątnymi ząbkami. Owocem jest jajowata, ciemnobrunatna torebka do 2 mm długa.

Biologia: Kwitnie od maja do lipca. W zapylaniu kwiatów uczestniczą owady- trzmiele. Możliwe jest również samozapylenie. Półpasożyt, pobierający wodę z korzeni innych roślin.

Ekologia: Rośnie na torfowiskach mszarnych, w śródleśnych młakach i na zmiennowilgotnych łąkach. Spotykany na wilgotnych wrzosowiskach i pastwiskach (wydepczyskach). Jest gatunkiem charakterystycznym dla wilgotnych przydroży i wrzosowisk ze związku Nardo-Galion saxatilis. Preferuje siedliska widne, świeże i umiarkowanie wilgotne, umiarkowanie żyzne, na glebach mineralno-próchnicznych oraz mineralno-torfiastych, kwaśnych.

Rozmieszczenie: Gatunek subatlantycki. Zasięgiem obejmuje zachodnią i północną zachodnią część Europy, od północnej Hiszpanii na zachodzie poprzez południową Francje i połudiową część Niemiec na południu oraz zachodnia Skandynawię i Wielką Brytanie i Irlandie na północy. Wschodnia granica zasięgu przebiega przez zachodnią Polskę i Czechy.
W Polsce występuje rzadko, na rozproszonych stanowiskach w północnej i częściej w zachodniej części kraju. Na terenie RDLP Zielona Góra był notowany na rozproszonych stanowiskach na całym obszarze.

Uwagi: Podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Jest bardzo podobny do częściej spotykanego gnidosza błotnego (Pedicularis palustris) od którego wyróżnia się wielkością, rozesłaną, płożącą się łodygą oraz budową kwiatu. Nazwa rodzajowa Pedicularis pochodzi od łacińskiego słowa pediculus - mała wesz, może od nasion podobnych do larw tych owadów.


(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.