[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Lilium martagon L. - Lilia złotogłów
Rodzina: Liliaceae - Liliowate
Niem.: Turkenbund-Lilie, Goldwurz.
Morfologia: Wieloletnia roślina cebulowa dorastająca od 30 cm do1,5 m wysokości. Łodyga wzniesiona, sztywna, czerwono plamista, naga lub z rzadka owłosiona. Liście duże 2-5 cm szerokości, podłużne, ustawione na łodydze skrętolegle, w środku łodygi okółkowo. Kwiaty zwisające, osadzone na długiej szypułce, podobne do turbana, barwy brudno-różowo-czerwonej, z ciemnymi plamami zebrane w luźne, długie grono. Kwiaty zazwyczaj po 3-12 na jednej łodydze. Charakterystyczne mięsiste działki okwiatu są silnie odgięte. Owocem jest zwisająca torebka, pękająca trzema szczelinami.
Biologia: Kwitnie w czerwcu i lipcu. Kwiaty silnie pachnące wieczorem są zapylane przez motyle nocne. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Ekologia: Rośnie w widnych, żyznych lasach liściastych - w grądach, lasach dębowo-bukowych i świetlistych dąbrowach. Spotykana w świetlistych zaroślach na obrzeżach lasów. Preferuje siedliska widne i półcieniste, świeże, na glebach żyznych, mineralno-próchnicznych, piaszczysto-gliniastych, zasobnych w węglan wapnia.
Rozmieszczenie: Gatunek o zasięgu eurosyberyjskim, obejmującym prawie całą Europę i Azję, aż do Japonii na wschodzie. W Europie nie występuje na obszarach północnych i zachodnich. Północna i zachodnia granica zasięgu opiera się o Skandynawię, Danię, Holandię, Belgię i Wielką Brytanię.
W Polsce występuje dość często w południowej części kraju, ku północy coraz rzadsza, wyraźnie unika strefy przymorskiej. Na terenie RDLP Zielona Góra występuje rzadko. W literaturze podawanych jest kilka rozproszonych stanowisk, m.in. w rejonie Łagowa, Wolsztyna i Nowej Soli.
Uwagi: Podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Roślina trująca i lecznicza. Dawniej roślina magiczna. Dość często uprawiana w ogrodach w celach ozdobnych. Nazwa gatunkowa pochodzi od tureckiego martagan = turban; od charakterystycznego kształtu kwiatów.
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.