[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 6143 bajtówIris sibirica L. - Kosaciec syberyjski, Kosacz
Rodzina: Iridaceae - Kosaćcowate
Synonimy: Iris pratensis Monnet de Lamarck
Niem.: Sibirische Schwertlilie

Morfologia: Wieloletnia roślina zielna dorastająca do 40-80 cm wysokości. Łodyga prosta, wzniesiona, pusta w środku, z resztami zeszłorocznych liści u nasady. Liście równowąskie, "trawiaste", do 1 cm szerokie. Pędy kwiatostanowe wysokie, przewyższające liście, dorastają do 1,2 m wysokości. Kwiatostan 1-3 kwiatowy. Kwiaty fioletowe, z żółtymi smugami, średnicy 6-8 cm. Przysadki brunatne, błoniaste. Owocem jest elipsowata, poprzecznie pomarszczona torebka.

Biologia: Kwitnie od maja do czerwca. Zapylany przez pszczoły, trzmiele i bzygowate. Rozmnaża się także wegetatywnie przez kłącza.

Ekologia: Rośnie w wilgotnych i świeżych łąkach trzęślicowych. Spotykana w zaroślach wierzbowych, na obrzeżach rowów, na torfowiskach niskich w dolinach rzecznych oraz na obrzeżach wilgotnych lasów. Wiosną znosi krótkotrwałe zalanie. Preferuje siedliska widne, świeże i wilgotne, umiarkowanie żyzne, na glebach mineralno-torfowych, na glebach bagiennych i torfach bogatych w węglan wapnia.

Rozmieszczenie: Gatunek o zasięgu eurosyberyskim. Zwarty zasięg występowania obejmuje środkową Europę, na zachód siegając od północnych Włoch po środkowe Niemcy, na południu po Bałkany. Na wschodzie zasięg rozciąga się przez Nizinę Rosyjską po północno-zachodnią część Syberii. Pojedyncze rozporoszone stanowiska znajdują się w południowej części Skandynawii. W Polsce występuje rzadko, na rozproszonych stanowiskach na niżu.
Na terenie RDLP Zielona Góra występuje rzadko, spotykany w rejonie m.in. Nowej Soli i Żagania.

Uwagi: Należy do grupy gatunków bardzo zagrożonych i wymierających, ze względu na zanikanie siedlisk odpowiednich dla tego gatunku jak również na silną presję człowieka. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Bardzo często jednak stanowiska niszczone są przez bezpośrednie wykopywanie roślin - w celu ozdobienie ogrodów przydomowych. Należy do grupy gatunków bardzo często uprawianych jako rośliny ozdobne.
Nazwa rodzajowa od greckiego iris = tęcza, od różnobarwnych kwiatów roślin w tym rodzaju.


(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.