[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Żubrówki (Hierochloe sp.)
(1) Hierochloe australis (Schrader) Roemer et Schultes - Turówka leśna
(2) Hierochloe odorata (L.) P.B. - Turówka wonna, żubrówka
Rodzina: Gramineae - Trawy
Synonimy:(2) Holcus odoratus L., Hierochloe borealis (Schreder) Roemer et Schultes, Anthoxantum nitens (Weber) Schouten et Veldkamp, Poa nitens Weber;
Niem.: (1) Sudliches Mariengras; (2) Duft Mariengras, Wohlriechendes Mariengras
Morfologia: Turówka leśna jest trawą tworzącą luźne kępy, dorastającą do 40 cm wysokości. Źdźbło cienkie, podnoszące się u nasady. Liście na źdźbłach nie kwitnących długie, płaskie, owoszczone, na brzegach szorstkie, na górnej stronie matowe, szarozielone, od spodniej strony połyskujące, jasnozielone. Liście na źdźbłach kwitnących znajdują się w dolnej części, są krótkie i lancetowate. Kwiatostan - wąska wiecha, o falistych gałązkach. Gałązki pod kłoskami zgrubiałe i owłosione. Kłoski jajowate, złocistożółte lub brunatno-żółte, 3-kwiatowe, ościste. Plewy tępe, skórzaste, białe, najczęściej 3-nerwowe.
Turówka wonna jest trawą tworzącą rozłogi, dorastającą do 60 cm wysokości. Liście na źdźbłach nie kwitnących długie, zielone, z wierzchu owłosione, na brzegu z krótkimi szczecinkami. Liście na źdźbłach kwitnących bardzo krótkie, jajowate. Kwiatostan - piramidalna wiecha, w czasie kwitnienia rozpierzchła, później skupiona, z falistymi gałązkami. Gałązki pod kłosami zgrubiałe i nagie. Kłoski jajowate, żółto- lub czerwonobrunatne, 3-kwiatowe, ościste. Plewy błoniaste, ostro zakończone, najczęściej 3-nerwowe.
Biologia: Oba gatunki kwitną od kwietnia do maja, jako jedne z pierwszych traw leśnych, a następnie bardzo szybko zamierają.
Ekologia: Oba gatunki rosną w widnych lasach sosnowych i mieszanych, acidofilnych dąbrowach oraz w zaroślach na obrzeżach lasów liściastych. Występują też w kwaśnych lasach liściastych - w acidofilnych dąbrowach. Turówka wonna jest też spotykana na wilgotnych i świeżych łąkach. Turówka leśna preferuje siedliska półcieniste, świeże, umiarkowanie żyzne (mezotroficzne), na glebach piaszczystych, mineralno-próchnicznych, o kwaśnym odczynie. Turówka wonna wybiera siedliska widne, nasłonecznione, świeże i wilgotne, żyzne, na glebach piaszczysto-gliniastych, mineralno-próchnicznych, o odczynie słabo, umiarkowanie kwaśnym do obojętnego.
Rozmieszczenie: Turówka wonna jest gatunkiem o zasięgu okołobiegunowym, obejmującym Europę, Azję i Północną Amerykę. W Europie występuje głównie w części północnej i północno-wschodniej. Południowa granica zasięgu przebiega od Holandii , przez południowe Niemiecy, Rumunię, po Syberię.
W Polsce występuje na całym niżu, na rozproszonych stanowiskach i w niższych położeniach górskich. Na terenie RDLP Zielona Góra notowana rzadko, na rozproszonych stanowiskach.
Turówka leśna jest gatunkiem o zasięgu środkowo-wschodnioeuropejskim. W Polsce występuje rzadko, głównie w zachodniej i północno-wschodniej części niżu. Na terenie RDLP Zielona Góra występuje częściej niż poprzednia, w widnych lasach dębowo-bukowych i acidofilnych dąbrowach.
Uwagi: Turówka wonna jest rośliną leczniczą. Ze względu na obecność kumaryny obydwa gatunki wykorzystywane są w przemyśle spirytusowym i spożywczym. Oba gatunki podlegają częściowej ochronie gatunkowej.
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.