[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 8431 bajtówPrzytulie leśne (Galium schultesii, Galium sylvaticum)

(1) Galium schultesii Vest - Przytulia Schultesa i
(2) Galium sylvaticum L. - Przytulia leśna

Rodzina: Rubiaceae - Marzankowe
Niem.: (1) Glattes Labkraut; (2) Wald Labkraut

Morfologia: Przytulia leśna i przytulia Schultesa są gatunkami wieloletnimi, o bardzo zbliżonym pokroju i wyglądzie.
Przytulia leśna dorasta do 80 cm wysokości. Kłącza skośne, bez rozłogów. Łodyga wzniesiona, rozgałęziona, obła, naga, z 4 niewyraźnymi podłużnymi liniami. Liście sine - niebieskozielone, przeważnie po 5-8 w okółku, podłużnie lancetowate lub podługowato-eliptyczne, krótko zaostrzone, na obrzeżu szorstkie. Kwiatostan - luźna, wielokwiatowa, szerokorozłożysta wiecha. Kwiaty białe, drobne, z 4 krótkimi zaostrzonymi łatkami, nie ściągniętymi nagle w cienki kończyk. Kwiaty osadzone na cienkich szypułkach, przed kwitnieniem zwisających. Owoc - naga rozłupka, do 1,5 mm długości.
Przytulia Schultesa dorasta do 1 m wysokości. Kłącze długie, poziome z licznymi rozłogami. Łodyga wzniesiona, rozgałęziona, naga, wyraźnie 4-kanciasta. Liście z wierzchu ciemnozielone, od spodniej strony sine, niebieskozielone. Liście szerokopodługowate lub lancetowate, przeważnie po 6-8 w okółku, na obrzeżu szorstkie. Kwiatostan - luźna, nielicznie kwiatowa, rozłożysta wiecha. Kwiaty białe, z 4 łatkami ściągniętymi w cienki kończyk. Kwiaty osadzone na długich szypułkach, przed kwitnieniem wzniesionymi. Owoc - owoszczona rozłupka, do 3 mm długości.

Biologia: Przytulia leśna i przytulia Schultesa kwitną w okresie od końca czerwca do sierpnia. W zapyleniu uczestniczą owady, możliwe jest również samozapylenie.

Ekologia: Obydwa gatunki występują w żyznych lasach liściastych - grądach oraz na obrzeżach lasów w miejscach półcienistych.
Przytulia leśna występuje w zachodniopolskiej odmianie grądu - Galio-Carpinetum, gdzie zaliczana jest do gatunków charakterystycznych, wyróżniających ten zespół. Poza tym spotykana w zachodniej części kraju w świetlistych dąbrowach i w ciepłolubnych zbiorowiskach okrajkowych na obrzeżach lasów.
Przytulia Schultesa występuje w kontynentalnej odmianie grądu - Tilio-Carpinetum. Poza tym spotykana w centralnej i wschodniej części kraju w świetlistych dąbrowach, niekiedy w buczynach.
Oba gatunki preferują siedliska umiarkowanie cieniste i półcieniste, świeże, umiarkowanie żyzne i żyzne, na glebach piaszczysto-gliniastych, mineralno-próchnicznych, o odczynie obojętnym.

Rozmieszczenie: Przytulia leśna jest gatunkiem o zasięgu środkowoeuropejskim. Zwarty zasięg występowania rozciąga się od Francji przez Belgię, Holandię, Niemcy, zachodnią część Polski po Alpy i Słowenię. W Polsce przebiega wschodnia granica zasięgu tego gatunku na linii Legnica-Poznań-Chojnice-Kartuzy. Występuje wyłącznie w zachodniej i północnej części kraju - na Pomorzu Zachodnim, Ziemi Lubuskiej, w zachodniej Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Na terenie RDLP Zielona Góra przytulia leśna występuje w rozproszeniu na całym obszarze.
Przytulia Schultesa jest gatunkiem o zasięgu środkowo-wschodnioeuropejskim. W Polsce występuje na terenie prawie całego kraju, z wyjątkiem północnej i częściowo zachodniej części. Z terenu RDLP Zielona Góra była podawana w literaturze m.in. z rejonów Krosna Odrzańskiego, Lubska, Nowej Soli, Szprotawy i Zielonej Góry.

(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.