[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Daphne mezereum L. - Wawrzynek wilczełyko
Rodzina: Thymelaeaceae - Wawrzynkowate
Niem.: Gewohnlicher Seidelbast, Kellerhals
Morfologia: Krzew zrzucający liście na zimę, zwykle 30 - 200 cm wysokości. Pędy wzniesione, okryte płową, pomarszczoną i nieco lśniącą korą. Młode gałązki delikatnie owłosione, starsze ciemne i szorstkie. Liście podługowate lub lancetowate, osadzone na któtkich ogonkach, dość gęsto skupione na końcach gałązek, jasnozielone, dochodzące 12 cm długości. Liście po roztarciu nieprzyjemnie pachnące. Kwiaty rozwijają się przed rozwojem liści. Kwiaty różowe, rzadziej białe (np. w rezerwacie "Kręcki Łęg"!), wonne, wyrastają w kątach blizn po liściach z poprzedniego roku. Owoce - kuliste, szkarłatne i soczyste jagody (pestkowiec), zawierające małe, kuliste brunatne nasiona.
Biologia: Kwitnie przed rozwojem liści w zależności od warunków pogodowych od lutego do kwietna. W górach i na dalekiej północy kwiaty rozwijają się równocześnie z rozwojem liści. Kwiaty zapylane przez owady - błonkówki, motyle i muchówki. Nasiona rozsiewane przez ptaki endozoochorycznie.
Ekologia: Rośnie w żyznych, świeżych i wilgotnych lasach liściastych - w lasach łęgowych, lasach dębowo-grabowych i rzadziej w buczynach i grądach. Spotykany w wilgotnych borach sosnowych i mieszanych. Unika siedlisk suchych i podtapianych. Preferuje siedliska półcieniste, świeże i umiarkowanie wilgotne, żyzne, zasobne gleby mineralno-próchniczne o odczynie obojętnym lub słabo zasadowym, bogate w węglan wapnia.
Rozmieszczenie: Jest gatunkiem o zasięgu eurosyberyskim. Występuje w prawie całej Europie, zachodniej Syberii, Małej Azji i Kaukazie. Zachodnia granica zasięgu opiera się o Pireneje, na wschodzie sięga po rzekę Jenisej. Na północy występuje do granicy kręgu polarnego, na południu granica zasięgu przebiega przez Włochy, Grecję i północny Iran. Najwyżej położone stanowisko wawrzynka znajduje się na wysokości 2580 m n.p.m. w Alpach Szwajcarskich.
Rodzaj wawrzynek (Daphne) reprezentowany jest na świecie przez 50 gatunków. W Polsce występują w stanie dzikim 2 gatunki.
W Polsce występuje dość często na niżu i w górach, w zachodniej i północnej części kraju w rozproszeniu. W Wielkopolsce jest rzadki. Na terenie RDLP Zielona Góra spotykany w rejonie Babimostu, Szprotawy i Żagania. W Nadleśnictwie Żagań udaje się hodować na szkółce sadzonki tego gatunku (wymaga to bardzo dokładnego oczyszczenia nasion z osnówki).
Uwagi: Podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Roślina silnie trująca i lecznicza. zawiera substancje silnie trujące dla ludzi i zwierząt (ssaków) - glikozyd dafninę i substancję żywiczną mezereinę. W średniowieczu w Niemczech żebracy używali wywaru z wawrzynka by spowodować drgawki wywołujące litość.
[Zobacz także o tym gatunku w dziale "Poszukiwany/Poszukiwana" Lubuskiej kartoteki Przyrodniczej >>]
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.