[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 6052 bajtówCystopteris fragilis (L.) Bernh. - Paprotnica krucha
Rodzina: Athyriaceae - Wietlicowate
Synonimy: Polypodium fragile L., Cystopteris filix-fragilis (L.) Borb.
Niem.: Zerbrechlicher Blasenfarn

Morfologia: Delikatna paproć dorastająca do 30 cm wysokości. Kłącze krótkie, grube, czołgające się, pokryte podstawami starych liści. Liście zwykle w drobnych kępach, osadzone na stosunkowo krótkim, kruchym ogonku liściowym, w dolnej części czerwonobrązowym, w górnej żółtozielonym, z głęboką rynienką z tyłu. Liście w zarysie podłużnie lancetowate, ku dołowi zwężone, podwójnie pierzaste. Liście pierwszego rzędu krótkoogonkowe, krótsze od sąsiednich. Liście drugiego rzędu siedzące, owalne lub lancetowate, tępo piłkowane do pierzastodzielnych. Zarodniki - okrągławe kupki na spodniej stronie liścia. Zawijka całobrzega, silnie wypukła, przyczepiona tylko na wewnętrznej stronie kupki. Po dojrzeniu zarodników kupki zarodni zlewają się ze sobą i pokrywają cała dolną stronę odcinków liściowych.

Biologia: Zarodniki dojrzewają od lipca do września. Suche, obumarłe liście paprotnicy widoczne są przez cały rok.

Ekologia: Paprotnica krucha rośnie w żyznych, cienistych lasach liściastych, w lasach grądowych związanych ze zboczami dolin rzecznych, a przede wszystkim w buczynach. Spotykana w wąwozach, szczelinach murów i skał oraz na powalonych drzewach. Preferuje siedliska świeże do średnio wilgotnych, gleby żyzne, próchniczne, bogate w węglan wapnia.

Rozmieszczenie: Gatunek o zasięgu okołobiegunowym, obejmujący Europę, Azję i Amerykę Północną. W Europie występuje od koła podbiegunowego na północy do Alp i środkowych Włoch na południu. W Polsce w dość często na niżu, na rozproszonych stanowiskach, często na siedliskach antropogenicznych (mury, stare kamienne ogrodzenia itp.) oraz w górach.
Rodzaj paprotnica reprezentowany jest na świecie przez 18 gatunków. W Europie występuje 5 gatunków, w Polsce 4, czego tylko 1 - paprotnica krucha na niżu..
Na terenie RDLP Zielona Góra paprotnica krucha występuje stosunkowo często, zarówno na siedliskach naturalnych, w lasach, jak i na siedliskach antropogenicznych.

Uwagi: W przeszłości liście paprotnicy kruchej dodawano do słomy w siennikach jako skuteczny środek przeciwko pluskwom.

(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.