[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Duże kokorycze (Corydalis cava, Corydalis solida)
(1) Corydalis cava (L.) Schweigger et Koerte - Kokorycz pusta
(2) Corydalis solida (L.) Clairv. - Kokorycz pełna
Rodzina: Fumariaceae - Dymnicowate
Synonimy: (1) Corydalis bulbosa L., Fumaria cava Mill., Fumaria bulbosa L. var.cava L.; (2) Fumaria bulbosa L. var.solida L., Fumaria solida Ehrh.
Niem.: (1) Hohler Lerchensporn; (2) Fester Lerchnesporn, Finger-Lerchensporn, Gefingerter Lerchensporn
Morfologia: Kokorycz pusta jest wieloletnią rośliną zielną dorastającą do 30 cm wysokości. Tworzy podziemne bulwy - duże, wewnątrz puste, z rzadka okryte włóknistymi korzeniami. Łodyga wzniesiona, nierozgałęziona, bez łuskowatego liścia przy ziemi. Liście 2-3, głęboko wcinane, podwójnie 3-sieczne, o wydłużonych odcinkach. Kwiatostan prosty, wzniesiony, 10-20 kwiatowy. Kwiaty purpurowe lub żółtobiaławe, z dwoma 3-dzielnymi pręcikami, z ostrogą. Przysadki podkwiatostanowe całobrzegie, jajowatolancetowate. Owocem jest wielonasienna torebka, 3 razy dłuższa od trzonka.
Kokorycz pełna jest byliną dorastającą do 20 cm. Tworzy podziemne bulwy - w odróżnieniu od poprzedniego gatunku - wewnątrz pełne, mniejsze, z pęczkiem korzeni u nasady. Łodyga prosta, z jednym łuskowatym liściem przy ziemi i 2 liśćmi na łodydze. Liście podwójnie 3-dzielne, z 3 dłoniastymi wcięciami, od spodu sinozielone. Kwiatostan prosty, gęsty, 15-20 kwiatowy. Kwiaty brudnoróżowe, fioletowe lub białawe, z dwoma pręcikami i słupkiem na długiej szyjce. Przysadki duże, palczastowrębne. Owocem jest wielonasienna torebka pękająca wzdłuz obu klap.
Biologia: Kwitną od końca marca do połowy maja. Zapylane przez trzmiele. Kwiaty w niekorzystnych warunkach ulegają samozapyleniu. Nasiona zaopatrzone w ciałka mrówcze - elajosomy są rozsiewane przez mrówki.
Ekologia: Rosną w cienistych, żyznych lasach liściastych - grądach, buczynach, lasach łęgowych. Preferują gleby żyzne, świeże do wilgotnych, próchniczne, z próchnicą typu mull.
Rozmieszczenie: Kokorycz pusta jest gatunkiem o zasięgu środkowoeuropejskim. Południowa granica zasięgu rozciąga się od Pirenejów, przez południowe Włochy do Grecji. Północna granica zasięgu przebiega przez Wielką Brytanię, Danię i południową część Skandynawii. W Polsce przebiega wschodnia granica zasięgu występowania tego gatunku. Występuje dość często na niżu, w zachodniej części kraju oraz pogórzu i w górach - po regiel dolny.
Kokorycz pełna jest gatunkiem o zasięgu europejskim. Zachodnia granica występowania przebiega przez Hiszpanię i Portugalię, północna od Francji, po zachodnią Polskę i północną Rosję, wschodnia opiera się o dolinę Wołgi a południowa o północną Afrykę. W Polsce występuje często na całym obszarze, częściej we wschodniej części kraju, brak w górach i niższych położeniach górskich.
Rodzaj kokorycz jest reprezentowany na świecie przez około 300 gatunków, w Europie i w Polsce występuje 5 gatunków.
Na terenie RDLP Zielona Góra kokorycz pusta występuje rozproszona w żyznych lasach liściastych na całym obszarze. Kokorycz pełna występuje rzadziej, w lasach w rejonie Lubska, Szprotawy i Żar.
Uwagi: Są roślinami trującymi. W dawnej niemieckiej medycynie ludowej były używane jako środek przeciwko robakom oraz w chorobach kobiecych. Łacińska nazwa pochodzi od greckiego korydalis = dzirlatka; od budowy kwiatu przypominającego czubek na głowie tego ptaka.
[Zobacz także o tych gatunkach w dziale "Poszukiwany/Poszukiwana" Lubuskiej kartoteki Przyrodniczej >>]
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.