[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 6373 bajtówChaerophyllum hirsutum L. - Świerząbek kosmaty
Rodzina: Umbelliferae - Baldaszkowate
Synonimy: Chaerophyllum cicutaria Vill. Rouy & Camus; Chaerophyllum hirsutum subsp.cicutaria (Vill) Briq.
Niem.: Behaarter Kalberkropf

Morfologia: Wieloletnia roślina zielna, o walcowatym, rozgałęzionym kłączu, dorastająca od 20 do 120 cm wysokości. Łodyga bruzdowana, szorstko owłosiona, dęta. Liście dolne - długoogonkowe, górne - siedzące, obejmujące łodygę pochwiastą nasadą. Liście w zarysie szeroko trójkątne, podwójnie lub potrójnie trójlistkowe, dołem owłosione. Listki podłużnie jajowate, lancetowate, ostro piłkowane. Kwiaty - małe, białe lub różowe zebrane w 6-20 szypułkowe, wypukłe baldachy. Szypułki kwiatowe wyrastają z jednego miejsca łodygi. Pod szypułkami znajdują się liczne drobne, lancetowate, obłonione i orzęsione listki - pokrywki. Płatki korony - białe lub różowe, sercowate, na szczycie wycięte i brzegiem orzęsione. Pręcików 5 i jeden dwuszyjkowy słupek. Owoc - rozłupka, wydłużona, do 2 cm długości, stożkowata lub równowąska, rozpadająca się na dwa pojedyncze owocki - niełupki, rozwidlonej w kształcie litery Y, zawieszonej na wspólnej szypułce.

Biologia: Kwitnie od maja do sierpnia. Zapylany przez owady, głównie chrząszcze. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.

Ekologia: Gatunek górski. Rośnie w żyznych, wilgotnych lasach liściastych -głównie łęgowych. Spotykany w nitrofilnych zaroślach na obrzeżach lasów i nad brzegami wód, na wilgotnych łąkach. W górach i na pogórzu jest gatunkiem spotykanym w nitrofilnych ziołoroślach. Rośnie w miejscach półcienistych i cienistych, wilgotnych, z przesiekającą wodą, niekiedy w miejscach zalewowych, na glebach żyznych, gliniastych i próchnicznych.

Rozmieszczenie: Gatunek o zasięgu środkowo-południowo europejskim. Występuje głównie w górach w środkowej Europie. W Polsce przebiega północno-wschodnia granica zasięgu.Występuje pospolicie w Karpatach i Sudetach, na niżu rzadko i w rozproszeniu, głównie w północnej części kraju.
Na terenie RDLP Zielona Góra był notowany w lasach w rejonie Gubina, Szprotawy, Wolsztyna i Zielonej Góry.

Uwagi: Roślina trująca.
Świerząbek kosmaty podobny jest do innego gatunku z rodziny baldaszkowatych, jakim jest bardzo pospolita na niżu trybula leśna (Anthriscus sylvestris) od której różni się znacząco bruzdowaną, dołem sztywno owłosioną łodygą, orzęsionymi płatkami korony i owocami.

(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.