[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 8565 bajtówAtropa bella-donna L. - Pokrzyk wilcza jagoda
Rodzina: Solanaceae - Psiankowate
Niem.: Gewohnliche Tollkirsche

Morfologia: Wieloletnia roślina zielna dorastająca do 1,5 m wysokości. Łodyga gruczołowato omszona, gałęzista. Liście do 20 cm długości, całobrzegie, jajowate, barwy szarozielonej, na szczycie zaostrzone, osadzone na krótkich ogonkach. Kwiaty dzwonkowate, zwisłe, długości 2,5 - 3 cm wyrastają pojedynczo z kątków liści. Kwiaty barwy ciemnopurpurowej, brązowej lub zielonawej wewnątrz żółtawe z ciemnymi żyłkami. Owoce kuliste, lśniące, czarne jagody
o średnicy 1,5 - 2 cm, otoczone są trwałym kielichem.

Biologia: Kwitnie od czerwca do sierpnia.

Ekologia: Rośnie w żyznych, wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, w zaroślach na obrzeżach lasów, na polanach śródleśnych i zrębach. Występuje w zbiorowiskach porębowych, w lukach w buczynach i grądach. Preferuje siedliska widne i półcieniste, świeże do średnio wilgotnych, na glebach żyznych, próchnicznych, z próchnicą typu mull, zasobnych w węglan wapnia.

Rozmieszczenie: Roślina o zasięgu obejmującym Europę, północną Afrykę i Azję. Wschodnia granica zasięgu przebiega w Himalajach. Północna granica zasięgu przebiega w Europie - przez południowo-wschodnią część Wielkiej Brytanii, Belgię, Danię i Polskę.
Rodzaj pokrzyk reprezentowany jest na świecie przez 5 gatunków. W Europie występują 2 gatunki, w Polsce tylko 1 - Atropa belladona.
W Polsce przebiega północna granica zasięgu tego gatunku. Występuje głównie w południowej części kraju i w południowej części niżu.
Na terenie RDLP Zielona Góra notowany rzadko, np. w lasach w rejonie Szprotawy.

Uwagi: Podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Roślina silnie trująca i lecznicza. Zawiera silnie trujące alkaloidy - atropinę i skopolaminę, wykorzystywane w medycynie. W epoce kamiennej był używany do zatruwania strzał, w średniowieczu jako ziele narkotyczne, afrodyzjak, ziele magiczne oraz lekarstwo na wściekliznę, żółtaczkę i astmę.
Nazwa rośliny odnosi się do jej trujących właściwości, nawiązując do imienia Atropos, jednej z trzech Parek, która przecina nić żywota. Pochodzi od greckiego atropos - nieodwracalny, nieunikniony. Nazwa gatunkowa "belladonna" pochodzi prawdopodobnie stąd, że dawniej ekstrakt tej rośliny wkrapiany był przez kobiety do oczu w celu rozszerzenia źrenicy, głównie jako środek upiększający.



(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.