[Opisy gatunków] [Strona główna programu] [Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]

Rozmiar: 6391 bajtówAnemone sylvestris L. - Zawilec wielkokwiatowy, zawilec leśny
Rodzina: Ranunculaceae - Jaskrowate
Niem.: Wald-Windroschen, Grosses Windroschen

Morfologia: Wieloletnia roślina zielna, 15-50 cm wysokości, o wrzecionowatych kłączach. Łodyga prosta, pusta wewnątrz i odstająco owłosiona (włosy 1-2 mm długości). Liści odziomkowych 2-6. Liście wyraźnie od siebie oddzielone, umieszczone na krótkich ogonkach, dłoniaste 3-5-listkowe, o odcinkach jajowato-lancetowatych, grubo nacinano ząbkowane, w zarysie 5 do 7-kanciaste, obustronnie owłosione. Kwiaty 1-2, duże, białe o średnicy od 3 do 7 cm, wyrastają pojedynczo na długich, owłosionych szypułkach spomiędzy okółka liści. Okwiat gęsto i jedwabiście owłosiony, działek okwiatu 5-6. Owocem jest białowełnista, jednonasienna, niepękająca, sucha, wydłużona niełupka, z krótkim dzióbkiem.
Cechami wyróżniającymi zawilca wielkokwiatowego od pozostałych leśnych zawilców (np. zawilca gajowego Anemone nemorosa ) są: duże białe kwiaty o średnicy dochodzącej do 6 cm, z owłosionymi płatkami korony. Liście duże, od spodniej strony owłosione, rozwijające się po kwitnieniu.

Biologia: Kwitnie od połowy kwietnia do połowy czerwca. Zapylany przez muchówki i chrząszcze. Owoce rozsiewane są przez wiatr.

Ekologia: Występuje w słonecznych zaroślach, widnych, słonecznych lasach sosnowych, na suchych, słonecznych zboczach i na obrzeżach lasów. Należy do gatunków charakterystycznych dla rzędu świetlistych lasów i ciepłych dąbrów. Występuje w towarzystwie takich ciepłolubnych gatunków jak: gorysz pagórkowy Peucedanum oreoselinum, kłosownica pierzasta Brachypodium pinnatum, pajęcznica liliowata Anthericum liliago. Preferuje siedliska widne, nasłonecznione, zasobne w węglan wapnia, umiarkowanie żyzne, gleby luźne, piaszczyste.

Rozmieszczenie: Gatunek o zasięgu eurosyberyjskim. Północna granica zasięgu przebiega przez środkową Skandynawię, kraje nadbałtyckie i północną część Niziny Rosyjskiej. Zwarty zasięg występowania gatunku obejmuje południową i środkową Europę, Krym oraz Kaukaz i sięga aż po środkową Syberię. Rodzaj Zawilec (Anemone) reprezentowany jest na świecie przez około 120 gatunków. W Europie występuje 17 gatunków, w Polsce tylko 4 gatunki.
Występowanie w Polsce: rzadko, na niżu i w niższych położeniach górskich.
Z terenu RDLP Zielona Góra w literaturze podawane były stanowiska tego gatunku z rejonu Krosna Odrzańskiego, Gubina i Świebodzina.

Uwagi: Podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Roślina trująca.
Nazwa łacińska pochodzi od greckiego słowa anemos - wiatr. Prawdopodobnie jest to związane z widokiem kołyszących się na wietrze łanów zawilców.


(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.