Projekt z dnia 14.04. 2003 r.
USTAWA
z dnia .............................
o ochronie przyrody
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa określa cele, zasady i formy ochrony przyrody żywej, nieożywionej i krajobrazu.
Art. 2. 1. Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy, polega na zachowaniu, właściwym wykorzystaniu oraz odnawianiu zasobów przyrody, jej tworów i składników, w tym:
1) dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów;
2) siedlisk przyrodniczych;
3) siedlisk zagrożonych, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów;
4) zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia;
5) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową;
6) tworów przyrody żywej i nieożywionej, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi;
7) krajobrazu;
8) zieleni w miastach i wsiach;
9) zadrzewień.
2. Celem ochrony przyrody jest:
1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;
2) zachowanie różnorodności biologicznej;
3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;
4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich siedliskami poprzez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu;
5) ochrona zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień, w szczególności ochrona drzew i krzewów;
6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu siedlisk przyrodniczych, a także innych zasobów przyrody i jej składników, w tym krajobrazu;
7) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody, w szczególności poprzez edukację, promocję i informowanie w zakresie ochrony przyrody.
Art. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) banku genów - rozumie się przez to placówkę, gdzie genotypy roślin, zwierząt albo grzybów są przechowywane poza ich naturalnym środowiskiem, wyposażoną w niezbędne pomieszczenia i urządzenia;
2) drzewostanie o charakterze parkowym rozumie się przez to zespoły drzew ukształtowane funkcjonalnie i estetycznie, mające wartość przyrodniczą lub zabytkową w rozumieniu ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz.U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 113, poz. 984);
3) gatunku o znaczeniu priorytetowym rozumie się przez to gatunek, za który Wspólnota Europejska ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości ich naturalnego zasięgu;
5) korytarzu ekologicznym - rozumie się przez to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt i grzybów;
6) nadzorze rozumie się przez to sprawowanie bieżącej kontroli stanu i zagrożeń dla obszarów lub obiektów podlegających ochronie prawnej albo gatunków roślin, zwierząt i grzybów, objętych ochroną, w szczególności kontroli przestrzegania ustanowionych w stosunku do nich zakazów;
7) obszarze specjalnej ochrony rozumie się przez to obszar wyznaczony dla ochrony populacji dziko żyjących ptaków jednego lub wielu gatunków, w granicach którego ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia lub w dowolnym jego okresie albo stadium;
8) obszarze ważnym dla Wspólnoty Europejskiej rozumie się przez to obszar, który w regionie biogeograficznym, do których należy, w znaczący sposób przyczynia się do zachowania lub odtworzenia stanu sprzyjającego ochronie rodzaju siedliska przyrodniczego oraz siedliska gatunków roślin i zwierząt, dla których wyznacza się obszar Natura 2000, a także może się znacząco przyczynić do spójności tych obszarów lub przyczynia się znacząco do zachowania różnorodności biologicznej w danym regionie biogeograficznym;
9) ochronie częściowej - rozumie się przez to ochronę gatunkową roślin, zwierząt lub
grzybów dopuszczającą możliwość redukcji liczebności populacji i pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części;
10) ochronie czynnej rozumie się przez to stosowanie, w razie potrzeby, zabiegów
ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów;
11) ochronie ex situ rozumie się przez to ochronę gatunków roślin, zwierząt lub grzybów
poza miejscem ich naturalnego występowania oraz ochronę skał, skamieniałości i minerałów
w miejscach ich przechowywania;
12) ochronie in situ rozumie się przez to ochronę gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, a
także elementów przyrody nieożywionej, w miejscach ich naturalnego występowania;
13) ochronie krajobrazowej - rozumie się przez to zrównoważony rozwój obszaru oraz
zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu;
14) ochronie ścisłej - rozumie się przez to całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną, a w przypadku gatunków całoroczną ochronę należących do nich osobników i ich stadiów rozwojowych;
15) ogrodzie botanicznym rozumie się przez to urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi, będący miejscem ochrony ex situ, uprawy roślin różnych stref klimatycznych i środowisk życia, uprawy roślin określonego gatunku oraz prowadzenia badań naukowych i edukacji;
16) ogrodzie zoologicznym - rozumie się przez to urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi, gdzie zwierzęta należące do gatunków dziko żyjących są hodowane i przetrzymywane w celu ochrony ex situ, prowadzenia badań naukowych, edukacji i pokazów publicznych co najmniej przez 7 dni w roku;
17) ostoi rozumie się przez to obszar o lokalnych warunkach sprzyjających egzystencji roślin, zwierząt lub grzybów poszczególnych gatunków albo ich zespołów, w szczególności gatunków zagrożonych i rzadkich;
18) ośrodku rehabilitacji zwierząt rozumie się przez to jednostkę organizacyjną utworzoną w celu leczenia i rehabilitacji zwierząt dziko żyjących, wymagających okresowej opieki człowieka, w celu przywrócenia ich do wolnej przyrody;
20) planie ochrony - rozumie się przez to podstawowy dokument, ustanawiany aktem prawnym, opracowany dla poszczególnych obszarów jednej z form ochrony przyrody, zawierający jej opis oraz cele prowadzenia działań ochronnych, katalog zadań i sposobów ich wykonania;
21) pozyskaniu rozumie się przez to zbiór ze stanowisk naturalnych roślin lub grzybów gatunków chronionych albo ich części, a także chwytanie, łowienie lub zbieranie zwierząt oraz ich części i produktów pochodnych, dla celów gospodarczych oraz eksploatację i wydobywanie skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi;
22) różnorodności biologicznej rozumie się przez to zróżnicowanie żywych organizmów występujących w ekosystemach, w szczególności w obrębie gatunku i pomiędzy gatunkami, oraz zróżnicowanie ekosystemów;
23) siedlisku przyrodniczym - rozumie się przez to obszar lądowy lub wodny, naturalny, półnaturalny lub antropogeniczny, wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne;
24) siedlisku roślin, siedlisku zwierząt lub siedlisku grzybów - rozumie się przez to obszar występowania roślin, zwierząt lub grzybów, w ciągu całego życia lub dowolnym stadium ich cyklu biologicznego;
25) specjalnym obszarze ochrony rozumie się przez to obszar ważny dla Wspólnoty Europejskiej, wyznaczony w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych albo populacji zagrożonych na wyginięcie gatunków roślin lub zwierząt albo w celu odtworzenia właściwego stanu siedlisk lub stanu populacji tych gatunków, sprzyjającego ich dalszej ochronie;
26) stanie siedliska przyrodniczego rozumie się przez to sumę oddziaływań na siedlisko przyrodnicze oraz na typowe dla niego gatunki, które mogą mieć wpływ na jego długofalowe rozmieszczenie, strukturę i funkcjonowanie oraz na długoterminowe przetrwanie typowych dla niego gatunków;
27) starodrzewiu - rozumie się przez to drzewostan lub pojedyncze drzewa, które przekroczyły fazę kulminacji przyrostu;
29) terenach zieleni - rozumie się przez to tereny znajdujące się w granicach miast oraz wsi o zwartej zabudowie, pokryte roślinnością wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, przeznaczone na cele rekreacyjno-wypoczynkowe, zdrowotne, dydaktyczno-wychowawcze i estetyczne, na których program, funkcja i układ przestrzenny tworzą główny i samoistny obszar jednostkowy, w tym parki: spacerowo-wypoczynkowe, gminne, zdrojowe i uzdrowiskowe, etnograficzne, sportowe, rozrywki oraz ogrody: botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i dziecięce, ogrody i parki zabytkowe, pracownicze ogrody działkowe, arboreta, alpinaria, zieleńce, grodziska, kurhany i zabytkowe fortyfikacje, a także zieleń towarzysząca obiektom budowlanym której program, funkcja i układ przestrzenny stanowią uzupełnienie tego obiektu, tworząc wspólnie układ przestrzenny, w tym towarzysząca ulicom i placom, komunikacji kolejowej i lotniczej, budynkom użyteczności publicznej, terenom składowym i przemysłowym;
30) typie siedliska przyrodniczego o priorytetowym znaczeniu dla Wspólnoty rozumie się przez to typ siedliska przyrodniczego zagrożony zanikiem, którego ochrona wymaga współdziałania w skali międzynarodowej;
31) walorach krajobrazowych - rozumie się przez to wartości ekologiczne, estetyczne i kulturowe terenu oraz związane z nimi rzeźby i elementy przyrodnicze, ukształtowane przez siły przyrody lub działalność człowieka;
32) właściwym stanie gatunku - rozumie się przez to stan, w którym dane o dynamice liczebności populacji tego gatunku wskazują, że gatunek utrzymuje się jako trwały składnik swojego siedliska, jego zasięg nie zmniejsza się ani też nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości oraz istnieje i będzie istniało w przyszłości siedlisko wystarczająco duże, aby utrzymać populacje tego gatunku przez dłuższy czas;
33) właściwym stanie ochrony gatunków rozumie się przez to stan oceniony na podstawie liczebności populacji gatunków roślin i zwierząt, wskazujący na ich zdolność do trwałej egzystencji w granicach naturalnego zasięgu, który w dającej się przewidzieć przyszłości nie powinien ulec zmniejszeniu, dzięki wystarczająco dużemu obszarowi siedlisk właściwych dla tych gatunków;
34) właściwym stanie siedliska - rozumie się przez to stan, w którym naturalny zasięg siedliska oraz obszary mieszczące się w obrębie tego zasięgu są stałe lub zwiększają się, a specyficzna struktura i funkcje konieczne dla długotrwałego zachowania właściwego stanu charakterystycznych dla niego gatunków roślin, zwierząt i grzybów, istnieją i będą istnieć w dającej się przewidzieć przyszłości;
35) zadrzewieniach - rozumie się przez to drzewa i krzewy w granicach pasa drogowego, pojedyncze drzewa lub krzewy, albo ich skupiska nie będące lasem w rozumieniu ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 12, poz. 136, Nr 86, poz. 958 i Nr 120 , poz. 1268, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623, oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 113, poz. 984 i Nr 200, poz. 1682), wraz z terenem, na którym występują i pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu, spełniające cele ochronne, produkcyjne i społeczno-kulturowe;
36) zagrożeniach wewnętrznych rozumie się przez to czynniki mogące wywołać niekorzystne zmiany cech fizycznych, chemicznych lub biologicznych składników i tworów chronionej przyrody, walorów krajobrazowych oraz przebiegu procesów przyrodniczych, wynikające z przyczyn naturalnych lub z działalności człowieka w granicach obszarów i obiektów chronionych;
37) zagrożeniach zewnętrznych - rozumie się przez to czynniki mogące wywołać niekorzystne zmiany cech fizycznych, chemicznych lub biologicznych składników i tworów chronionej przyrody, walorów krajobrazowych oraz przebiegu procesów przyrodniczych, wynikające z przyczyn naturalnych lub z działalności człowieka, mających swoje źródło poza granicami obszarów lub obiektów chronionych.
Art. 4. Cele ochrony przyrody są realizowane przez:
1) uwzględnianie wymagań ochrony przyrody w polityce ekologicznej państwa, programach ochrony środowiska przyjmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego, strategiach rozwoju województw, wojewódzkich i miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz w działalności gospodarczej i inwestycyjnej;
2) obejmowanie zasobów przyrody i jej składników formami ochrony przyrody przewidzianymi ustawą;
3) opracowanie i wykonywanie planów ochrony określonych w ustawie dla obszarów objętych ochroną oraz programów ochrony gatunków, ich siedlisk i szlaków migracji;
4) realizację Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania
różnorodności biologicznej wraz z programem działań;
5) prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej na rzecz ochrony
przyrody.
Art. 5. 1. Obowiązkiem każdego obywatela oraz organów administracji publicznej, a także jednostek organizacyjnych, osób prawnych i fizycznych jest ochrona przyrody będącej dziedzictwem i bogactwem narodowym.
2. Organy administracji publicznej są zobowiązane do zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony przyrody.
3. Obowiązkiem organów administracji publicznej, instytucji naukowych i oświatowych, a także publicznych ośrodków masowego przekazu jest popularyzowanie, informowanie i promocja ochrony przyrody.
Rozdział 2
Formy ochrony przyrody
Art. 6. 1. Ochronę przyrody realizuje się poprzez:
1) tworzenie parków narodowych;
2) uznawanie określonych obszarów za rezerwaty przyrody;
3) tworzenie parków krajobrazowych;
4) wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu;
5) wyznaczanie obszarów Natura 2000;
6) uznanie za:
a) pomnik przyrody,
b) stanowisko dokumentacyjne,
c) użytek ekologiczny,
d) zespół przyrodniczo-krajobrazowy;
7) objęcie ochroną gatunkową roślin, zwierząt i grzybów.
2. Obszary wymienione w ust. 1 w pkt 1- 4 tworzą krajowy system obszarów chronionych, który stanowi układ przestrzenny wzajemnie uzupełniających się form ochrony przyrody.
3. W drodze porozumienia z sąsiednimi państwami mogą być wyznaczane przygraniczne obszary cenne pod względem przyrodniczym, w celu ich wspólnej ochrony.
4. Poszczególne formy ochrony przyrody mogą uzyskać status o znaczeniu międzynarodowym, określony konwencjami lub uchwałami organizacji międzynarodowych.
5. Poddanie pod ochronę przez tworzenie parków narodowych lub uznawanie za rezerwaty przyrody obszarów, które stanowią nieruchomości nie będące własnością Skarbu Państwa, następuje za zgodą właściciela, a przy braku tej zgody w trybie wywłaszczenia za odszkodowaniem.
Art. 7. 1. Park narodowy obejmuje obszar chroniony, wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.
2. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej systemów przyrodniczych, zasobów przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych na jego terenie, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenie zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, zwierząt i grzybów.
3. Park narodowy jest państwową jednostką budżetową w rozumieniu ustawy z dnia 28 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148).
4. Minister właściwy do spraw środowiska koordynuje i nadzoruje działalność parków narodowych.
Art. 8. 1. Utworzenie parku narodowego lub powiększenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, które określa jego nazwę, obszar, przebieg granicy, otulinę i nieruchomości Skarbu Państwa nie przechodzące w trwały zarząd parku narodowego, które są zbędne dla realizacji jego celów.
2. Projekt utworzenia, zmiany granic lub likwidacji parku narodowego wymaga opinii właściwej miejscowo rady gminy. Niezłożenie opinii w terminie jednego miesiąca od przedłożenia projektu uznaje się za brak uwag do projektu.
3. Likwidacja lub zmniejszenie obszaru parku narodowego może nastąpić w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, wyłącznie w razie bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych na obszarach projektowanych do wyłączenia spod ochrony.
4. Nieruchomości Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem ust. 1 i 5, położone w granicach parku narodowego i służące realizacji jego celów, zostają oddane w trwały zarząd parku narodowego, na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z 2001 r. Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 126, poz. 1070, Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 200, poz. 1682 i Nr 240, poz. 2058).
5. Administrowanie obszarami morskimi, wchodzącymi w skład parku narodowego, regulują przepisy ustawy z dnia 21 marca 1991 roku o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz.U. Nr 32, poz. 131, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, z 1995 r. Nr 7, poz. 31 i Nr 47, poz. 243, z 1996 r. Nr 34, poz. 145, z 1997 r. Nr 111, poz. 726, z 1999 r. Nr 70, poz. 778, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1321, z 2001 r. Nr 129, poz. 1441 i Nr 138, poz. 1546 oraz z 2002 r. Nr 166, poz. 1361).
6. Zmiana sposobu wykorzystania nieruchomości położonej w granicach parku narodowego wymaga zgody dyrektora parku narodowego.
7. Dyrektorowi parku narodowego przysługuje prawo pierwokupu nieruchomości, położonej w granicach parku narodowego.
8. Dyrektor parku narodowego ma pierwszeństwo przy ustanowieniu trwałego zarządu nad nieruchomością stanowiącą własność Skarbu Państwa, położonej w granicach parku narodowego.
9. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny wymagają uzgodnienia z dyrektorem parku narodowego.
10. Do prac geodezyjnych i kartograficznych wykonywanych na obszarach parków narodowych stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo Geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 110, poz. 1189, Nr 115, poz. 1229 i Nr 125, poz. 1363).
Art. 9. 1. Na obszarach graniczących bezpośrednio z parkiem narodowym wyznacza się otulinę.
2. Podstawową funkcją otuliny jest ochrona parku narodowego przed zagrożeniami zewnętrznymi, wynikającymi z działalności człowieka.
3. W otulinie, o której mowa w ust. 1, może być utworzona strefa ochronna zwierząt łownych,
której obszar nie podlega włączeniu w granice obwodów łowieckich.
4. Minister właściwy do spraw środowiska ustanawia, w drodze rozporządzenia, strefę ochronną zwierząt łownych, określając obszary wchodzące w jej skład oraz szczegółowe zasady utrzymania właściwej liczebności i struktury populacji poszczególnych gatunków zwierząt łownych.
5. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował potrzebą:
1) ochrony gatunków zwierząt łownych w parkach narodowych;
2) stworzenia strefy bezpieczeństwa dla gatunków zwierząt łownych wychodzących na żerowiska poza granice parku narodowego;
3) utrzymania właściwej liczebności i struktury populacji poszczególnych gatunków zwierząt łownych na obszarze parku narodowego w celu zachowania równowagi przyrodniczej.
6. Ochrona zwierząt łownych w strefie, o której mowa w ust. 3, należy do zadań dyrektora parku narodowego.
Art. 10. 1. Obszar parku narodowego jest udostępniany społeczeństwu w celach turystycznych, naukowych i edukacyjnych w sposób, który nie wpłynie ujemnie na przyrodę parku narodowego.
3. Za udostępnienie parku narodowego, o którym mowa w ust. 1, mogą być pobierane opłaty w formie określonej przez dyrektora parku narodowego.
Art. 11. 1. Minister właściwy do spraw środowiska nadaje statut parku narodowego w rozumieniu jednostki organizacyjnej, w drodze zarządzenia, kierując się wymogami ochrony przyrody i realizacją zadań, o których mowa w art. 98 ust. 2.
2. Statut, o którym mowa w ust. 1, określa strukturę organizacyjną, cele i zadania parku narodowego.
Art. 12. 1. Rezerwat przyrody jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska określonych gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych.
2. Wokół rezerwatu przyrody może być wyznaczona otulina.
3. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, uznaje za rezerwat przyrody obszar, o którym mowa w ust. 1, określając w szczególności jego nazwę, położenie, szczególne cele ochrony, rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem, oraz może wyznaczyć otulinę.
4. Wojewoda, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady ochrony przyrody i w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska, może znieść ochronę rezerwatową, wyłącznie w razie bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych na obszarze rezerwatu przyrody.
5. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić opłaty za wstęp na obszar rezerwatu przyrody i za korzystanie z jego wartości przyrodniczych, kierując się potrzebą utrzymania w nim infrastruktury turystycznej i edukacyjnej.
6. Przy ustalaniu opłat, o których mowa w ust. 5, stosuje się odpowiednio przepisy określone w art. 96 ust. 4 pkt 3 i art. 97.
7. Jeżeli obowiązek uznania za rezerwat przyrody danego obszaru wynika z zobowiązań międzynarodowych, a wojewoda takiego rezerwatu nie uznał, minister właściwy do spraw środowiska może uznać, w drodze rozporządzenia, za rezerwat przyrody obszar, w granicach którego znajdują się siedliska przyrodnicze, siedliska gatunków roślin, zwierząt i grzybów uznanych za ginące lub zagrożone wyginięciem, jak również twory i elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych lub krajobrazowych, określając nazwę, położenie, szczególne cele ochrony, rodzaj, typ i podtyp, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem, oraz może wyznaczyć otulinę.
Art. 13. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje, typy i podtypy rezerwatów przyrody biorąc pod uwagę cel ochrony rezerwatu przyrody, dominujący przedmiot ochrony i główny typ ekosystemów występujących w rezerwacie przyrody.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą zapewnienia obszarom cennym przyrodniczo, zróżnicowanym pod względem wartości przyrodniczych, ochrony rezerwatowej oraz wytypowania reprezentatywnej liczby rezerwatów przyrody, ze względu na dominujący przedmiot ochrony i główny typ ekosystemów, do objęcia monitoringiem przyrodniczym.
Art. 14. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się:
1) budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem
obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego lub rezerwatu przyrody oraz związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, leśnego i rybackiego na obszarach ochrony krajobrazowej;
2) rybactwa, z wyjątkiem obszarów określonych w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych;
3) budowy obiektów budowlanych stwarzających zagrożenie wewnętrzne;
5) pozyskiwania lub niszczenia drzew i innych roślin oraz grzybów;
6) dokonywania zmian przedmiotów ochrony i obszarów objętych ochroną;
7) użytkowania, uszkadzania oraz zanieczyszczania obiektów oraz obszarów objętych ochroną;
8) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli służą one innym celom niż ochrona przyrody;
9) pozyskiwania skał, w tym torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi, a także minerałów i bursztynu;
10) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia gruntów;
11) palenia ognisk, wyrobów tytoniowych, używania źródeł światła o otwartym płomieniu, poza miejscami wyznaczonymi w planie ochrony albo w zadaniach ochronnych;
12) prowadzenia działalności wytwórczej i handlowej, poza miejscami wyznaczonymi w planie ochrony, a także rolniczej;
13) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów;
14) zbioru dziko rosnących roślin, grzybów oraz ich części, poza miejscami wyznaczonymi w planie ochrony, a w przypadku braku planu ochrony odpowiednio - przez dyrektora parku narodowego lub - w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
15) amatorskiego połowu ryb, poza miejscami wyznaczonymi w planie ochrony, a w przypadku braku planu ochrony przez dyrektora parku narodowego lub - w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
16) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, poza wyznaczonymi szlakami;
17) wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem psów pasterskich wprowadzanych na obszary objęte ochroną czynną;
18) wspinaczki, eksploatacji jaskiń lub zbiorników wodnych, poza miejscami wyznaczonymi w planie ochrony, a w przypadku braku planu ochrony - przez dyrektora parku narodowego lub - w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
19) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi i innymi drogami wyznaczonymi w planie ochrony, a w przypadku braku planu ochrony przez dyrektora parku narodowego lub - w rezerwacie przyrody - przez właściwy organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
20) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków nie związanych z ochroną przyrody, udostępnieniem parku lub rezerwatu przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego, na obiektach lub obszarach objętych ochroną;
21) sprzedaży i spożywania napojów alkoholowych, poza miejscami do tego wyznaczonymi;
22) zakłócania ciszy;
23) używania łodzi motorowych, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania i żeglowania, poza akwenami lub szlakami wyznaczonymi w planie ochrony, a w przypadku braku planu ochrony - przez dyrektora parku narodowego lub - w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
24) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu;
25) biwakowania, poza miejscami wyznaczonymi w planie ochrony, a w przypadku braku planu ochrony przez dyrektora parku narodowego lub - w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody;
26) prowadzenia badań naukowych, w tym monitoringu przyrodniczego, w parku narodowym bez zgody dyrektora parku, a w rezerwacie przyrody - bez zgody organu uznającego obszar za rezerwat przyrody, a za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska jeżeli zakres monitoringu jest określony w państwowym monitoringu środowiska;
27) wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów poza ich naturalne miejsca występowania, bez zgody ministra właściwego do spraw środowiska;
28) wprowadzania organizmów zmodyfikowanych genetycznie;
29) organizacji różnych imprez i przedsięwzięć rekreacyjno-sportowych na terenie parku narodowego bez zgody dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - bez zgody organu uznającego obszar za rezerwat przyrody.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:
1) wykonywania zadań wynikających z planu ochrony lub zadań ochronnych, a także w przypadku konieczności likwidacji nagłych zagrożeń oraz czynności nie ujętych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych za zgodą organu ustanawiającego plan ochrony lub zadania ochronne;
2) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem publicznym oraz zapobieganiem lub likwidacją skutków naturalnego żywiołu;
3) wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa;
4) przebudowy inwestycji liniowych służących celom publicznym, w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, pod warunkiem przeprowadzenia działań kompensujących utratę wartości przyrodniczych danego obszaru;
5) obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
Art. 15. 1. Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, krajobrazowe, historyczne i kulturowe w celu zachowania, popularyzacji i upowszechniania tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.
2. Utworzenie parku krajobrazowego lub powiększenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia wojewody, które określa jego nazwę, obszar, przebieg granicy i otulinę, jeżeli została wyznaczona, szczególne cele ochrony oraz zakazy właściwe dla danego parku krajobrazowego lub jego części, wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 16 ust. 1, dostosowane do potrzeb jego ochrony.
3. Projekt aktu prawnego dotyczącego utworzenia lub powiększenia parku krajobrazowego wymaga uzgodnienia z właściwymi miejscowo radami gmin w zakresie przebiegu jego granicy, obszaru otuliny oraz projektowanych zakazów.
4. Wojewoda nadaje, w drodze zarządzenia, statut parku krajobrazowego lub zespołu parków krajobrazowych, określając w nim strukturę organizacyjną i szczegółowe zadania dyrektora parku krajobrazowego.
5. Wokół parku krajobrazowego może być wyznaczona otulina.
6. Grunty rolne, leśne i inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu.
7. Likwidacja lub zmniejszenie obszaru parku krajobrazowego następuje w drodze rozporządzenia wojewody, po zaopiniowaniu przez wojewódzką radę ochrony przyrody oraz właściwe miejscowo rady gmin, wyłącznie z powodu bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowych i walorów krajobrazowych na obszarach projektowanych do wyłączenia spod ochrony.
8. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej parku krajobrazowego i jego otuliny wymagają uzgodnienia z właściwym wojewodą.
9. Minister właściwy do spraw środowiska koordynuje działalność parków krajobrazowych.
Art. 16. 1. W parku krajobrazowym zabrania się:
1) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska;
2) umyślnego zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem polowań prowadzonych w ramach gospodarki łowieckiej oraz wykonywania czynności w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej;
3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeb ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego i wodnego oraz budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
4) wypalania roślinności i jej szczątków, jeżeli nie jest ono związane z prowadzeniem racjonalnej gospodarki leśnej i rolnej lub robót związanych z ochroną przeciwpowodziową;
5) pozyskiwania w celach zarobkowych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi, a także minerałów i bursztynu;
7) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody oraz racjonalna gospodarka rolna, leśna, wodna i rybacka;
8) lokalizowania nowych obiektów kubaturowych w pasie szerokości 100 m od brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodnej i gospodarce rybackiej;
9) lokalizowania obiektów kubaturowych w pasie szerokości 200 m od krawędzi brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego;
10) likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;
11) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych;
12) lokalizacji ośrodków chowu i hodowli posługujących się metodą bezściółkową;
13) utrzymywania otwartych rowów ściekowych i zbiorników ściekowych;
14) organizowania rajdów motorowych i samochodowych oraz pokazów lotów akrobacyjnych;
15) umieszczania tablic reklamowych poza obszarami zabudowanymi;
16) używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych, poza wyznaczonymi akwenami lub szlakami, jeżeli nie jest ono związane z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rybackiej oraz pracą Służby Parków Krajobrazowych podczas wykonywania zadań z zakresu ochrony przyrody.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1 pkt 16, nie dotyczą statków jednostek ratowniczych, jednostek organizacyjnych właściciela wód lub urządzeń wodnych zlokalizowanych na wodach, inspektorów żeglugi śródlądowej, Państwowej i Społecznej Straży Rybackiej oraz promów leżących w ciągu dróg publicznych, a także zadań realizowanych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa, akcji ratowniczej oraz inwestycji realizujących cele publiczne, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z 2001 r. Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 126, poz. 1070, Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 200, poz. 1682 i Nr 240, poz. 2058).
3. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie dotyczy realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko nie jest obligatoryjne i przeprowadzone postępowanie o oddziaływaniu na środowisko nie wykazało niekorzystnego wpływu na przyrodę parku.
Art. 17. 1. Dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 sporządza się i realizuje plan ochrony.
2. Projekt planu ochrony dla określonego obszaru sporządza się, w ciągu 5 lat od dnia utworzenia parku narodowego, uznania obszaru za rezerwat przyrody lub utworzenia parku krajobrazowego.
3. Projekt planu ochrony sporządza:
1) dyrektor parku narodowego dla parku narodowego;
2) organ, który uznał dany obszar za rezerwat przyrody lub po uzgodnieniu z tym organem - zarządzający albo nadzorujący rezerwat - dla rezerwatu przyrody;
3) dyrektor parku krajobrazowego lub dyrektor zespołu parków krajobrazowych dla parku krajobrazowego.
4. Projekt planu ochrony podlega zaopiniowaniu przez właściwe terytorialnie rady gmin w formie uchwały, w terminie jednego miesiąca od dnia jego przedłożenia. Niezłożenie opinii w przewidzianym terminie uznaje się za brak uwag do projektu.
5. Ustalenia zawarte w planie ochrony, dotyczące w szczególności: infrastruktury technicznej, ochrony środowiska, obszarów wyłączonych z zabudowy, zagospodarowania turystycznego i sposobów użytkowania gruntów oraz wybrane zakazy określone w aktach powołujących formy ochrony przyrody określone w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6, są wiążące dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
6. Minister właściwy do spraw środowiska ustanawia, w drodze rozporządzenia, plan ochrony dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 12 ust. 7, w terminie 6 miesięcy od otrzymania projektu planu przedłożonego przez sporządzającego projekt planu lub odmawia jego ustanowienia, jeżeli nie został sporządzony zgodnie z przepisami niniejszej ustawy.
7. Wojewoda, z zastrzeżeniem ust. 6, ustanawia w drodze rozporządzenia, plan ochrony dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3, w terminie 6 miesięcy od otrzymania projektu planu przedłożonego przez sporządzającego projekt planu lub odmawia jego ustanowienia, jeżeli nie został sporządzony zgodnie z przepisami niniejszej ustawy.
8. Projekt planu ochrony dla rezerwatu przyrody, o którym mowa w art. 12 ust. 3, wojewoda uzgadnia z ministrem właściwym do spraw środowiska.
9. Plany ochrony dla rezerwatów przyrody, o których mowa w art. 12 ust. 3, ustanawia wojewoda, na terenie którego znajduje się największa powierzchnia tego rezerwatu w uzgodnieniu z właściwymi wojewodami.
10. Plan ochrony dla parku krajobrazowego, ustanawia wojewoda, na którego terenie znajduje się siedziba tego parku w uzgodnieniu z właściwymi wojewodami.
Art. 18. 1. Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz parków krajobrazowych sporządza się na okres 20 lat, z uwzględnieniem:
1) charakterystyki i diagnozy (oceny) stanu przyrody;
2) identyfikacji i oceny istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych;
3) charakterystyki i oceny uwarunkowań społecznych i gospodarczych;
4) analizy skuteczności dotychczasowych sposobów ochrony;
5) charakterystyki i oceny stanu zagospodarowania przestrzennego.
2. Prace przy sporządzaniu planów ochrony, o których mowa w ust. 1, polegają w szczególności na:
1) diagnozie stanu zasobów przyrodniczych, walorów krajobrazowych, wartości
kulturowych oraz istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych, która
może być wykonana w formie operatów;
2) opracowaniu koncepcji ochrony zasobów przyrodniczych i wartości kulturowych, a także
eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i
zewnętrznych;
3) opracowaniu ustaleń i zadań ochronnych z podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji
poszczególnych zadań.
3. Plan ochrony dla parku narodowego oraz rezerwatu przyrody zawiera w szczególności:
1) cele ochrony, z uwzględnieniem przyrodniczych i społecznych uwarunkowań ich realizacji;
2) identyfikację oraz sposoby eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków;
3) wskazanie obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej;
4) program działań ochronnych na obszarach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej, z podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji zadań ochronnych;
5) wskazanie obszarów i sposoby ich udostępniania dla celów naukowych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych;
6) ustalenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w tym dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych.
1) cele ochrony, z uwzględnieniem przyrodniczych, społecznych i gospodarczych uwarunkowań ich realizacji;
2) identyfikację oraz sposoby eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków;
3) wskazanie obszarów realizacji zadań ochronnych;
4) zakres prac związanych z ochroną przyrody i kształtowaniem krajobrazu;
6) ustalenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w tym dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zewnętrznych.
Art. 19. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi w drodze rozporządzenia:
1) tryb i szczegółowe zasady sporządzania projektu planu ochrony dla:
a) parku narodowego,
b) rezerwatu przyrody,
c) parku krajobrazowego;
2) rodzaj zakres prac dla potrzeb sporządzenia projektu planu ochrony, o którym mowa w pkt 1;
3) zakres, zasady i sposoby ochrony przyrody i jej składników w parkach
narodowych, rezerwatach przyrody i parkach krajobrazowych, którymi należy się
kierować sporządzając projekt planu ochrony, o którym mowa w pkt 1.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony poszczególnych składników i tworów przyrody żywej i nieożywionej w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz parkach krajobrazowych.
Art. 20. 1. Dla parku narodowego lub rezerwatu przyrody, do czasu sporządzenia planu ochrony, sprawujący nad nim nadzór sporządza wykaz i opis zadań ochronnych, ustanowionych w drodze rozporządzenia przez organ upoważniony do ustanawiania planu ochrony, z tym, że projekt rozporządzenia wojewody wymaga uzgodnienia z ministrem właściwym do spraw środowiska.
2. Zadania ochronne, o których mowa w ust. 1, obejmują:
2) sposoby ochrony czynnej ekosystemów, z podaniem rodzaju, rozmiaru i lokalizacji poszczególnych zadań;
3) sposoby czynnej ochrony gatunków roślin, zwierząt lub grzybów;
4) określenie obszarów objętych ochroną ścisłą, czynną oraz krajobrazową;
5) określenie zasad korzystania z parku narodowego lub rezerwatu przyrody przez społeczeństwo.
3. Zadania ochronne, o których mowa w ust. 1, mogą być ustanawiane na jeden rok lub równocześnie na kolejne lata, na okres do czasu ustanowienia planu ochrony.
Art. 21. 1. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniające się krajobrazy o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb społeczeństwa związanych z masową turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną przez te obszary funkcją korytarzy ekologicznych.
2. Celem wyznaczania obszarów chronionego krajobrazu może być w szczególności przestrzenne powiązanie obiektów podlegających ochronie w system obszarów chronionych, o którym mowa w art. 6 ust. 2.
3. Wyznaczenie obszaru chronionego krajobrazu następuje w drodze rozporządzenia wojewody, który określa jego nazwę, położenie, obszar, szczególne cele ochrony oraz, w razie potrzeby, ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów i składników przyrody, zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części, wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 22 ust. 1, dostosowane do potrzeb jego ochrony, a także sprawującego nadzór nad tym obszarem.
4. Jeżeli wojewoda nie wprowadził ochrony, o której mowa w ust. 1, obszar chronionego krajobrazu może być wyznaczony w drodze uchwały rady gminy, która określa jego nazwę, położenie, obszar, szczególne cele ochrony oraz, w razie potrzeby, ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów i składników przyrody, zakazy właściwe dla danego obszaru chronionego krajobrazu lub jego części, wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 22 ust. 1, dostosowane do jego potrzeb, a także sprawującego bezpośredni nadzór nad tym obszarem.
5. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej obszaru chronionego krajobrazu wymagają uzgodnienia z właściwym wojewodą.
Art. 22. 1. Na obszarze chronionego krajobrazu zabrania się:
1) umyślnego zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb i polowań prowadzonych w ramach gospodarki łowieckiej oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną i rybacką;
2) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli
nie wynikają one z ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu
drogowego i wodnego oraz budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;
3) wypalania roślinności i jej szczątków, jeżeli nie jest ono związane z racjonalną gospodarką leśną, rolną wodną i rybacką;
4) wydobywania w celach zarobkowych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi, a także minerałów i bursztynu;
6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna i rybacka;
7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;
8) lokalizowania obiektów kubaturowych w pasie szerokości 100 m od brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej;
9) lokalizowania obiektów kubaturowych w pasie szerokości 200 m od krawędzi brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa, akcji ratowniczej oraz inwestycji realizujących cele publiczne, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z 2001 r. Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 126, poz. 1070, Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 200, poz. 1682 i Nr 240, poz. 2058).
Art. 23. 1. Obszar Natura 2000 obejmuje obszary specjalnej ochrony, wyznaczone dla ochrony ostoi dziko żyjących gatunków ptaków oraz specjalne obszary ochrony, wyznaczone dla ochrony siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk dziko żyjących gatunków roślin i zwierząt.
2. Projektowane obszary Natura 2000 wymagają akceptacji Komisji Europejskiej.
Art. 24. 1. Obszar Natura 2000 wyznacza, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu w ministrem właściwym do spraw rolnictwa, ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi i ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej, określając jego nazwę, położenie, obszar, przebieg granicy, cel i przedmiot ochrony oraz sprawującego nadzór nad tym obszarem, i ewentualnie otulinę.
2. Obszar, o którym mowa w ust. 1, może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust 1 pkt 1-4 i 6.
3. Projekt rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1, wymaga uzyskania opinii właściwego terytorialnie marszałka województwa.
4. Opinię, o której mowa w ust. 3, marszałek województwa wyraża w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania projektu rozporządzenia.
Art. 25. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje siedlisk przyrodniczych oraz gatunki dziko żyjących roślin i zwierząt, ze wskazaniem siedlisk i gatunków o znaczeniu priorytetowym wymagających ochrony w formie obszaru Natura 2000, zasady wyboru ich reprezentatywnej liczby i powierzchni, a także zasady ochrony tych siedlisk oraz kryteria wyznaczania obszarów Natura 2000.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony obszarów:
1) na których występują siedliska zagrożone zanikiem w granicach ich naturalnego zasięgu lub mające niewielki zasięg;
2) które stanowią wybitne przykłady typowych cech regionu geograficznego na obszarze kraju;
3) w obrębie których występują zagrożone populacje dziko żyjących gatunków roślin i zwierząt.
Art. 26.1. Dla obszaru Natura 2000 minister właściwy do spraw środowiska ustanawia, w drodze rozporządzenia, plan ochrony na okres 20 lat, opracowany specjalnie dla tego obszaru bądź zintegrowany z innymi planami, w tym z planami urządzenia lasu sporządzanymi dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa oraz odpowiednie działania prawne, administracyjne lub oparte na dobrowolnych umowach z ich właścicielami lub użytkownikami, uwzględniające ekologiczne właściwości siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla ochrony których obszar ten został wyznaczony.
2. Jeżeli obszar Natura 2000 obejmuje tereny użytkowane rolniczo lub wody oddane do rybackiego korzystania, minister właściwy do spraw środowiska ustanawia plany ochrony, o których mowa w ust. 1, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa i ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi lub ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej.
3. Plan ochrony, o którym mowa w ust. 1, ma na celu zachowanie lub odtworzenie siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin i siedlisk zwierząt oraz ochronę gatunków dziko żyjących roślin i zwierząt, ważnych dla Wspólnoty Europejskiej, w stanie sprzyjającym trwałej ochronie lub przywrócenie takiego stanu, z uwzględnieniem wymogów gospodarczych, społecznych i kulturowych miejscowego społeczeństwa.
4. Projekt planu ochrony, o którym mowa w ust. 1, sporządza nadzorujący dany obszar, w ciągu 5 lat od dnia wyznaczenia tego obszaru.
5. Plan ochrony zawiera w szczególności:
1) identyfikację i ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz sposoby eliminacji lub ograniczania tych zagrożeń i ich skutków;
2) warunki zachowania lub przywrócenia właściwego stanu siedlisk i gatunków, o których mowa w ust. 2;
3) wykaz zadań ochronnych, z określeniem sposobu ich wykonywania, rodzaju, zakresu i lokalizacji na okres, stosownie do potrzeb, nie dłuższy niż 20 lat;
4) zakres monitoringu przyrodniczego.
6. Przy ustanawianiu planów ochrony, o których mowa w ust. 1, stosuje się postanowienie art. 17 ust. 4.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznacza się obszary Natura 2000.
3. Plan ochrony ustanowiony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, a także plan urządzenia lasu dla nadleśnictwa Lasów Państwowych powinien być zgodny z planem ochrony ustanowionym dla obszaru Natura 2000, jeżeli obszar ten został wyznaczony na terenie parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego lub nadleśnictwa Lasów Państwowych.
4. Co 6 lat nadzorujący obszar Natura 2000 sporządza ocenę realizacji planu ochrony oraz jego skuteczność.
Art. 28. 1. Minister właściwy do spraw środowiska koordynuje i nadzoruje funkcjonowanie obszarów Natura 2000, w tym ewidencjonowanie danych niezbędnych do podejmowania działań w zakresie ich ochrony oraz jest odpowiedzialny za współpracę z Komisją Europejską w celu wyznaczania obszarów ważnych dla Wspólnoty Europejskiej, a także za składanie do Komisji Europejskiej raportów i notyfikacji dotyczących tych obszarów.
2. Program państwowego monitoringu środowiska uwzględnia monitoring przyrodniczy, w tym siedliska i populacje tych gatunków, dla ochrony których wyznaczono poszczególne obszary Natura 2000.
Art. 29. 1. W stosunku do siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000, zabrania się podejmowania działań, które mogą pogorszyć ich stan.
2. Każdy plan lub projekt przedsięwzięcia nie związanego bezpośrednio lub nie wynikającego z ochrony obszaru Natura 2000, o potencjalnym bezpośrednim lub pośrednim wpływie na stan tego obszaru, podlega ocenie dokonanej na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984 i Nr 233, poz. 1957) pod względem ewentualnych skutków przedsięwzięcia w odniesieniu do chronionych siedlisk lub gatunków.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, etapy i zakres oceny oraz wzory formularzy do wykonywania oceny, o której mowa w ust. 2.
4. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, będzie się kierował wymogami ochrony siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000.
5. Koszt wykonania oceny, o której mowa w ust. 2, ponosi podmiot zamierzający zrealizować plan lub projekt przedsięwzięcia.
6. Na podstawie oceny, o której mowa w ust. 2, właściwy terytorialnie wojewoda może zezwolić na realizację planu lub projektu przedsięwzięcia w przypadku niestwierdzenia negatywnego wpływu tego przedsięwzięcia na siedliska i gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000 oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwej terytorialnie rady gminy.
Art. 30. 1. Jeżeli realizację planu lub projektu przedsięwzięcia uzasadniają potrzeby bezpieczeństwa publicznego, przyczyny natury społecznej lub ekonomicznej, niezależnie od wyników oceny, o której mowa w art. 29 ust. 2 i wobec braku rozwiązań alternatywnych, stosuje się, w miarę możliwości, działania kompensujące, niezbędne do zapewnienia spójności obszarów Natura 2000, w tym polegające na wyznaczeniu obszaru o równorzędnych lub zbliżonych wartościach przyrodniczych albo na odtworzeniu podobnych siedlisk na innych obszarach.
2. Zakres działań kompensujących określa, w drodze decyzji, wojewoda wskazując wykonawcę tych działań.
3. Koszty działań kompensujących ponosi wykonawca planu lub przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 2.
4. Minister właściwy do spraw środowiska informuje Komisję Europejską o realizacji przedsięwzięcia na obszarze Natura 2000, o którym mowa w ust. 2, oraz o zastosowanych działaniach kompensujących.
Art. 31. 1. Jeżeli obszar Natura 2000 został wyznaczony ze względu na priorytetowy typ siedliska albo gatunek o znaczeniu priorytetowym dopuszcza się działania na tym obszarze wyłącznie ze względu na ochronę zdrowia i życia ludzkiego, bezpieczeństwo publiczne, a także ze względu na korzystne następstwa tych działań dla środowiska przyrodniczego.
2. Podjęcie działań z innych przyczyn, niż wymienionych w ust. 1, może nastąpić po wyrażeniu opinii przez Komisję Europejską.
3. Co 2 lata sprawujący nadzór na obszarem Natura 2000 sporządza raport dotyczący następstw działań, o których mowa w ust. 1, ze wskazaniem tych siedlisk i gatunków, których ono dotyczy, terminów wykonanych działań i opisanie następstw tych działań dla siedlisk przyrodniczych i siedlisk roślin i zwierząt.
Art. 32. 1. Na obszarach Natura 2000 nie podlega zakazowi lub ograniczeniu działalność wytwórcza w rolnictwie, w zakresie rybactwa, amatorskiego połowu ryb, w tym związana z chowem, hodowlą lub połowem ryb oraz polowaniem wykonywanym zgodnie z obowiązującym prawem, jeżeli nie zagraża ona zachowaniu tych siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk tych gatunków roślin i zwierząt, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000.
2. Jeżeli gospodarka rolna, leśna lub rybacka wymaga dostosowania do wymogów ochrony obszaru Natura 2000, powodujących obniżenie dochodowości, wojewoda zawiera umowę cywilno-prawną z właścicielem lub posiadaczem obszaru, z wyjątkiem zarządców nieruchomości Skarbu Państwa, zawierającą wykaz niezbędnych działań, sposób i termin ich wykonania oraz warunki i terminy rozliczenia należności za wykonane czynności.
3. Jeżeli obszar Natura 2000 jest objęty programem rolno-środowiskowym, to przedsięwzięcia rolno-środowiskowe związane z jego realizacją należy uzgodnić na etapie programowania ze sprawującym nadzór nad danym obszarem, w celu dostosowania działań gospodarczych do potrzeb ochrony tych siedlisk lub tych gatunków, dla ochrony których wyznaczono obszar Natura 2000.
4. Jeżeli obszar Natura 2000 jest objęty programem rolno-środowiskowym, to sprawujący nadzór nad danym obszarem sprawdza zgodność indywidualnych planów rolno-środowiskowych z zapisami planu ochrony dla danego obszaru.
Art. 33. 1. Jeżeli działania człowieka na obszarze Natura 2000 realizowane są bez zezwolenia, o którym mowa w art. 29 ust. 6 lub bez przeprowadzenia oceny, o której mowa w art. 29 ust. 2, wojewoda może nakazać ich natychmiastowe przerwanie i podjęcie niezbędnych czynności w celu przywrócenia poprzedniego stanu danego obszaru lub jego części w wyznaczonym terminie.
2. Jeżeli w wyznaczonym terminie nie zostaną wykonane czynności nakazane przez wojewodę, o których mowa w ust. 1, wojewoda wszczyna postępowanie egzekucyjne w sprawie przywrócenia obszaru Natura 2000 do stanu poprzedniego stanu na koszt strony, która prowadziła niedozwoloną działalność na tym obszarze.
Art. 34. 1. Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.
2. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, kryteria uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody, w szczególności drzew i krzewów.
3. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, będzie się kierował potrzebą ochrony wyróżniających się drzew i krzewów pod względem ich wielkości, wieku, pokroju i znaczenia historycznego, a także tworów przyrody nieożywionej ze względu na ich znaczenie naukowe, estetyczne i krajobrazowe.
4. Na terenach niezabudowanych, jeśli nie stanowi to zagrożenia dla ludzi lub mienia, drzewa stanowiące pomniki przyrody podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu.
Art. 35. 1. Stanowiskami dokumentacyjnymi przyrody nieożywionej są nie wyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.
2. Stanowiskami dokumentacyjnymi mogą być także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi.
Art. 36. 1. Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, w szczególności siedliska przyrodnicze oraz stanowiska i siedliska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca sezonowego przebywania lub rozrodu.
2. Użytki ekologiczne wykazuje się w ewidencji gruntów.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje użytków ekologicznych, biorąc pod uwagę charakterystyczne dla nich siedliska, ekosystemy, ostoje, stanowiska oraz gatunki roślin, zwierząt i grzybów.
4. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, będzie się kierował potrzebą zachowania różnorodności biologicznej na obszarach użytkowanych gospodarczo, na których występują niewielkie powierzchnie przyrodniczo cennych ekosystemów, nie nadające się do gospodarczego wykorzystania i zagrożone likwidacją, a także potrzebą ochrony siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk i stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów.
Art. 37. Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego, zasługujące na ochronę ze względu na wyróżniające się wywoływaniem wrażeń estetycznych.
Art. 38. 1. Uznanie za pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne, użytek ekologiczny lub zespół przyrodniczo-krajobrazowy następuje w drodze rozporządzenia wojewody albo uchwały rady gminy, jeżeli wojewoda nie wprowadził żadnej z tych form ochrony.
2. Rozporządzenie wojewody lub uchwała rady gminy, o których mowa w ust. 1, określają nazwę danego obiektu, jego położenie, szczególne cele ochrony, w razie potrzeby ustalenia dotyczące jego czynnej ochrony, właściwe dla tego obiektu lub jego części zakazy, wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 39 ust. 1, a także sprawującego nadzór nad tym obiektem chronionym.
3. Uchylenie ochrony, o której mowa w ust. 1, dokonuje organ, który ustanowił daną formę ochrony przyrody.
Art. 39. 1. W stosunku do form ochrony przyrody, o których mowa w art. 34-37, zabrania się:
1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu;
2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo utrzymywaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;
3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby;
4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody albo racjonalna gospodarka rolna, leśna, wodna lub rybacka;
5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;
6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia gruntów rolnych;
7) zmiany sposobu użytkowania ziemi;
8) wydobywania w celach zarobkowych skał, w tym torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi, a także minerałów i bursztynu;
9) umyślnego zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb, polowań prowadzonych w ramach gospodarki łowieckiej oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną i rybacką;
10) zbioru, niszczenia i uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych,
utworzonych dla ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;
11) umieszczania tablic reklamowych.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą wykonywania:
1) prac wynikających z potrzeb ochrony przyrody, za zezwoleniem organu, który
ustanowił daną formę ochrony przyrody;
2) inwestycji realizujących cele publiczne, za zezwoleniem organu, który ustanowił daną formę ochrony przyrody;
3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa i akcji ratowniczej.
Art. 40. Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, w tym gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, jak też zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.
Art. 41. 1. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi w drodze rozporządzenia:
1) listy gatunków roślin dziko występujących:
a) objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających czynnej ochrony,
b) objętych ochroną częściową, w tym gatunków, które mogą być pozyskiwane dla celów gospodarczych,
c) wymagających ustalenia stref ochrony ostoi lub ich stanowisk;
2) listy gatunków zwierząt dziko występujących:
a) objętych ochroną ścisłą, z wyszczególnieniem gatunków wymagających czynnej ochrony,
b) objętych ochroną częściową, w tym gatunków, które mogą być pozyskiwane dla celów gospodarczych,
c) ptaków, które mogą być sprzedawane, transportowane i przetrzymywane w celach handlowych, jeżeli zostały legalnie upolowane,
d) wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania;
3) listę gatunków grzybów dziko występujących:
a) objętych ochroną ścisłą,
b) objętych ochroną częściową, w tym gatunków, które mogą być pozyskiwane dla celów gospodarczych,
c) wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk;
4) zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków roślin, wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 42 ust. 1 i odstępstwa od zakazów, wybrane spośród wymienionych w art. 42 ust. 2, a także zasady ochrony gatunków wpisanych na listę, w tym wielkość stref ochrony;
5) zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt, wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 43 ust. 1 i odstępstwa od zakazów, wybrane spośród wymienionych w art. 43 ust. 2, a także zasady ochrony gatunków wpisanych na listę, w tym wielkość stref ochrony;
6) zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków grzybów, wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 42 ust. 1 i odstępstwa od zakazów, wybrane spośród wymienionych w art. 42 ust. 2, a także zasady ochrony gatunków wpisanych na listę, w tym wielkość stref ochronnych;
7) zasady pozyskiwania ze stanu dzikiego dla celów gospodarczych chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów lub ich części;
2. Minister, wydając rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony populacji roślin, zwierząt i grzybów na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym oraz ochroną ich siedlisk, ostoi lub stanowisk, w tym miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt, oraz realizacją działań określonych dla obszarów Natura 2000.
Art. 42. 1. W stosunku do dziko występujących roślin i grzybów objętych ochroną gatunkową zabrania się:
1) umyślnego zrywania, niszczenia i uszkadzania;
2) umyślnego niszczenia ich siedlisk i ostoi;
3) dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych, niszczenia ściółki leśnej i gleby w ich ostojach i w pobliżu ich stanowisk;
4) pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania, przetwarzania, całych roślin oraz grzybów albo ich części;
5) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży i darowizny;
6) wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa żywych, martwych, przetworzonych, spreparowanych w całości albo części oraz produktów pochodnych.
2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:
1) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej,
3) usuwania roślin oraz grzybów niszczących materiały lub budynki;
4) pozyskiwania dla celów gospodarczych gatunków roślin, o których mowa w art. 41 ust. 1 pkt 1 lit. b lub ich części przez podmioty, które uzyskały zezwolenie wojewody na ich pozyskanie;
3. Wydając zezwolenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 4, wojewoda w porozumieniu z właścicielem lub zarządcą terenu, określa miejsce, termin, wielkość i sposób pozyskania roślin lub grzybów, albo ich określonych części.
Art. 43. 1. W stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową, zabrania się:
1) umyślnego zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania,
a także posiadania tych zwierząt żywych, martwych, lub ich części;
2) umyślnego niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych;
3) umyślnego niszczenia ich siedlisk i ostoi;
4) umyślnego niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tarlisk, zimowisk i
innych schronień;
5) wybierania, posiadania i przetrzymywania ich jaj oraz wydmuszek;
6) preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych;
wwożenia i wywożenia poza granicę państwa żywych, martwych, spreparowanych w
całości albo ich części oraz produktów pochodnych;
9) umyślnego płoszenia i niepokojenia;
10) fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich zaniepokojenie;
urodzonych i hodowanych w niewoli, na stanowiska naturalne.
1) usuwania w okresie od dnia 16 października do końca lutego gniazd z budek dla ptaków i ssaków;
3) chwytania na terenach zabudowanych przez uprawnione podmioty zabłąkanych zwierząt i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania;
4) chwytania zwierząt rannych i osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczenia do ośrodka rehabilitacji zwierząt oraz przetrzymywania w tych ośrodkach do czasu, gdy odzyskają zdolność samodzielnego życia i zostaną wypuszczone na wolność;
5) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej;
8) chwytania ptaków celem ich obrączkowania przez osoby posiadające ważne zezwolenie ministra właściwego do spraw środowiska.
3. Wydając zezwolenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 6, wojewoda określa miejsce, termin, sposób i wielkość pozyskania, a w razie potrzeby także cechy pozyskiwanych osobników.
Art. 44. Dozwolone chwytanie lub zabijanie dziko żyjących zwierząt, o których mowa w art. 41 ust. 1 pkt 2 lit. b, nie może być wykonywane przy użyciu następujących środków i metod:
1) w stosunku do ssaków i ptaków:
b) urządzenia odtwarzające nagrania imitujące głosy zwierząt;
c) urządzenia elektryczne lub elektroniczne, które mogą zabijać lub ogłuszać;
d) sztuczne źródła światła;
e) lustra i inne urządzenia oślepiające;
f) urządzenia wizjerowe ułatwiające strzelanie w nocy, w tym powiększające lub przetwarzające obraz oraz oświetlające cel;
g) materiały wybuchowe;
h) sieci działające niewybiórczo;
i) pułapki działające niewybiórczo;
j) kusze;
k) trucizny lub przynęty zatrute albo zawierające środki usypiające;
l) gazy i dymy stosowane do wypłaszania;
m) automatyczna lub półautomatyczna broń palna z magazynkiem mieszącym więcej niż dwa naboje;
oraz używanie:
n) statków powietrznych;
o) pojazdów silnikowych w ruchu;
p) sideł, lepów i haków;
r) łodzi prowadzonych z prędkością większą niż 5 kilometrów na godzinę.
2) w stosunku do ryb:
a) trucizny;
b) materiały wybuchowe.
Art. 45. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi w drodze rozporządzenia:
1) warunki i tryb wydawania zezwolenia na obrączkowanie ptaków wędrownych;
2) wzór wniosku o wydanie zezwolenia oraz spis dokumentów, które należy dołączyć do
wniosku;
3) wzór zezwolenia;
4) tryb postępowania z wydanymi zezwoleniami;
5) sposoby obrączkowania ptaków i wzór obrączki;
6) warunki, jakie muszą spełniać podmioty występujące o zezwolenie na obrączkowanie ptaków.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony ptaków przed niekontrolowanym i niewłaściwym obrączkowaniem.
Art. 46. 1. Minister właściwy do spraw środowiska może, zezwolić na zbiór roślin i grzybów chronionych, chwytanie, odłowienie lub zabijanie zwierząt chronionych oraz na inne czynności podlegające zakazom lub ograniczeniom w stosunku do gatunków:
1) objętych ochroną ścisłą;
2) objętych ochroną częściową, jeżeli zezwolenie obejmuje obszar wykraczający poza granice jednego województwa lub wynika z działań podejmowanych przez ministra właściwego do spraw środowiska na obszarze dwóch lub większej liczby województw, w tym wynikających z realizacji krajowej strategii ochrony różnorodności biologicznej, krajowych programów ochrony poszczególnych gatunków albo realizacji konwencji i umów międzynarodowych.
2. Wojewoda wydaje, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 1, zezwolenie na czynności, o których mowa w ust. 1, w stosunku do gatunków objętych ochroną częściową, jeżeli dotyczy ono obszaru jego działania.
3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, może być wydane jeżeli:
1) nie spowoduje to zagrożenia dla dziko żyjących populacji chronionych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów;
2) wynika to z potrzeb ochrony innych dziko żyjących gatunków roślin, zwierząt lub grzybów;
3) wynika to z konieczności ograniczenia szkód w gospodarce rolnej, leśnej lub rybackiej;
4) leży w interesie zdrowia i bezpieczeństwa publicznego;
5) jest niezbędne w realizacji badań naukowych i programów edukacyjnych.
4. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, wydawane na wniosek zainteresowanego określa:
1) nazwę gatunku lub gatunków zwierząt;
2) dozwolone sposoby chwytania, połowu lub zabijania zwierząt;
3) organ uprawniony do kontroli wykonania zezwolenia, w szczególności dozwolonych sposobów chwytania, połowu lub zabijania zwierząt.
4. Wojewoda składa ministrowi właściwemu do spraw środowiska raport do dnia 30 stycznia każdego roku o wydanych zezwoleniach w roku poprzednim, przedstawiając w nim dane, o których mowa w ust. 4.
5. Minister właściwy do spraw środowiska przesyła Komisji Europejskiej raporty dotyczące wszystkich przypadków uchylenia zakazów, o których mowa w art. 42 ust. 1 pkt 1-3 oraz w art. 43 ust. 1 pkt 1-6, w odniesieniu do:
1) ptaków objętych ochroną gatunkową raporty roczne;
2) zwierząt, z wyjątkiem ptaków, objętych ochroną ścisłą raporty dwuletnie;
3) roślin, objętych ochroną ścisłą raporty dwuletnie;
w formie ustalonej przez Komisję Europejską.
6. Raporty, o których mowa w ust. 5, zawierają informacje dotyczące:
1) gatunków, w stosunku do których uchylono zakazy;
2) przyczyny uchylenia zakazów, w odniesieniu do poszczególnych gatunków;
3) sposoby chwytania, połowu lub zabijania zwierząt należących do gatunków, o których mowa w pkt 1, na które wydano zezwolenie;
4) data wydania poszczególnych zezwoleń, o których mowa w ust. 1 i 2;
5) organu uprawnionego do kontroli wykonania poszczególnych zezwoleń, o których mowa w ust. 1.
Art. 47.Organy ochrony przyrody i służby ochrony przyrody zobowiązane są do opracowania i realizacji programów ochrony gatunków roślin, zwierząt i grzybów.
Art. 48. Organy ochrony przyrody zobowiązane są do inicjowania i wspierania badań naukowych dla poprawy skuteczności ochrony siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków roślin i zwierząt, w szczególności ważnych dla gatunków wędrownych, położonych na trasach ich wędrówek oraz stanowiących miejsca ich zimowania lub gniazdowania dla określenia zmienności liczebności populacji gatunków, opracowania lub doskonalenia metod zapobiegania szkodom powodowanym przez ptaki i inne gatunki chronione, a także określenia niekorzystnych skutków zanieczyszczania chemicznego na liczebność populacji ptaków.
Art. 49. 1. Organy ochrony przyrody podejmują działania w celu ratowania chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, w szczególności zagrożonych wyginięciem, polegające w szczególności na przenoszeniu tych gatunków do innych miejsc, eliminowaniu przyczyn ich zagrożenia, podejmowaniu ochrony ex situ oraz stworzeniu warunków do ich rozmnażania.
2. Jeżeli stwierdzone lub przewidywane zmiany w środowisku zagrażają roślinom, zwierzętom lub grzybom gatunków chronionych, wojewoda jest zobowiązany, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady ochrony przyrody oraz zarządcy lub właściciela terenu, podjąć odpowiednie działania w celu zapewnienia trwałego zachowania danego gatunku, jego siedliska i ostoi, eliminowania przyczyn powstawania zagrożeń oraz poprawy stanu jego siedliska i ostoi.
3. Wojewoda ustala i likwiduje, w drodze decyzji, granice:
1) stref ochrony ostoi oraz stanowisk roślin i grzybów gatunków chronionych wymienionych
w rozporządzeniach, o którym mowa w art. 41 ust. 1 pkt 1 i 3;
2) stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków
chronionych wymienionych w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 41 ust. 1 pkt 2.
4. Granice stref, o których mowa w ust. 3, oznacza się tablicami z napisem, odpowiednio: ostoja roślin chronionych, ostoja grzybów chronionych lub ostoja zwierząt chronionych i informacją osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony.
5. Wojewoda prowadzi rejestr stref, o których mowa w ust. 3.
6. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na terenie województwa, na czas określony, ochronę gatunków roślin, zwierząt lub grzybów nie objętych ochroną, o której mowa w art. 41 ust. 1, a także właściwe dla nich zakazy wybrane spośród grup zakazów wymienionych w art. 42 ust. 1 oraz art. 43 ust. 1, a także odstępstwa od zakazów wybrane spośród wymienionych w art. 42 ust. 2 oraz art. 43 ust. 2.
7. W stosunku do ostoi roślin, zwierząt i grzybów gatunków chronionych, dla których wojewoda ustala strefę ochrony, zabrania się:
1) przebywania ludzi, bez zezwolenia wojewody, z wyjątkiem właścicieli oraz osób sprawujących zarząd i nadzór nad obszarami objętymi strefą ochronną;
2) wycinania drzew lub krzewów, jeśli nie wynika ono z potrzeb ochrony poszczególnych gatunków lub niezbędnych działań wynikających z ochrony drzewostanów lub bezpieczeństwa ruchu drogowego, bez zezwolenia wojewody;
3) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeśli nie wynika ono z potrzeb ochrony poszczególnych gatunków;
4) wznoszenia obiektów, urządzeń i instalacji.
2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jest wydawane po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody, w przypadkach określonych przepisami umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną.
3.Wymóg uzyskania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy tranzytu, o ile przepisy umów międzynarodowych nie stanowią inaczej.
4. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jest wydawane po spełnieniu warunków wynikających z postanowień umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną.
5. Minister właściwy do spraw środowiska odmawia wydania zezwolenia pomimo spełnienia warunków, o których mowa w ust. 4, w przypadku, gdy:
1) importer, eksporter lub reeksporter, wskazany we wniosku o wydanie zezwolenia, został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za naruszenie postanowień umów międzynarodowych, o których mowa w ust. 1, przepisów o ochronie przyrody lub o ochronie zwierząt - w okresie przed upływem trzech lat od dnia uprawomocnienia się wyroku;
2) wydanie zezwolenia, na warunkach wskazanych we wniosku o jego wydanie, naruszałoby inne przepisy krajowe albo przepisy drugiego państwa uczestniczącego w obrocie;
3) właściwy organ ustanowiony na mocy postanowień umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, wprowadził czasowe ograniczenia międzynarodowego obrotu określonymi roślinami lub zwierzętami, ich rozpoznawalnymi częściami lub produktami pochodnymi - w okresie obowiązywania tych ograniczeń;
4) we wniosku o wydanie zezwolenia podano informacje niezgodne ze stanem faktycznym.
6. Minister właściwy do spraw środowiska cofa wydane zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jeżeli:
1) po wydaniu zezwolenia zostaną ujawnione okoliczności, o których mowa w ust. 4, uzasadniające odmowę wydania zezwolenia;
2) właściwy organ ustanowiony na mocy postanowień umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, złożył uzasadniony wniosek o cofnięcie zezwolenia;
3) organ kontrolujący złożył wniosek o cofnięcie zezwolenia, które zostało użyte niezgodnie z warunkami w nim zawartymi.
7. Zezwolenie zawiera warunki określające jego ważność.
Art. 51. 1. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia:
1) listę gatunków roślin i zwierząt, o których mowa w art. 50 ust. 1, podlegających ochronie w świetle umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną;
2) warunki i tryb wydawania zezwolenia, o którym mowa w art. 50 ust. 1;
3) wzór wniosku o wydanie zezwolenia oraz spis dokumentów, które należy dołączyć do wniosku;
4) wzory zezwoleń;
5) tryb postępowania z wydanym zezwoleniem.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust.1, będzie się kierował potrzebą przeciwdziałania nielegalnemu przewożeniu przez granicę roślin i zwierząt, ich rozpoznawalnych części oraz produktów pochodnych, zgodnie z wymogami określonymi w umowach międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną.
Art. 52. 1. Minister właściwy do spraw środowiska prowadzi rejestr instytucji naukowych uprawnionych na podstawie umów międzynarodowych do przewożenia w celach naukowych przez granicę państwa bez zezwolenia, o którym mowa w art. 50 ust. 1, okazów zielnikowych lub okazów muzealnych zakonserwowanych, zasuszonych albo żywego materiału roślinnego, w celu nieodpłatnej wymiany, użyczenia lub darowizny.
2. Minister właściwy do spraw środowiska wydaje zaświadczenie instytucjom naukowym o wpisaniu do rejestru, o którym mowa w ust. 1.
3. Przewożenie przez granicę Państwa okazów, o których mowa w ust. 1, wymaga oznakowania etykietą opakowania, w którym okazy są przewożone.
4. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw nauki określi, w drodze rozporządzenia:
1) warunki, jakie muszą spełniać instytucje naukowe ubiegające się o wpis do rejestru, o
którym mowa w ust. 1;
2) sposób identyfikacji kodowej zarejestrowanych instytucji naukowych;
3) wzór etykiety oraz sposób postępowania z etykietą przewożonych okazów.
5. Kontroli warunków, o których mowa w ust. 4 pkt 1, dokonuje wojewoda właściwy ze względu na miejsce usytuowania instytucji naukowej.
6. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował potrzebą udostępniania instytucjom naukowym materiałów do badań z zakresu statutowych zadań jednostki naukowej.
Art. 53. 1. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, listę państw oraz listę występujących w nich gatunków roślin, zwierząt lub grzybów w stanie dzikim lub uprawianych albo hodowanych, których sprowadzanie na obszar Rzeczypospolitej Polskiej jest zabronione.
2. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą ochrony dziko występujących populacji tych gatunków, wysoką śmiertelnością zwierząt podczas ich przewożenia oraz zagrożeniem dla rodzimych gatunków roślin, zwierząt lub grzybów w przypadku ich uwolnienia do środowiska przyrodniczego.
Art. 54. 1. Posiadanie zwierząt, o których mowa w art. 50 ust. 1, zaliczanych do płazów, gadów, ptaków i ssaków, a także ich hodowla, wymaga zgłoszenia do rejestru.
2. Obowiązek zgłoszenia do rejestru, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy:
1) ogrodów zoologicznych,
2) podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie handlu zwierzętami, o których mowa w art. 50 ust. 1.
3. Rejestr, o którym mowa w ust. 1, prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce przetrzymywania zwierząt lub prowadzenia ich hodowli.
4. Rejestr, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać:
1) liczbę porządkową;
2) datę dokonania wpisu lub wykreślenia z niego;
3) imię, nazwisko i adres właściciela lub przetrzymującego;
4) adres miejsca przetrzymywania lub prowadzenia hodowli;
5) liczbę zwierząt przetrzymywanych lub hodowanych;
6) nazwę gatunku w języku łacińskim i polskim, jeżeli polska nazwa istnieje;
7) datę, miejsce urodzenia lub wyklucia zwierzęcia;
8) datę wejścia w posiadanie zwierzęcia oraz źródło jego pochodzenia;
9) płeć zwierzęcia, jeżeli jest możliwa do ustalenia;
10) opis trwałego oznakowania zwierzęcia, jeżeli istnieje;
11) cel posiadania lub przetrzymywania zwierzęcia;
12) numer i datę wydania zezwolenia na wwóz zwierzęcia do kraju lub zezwolenia na jego pozyskanie albo dokumentu stwierdzającego legalność jego pochodzenia;
13) numer i datę dokumentu wydanego przez urzędowego lekarza weterynarii, potwierdzającego urodzenie zwierzęcia w hodowli.
5. Obowiązek rejestrowania lub wykreślania z rejestru powstaje z chwilą wejścia w posiadanie lub wyzbycia się zwierzęcia, wwozu do kraju lub wywozu za granicę, a także zmiany w danych rejestrowych, przy czym wniosek o dokonanie stosownego wpisu lub skreślenia z rejestru powinien być złożony właściwemu staroście w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku.
6. Wpisanie do rejestru starosta potwierdza wydaniem zaświadczenia.
7. Minister właściwy do spraw środowiska może określić, w drodze rozporządzenia, listę gatunków zwierząt urodzonych i przetrzymywanych w hodowli, podlegających znakowaniu oraz sposoby i podmioty uprawnione do ich znakowania.
8. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 7, będzie się kierował potrzebą przeciwdziałania nielegalnemu obrotowi zwierząt.
Art. 55. 1. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów określi, w drodze rozporządzenia, sposób postępowania z żywymi roślinami i zwierzętami, przewożonymi przez granicę Państwa bez zezwolenia, o którym mowa w art. 50 ust. 1, zatrzymanymi przez służby celne oraz rozliczania kosztów ponoszonych na transport oraz utrzymywanie tych zwierząt i roślin.
2. Koszty, o których mowa w ust. 1, ponosi Skarb Państwa, a ich rozliczenia dokonuje wojewoda właściwy ze względu na lokalizację przejścia granicznego.
3. Zatrzymane żywe rośliny i zwierzęta mogą być przekazywane jednostkom posiadającym zezwolenia wydane na podstawie art. 59 ust. 1 lub art. 68 ust. 1.
Art. 56. 1. Rośliny, zwierzęta i grzyby gatunków zagrożonych wyginięciem w stanie naturalnym, podlegają ochronie ex situ ogrodach zoologicznych, botanicznych lub bankach genów.
2. Ochrona ex situ gatunków, o których mowa w ust. 1, powinna zmierzać do przywrócenia osobników tych gatunków do środowiska naturalnego.
Rozdział 3
Ogrody botaniczne, zoologiczne oraz ośrodki rehabilitacji zwierząt
Art. 57. 1. Ogrody botaniczne, zoologiczne oraz tereny przewidziane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na rozbudowę istniejących lub budowę nowych ogrodów, podlegają ochronie niezbędnej do zapewnienia ich prawidłowej działalności i rozwoju.
2. Ochrona, o której mowa w ust. 1, polega na zakazie:
1) wznoszenia na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego obiektów budowlanych i urządzeń nie związanych z ich działalnością;
2) zmniejszenia obszaru ogrodu botanicznego lub zoologicznego na rzecz działalności nie związanej z ich rolą i przeznaczeniem;
3) zmiany na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego albo w ich otoczeniu stosunków wodnych, zwłaszcza obniżenia poziomu wód gruntowych;
4) zanieczyszczania na terenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego albo w ich otoczeniu powierzchni ziemi, wód i powietrza;
5) wznoszenia w sąsiedztwie ogrodu botanicznego lub zoologicznego obiektów budowlanych lub urządzeń przeznaczonych do prowadzenia działalności produkcyjnej lub usługowej, wpływających szkodliwie na warunki przyrodnicze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ogrodów.
3. Zasady korzystania z ogrodów botanicznych i zoologicznych określają ich właściciele.
Art. 58. 1. Organy gminy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w swojej działalności uwzględniają potrzeby funkcjonowania i rozwoju istniejących lub projektowanych ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz zapewniają ich ochronę.
2. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta przed wydaniem decyzji w sprawie ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu dotyczącej inwestycji przewidzianej do realizacji w bezpośrednim sąsiedztwie ogrodu botanicznego lub zoologicznego, informuje o planowanym przedsięwzięciu zarząd ogrodu, który w terminie jednego miesiąca może zgłosić swoje zastrzeżenia i wnioski.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio przy rozpatrywaniu wniosku o wyrażenie zgody na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego, znajdującego się w pobliżu ogrodu botanicznego lub zoologicznego, jeżeli zmiana ta mogłaby mieć niekorzystny wpływ na funkcjonowanie ogrodu.
Art. 59. 1. Utworzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego wymaga uzyskania, w drodze decyzji, zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska.
2. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się po zasięgnięciu opinii wojewody i marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce utworzenia ogrodu botanicznego lub zoologicznego.
4. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, wydaje się na czas nieokreślony, po sprawdzeniu przez wydającego zezwolenie warunków do prowadzenia działalności ogrodu botanicznego lub zoologicznego.
Art. 60. 1. Wniosek o wydanie zezwolenia na utworzenie ogrodu botanicznego lub zoologicznego powinien zawierać:
1) dokument potwierdzający prawo własności lub użytkowania gruntu wraz z wyrysem z mapy ewidencji gruntów, na których ma być utworzony ogród botaniczny lub zoologiczny;
2) wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub informację na temat warunków zabudowy i zagospodarowania terenu projektowanej lokalizacji ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
3) wskazanie osoby zarządzającej ogrodem botanicznym lub zoologicznym, odpowiedzialnej za jego funkcjonowanie;
4) informacje o kwalifikacjach zawodowych osób, które będą zatrudnione w ogrodzie botanicznym lub zoologicznym, niezbędnych do wykonywania zadań przypisanych tej placówce;
5) projekt zagospodarowania terenu ogrodu botanicznego lub zoologicznego;
6) informację o spełnieniu warunków w zakresie prowadzenia ogrodu botanicznego lub zoologicznego, określonych niniejszą ustawą;
7) informację na temat źródła finansowania działalności ogrodu botanicznego lub
zoologicznego.
2. Zezwolenie, o którym mowa w art. 59 ust. 1, może być cofnięte w drodze decyzji, w całości lub częściowo, lub może zostać zmienione jego postanowienie, w przypadku niespełnienia przez zarządzającego warunków prowadzenia ogrodu oraz warunków chowu i hodowli, albo nieusunięcia w wyznaczonym terminie, nie przekraczającym dwóch lat, nieprawidłowości wykazanych w wyniku kontroli przeprowadzanych przez organy uprawnione do tej kontroli.
Art. 61. 1. Ogród botaniczny lub zoologiczny, któremu zostało cofnięte zezwolenie, o którym mowa w art. 59 ust. 1, podlega likwidacji w całości lub części, pod nadzorem organu wskazanego w decyzji, o której mowa w art. 60 ust. 2.
2. W przypadku likwidacji ogrodu zoologicznego, zarządzający tym ogrodem zobowiązany jest zapewnić przetrzymywanym tam zwierzętom warunki bytowania, zgodne z niniejszą ustawą.
Art. 62. 1. Do zadań ogrodów botanicznych i zoologicznych należy w szczególności:
1) podejmowanie badań naukowych oraz uczestnictwo w badaniach naukowych, które mają na celu ochronę gatunków zagrożonych wyginięciem w stanie wolnym;
2) prowadzenie edukacji w zakresie ochrony gatunkowej roślin, zwierząt i grzybów, mając na uwadze ochronę różnorodności biologicznej;
3) prowadzenie upraw roślin i grzybów oraz hodowli zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem w celu ich ochrony ex situ, a następnie wprowadzenia do środowiska naturalnego w ramach programów czynnej ochrony tych gatunków;
4) tworzenie banku genów gatunków zagrożonych wyginięciem w stanie dzikim;
5) przetrzymywanie roślin, zwierząt lub grzybów w warunkach, które są zgodne z ich potrzebami biologicznymi zapewniającymi ich ochronę.
2. Do zadań ogrodów zoologicznych należy prowadzenie rejestru zwierząt, zawierającego informacje, o których mowa w art. 53 ust. 4.
Art. 63. 1. Chów i hodowla zwierząt w ogrodach zoologicznych prowadzone są przy zachowaniu warunków określonych niniejszą ustawą, ustawą z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 752, z 2001 r. Nr 29, poz. 320, Nr 123, poz. 1350 i Nr 129, poz. 1438 oraz z 2002 r. Nr 112, poz. 976,) i ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. Nr 111, poz. 724 i Dz. U. z 1998 r. Nr 88, poz. 554, z 1999 r. Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, z 2001 r. Nr 3. poz. 21 i Nr 111, poz. 1194 oraz z 2002 r. Nr 135, poz. 1141).
2. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki chowu i hodowli poszczególnych grup gatunków zwierząt, biorąc pod uwagę ich potrzeby biologiczne, w tym w szczególności:
1) niezbędne wyposażenie w pomieszczenia i urządzenia techniczne miejsc przebywania przedstawicieli poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt;
2) minimalne warunki przestrzenne dla utrzymywania zwierząt poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt;
3) warunki niezbędne do prowadzenia reprodukcji poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt.
3. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, będzie się kierował potrzebą zapewnienia właściwych warunków zwierzętom przetrzymywanym w ogrodach zoologicznych, zgodnych z biologicznymi potrzebami poszczególnych gatunków lub grup gatunków.
Art. 64. W ogrodach zoologicznych utrzymuje się głównie zwierzęta urodzone i wychowane w niewoli, a inne zwierzęta jedynie wtedy, gdy poza ogrodem nie mają szansy przeżycia, gdy wymaga tego ochrona populacji lub gatunku albo realizacja celów naukowych.
Art. 65. 1. Do ogrodów zoologicznych sprowadza się tylko te zwierzęta, którym ogród może zapewnić warunki egzystencji stosownie do potrzeb danego gatunku.
2. W ogrodach zoologicznych nie wolno doprowadzać do rozmnażania się zwierząt, których potomstwu nie zapewni się właściwej egzystencji, w tych ogrodach, w szczególności odpowiednich pomieszczeń i wyżywienia.
Art. 66. 1. Zabrania się utrzymywania, chowu i hodowli, poza ogrodami zoologicznymi i właściwymi placówkami naukowymi oraz cyrkami, zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia człowieka, w tym drapieżnych i jadowitych.
2. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, wykaz gatunków, o których mowa w ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, będzie się kierował potrzebą zabezpieczenia ludzi przed sprowadzaniem, oferowaniem, nabywaniem i przetrzymywaniem przez osoby nieuprawnione, zwierząt gatunków niebezpiecznych dla życia i zdrowia człowieka.
Art. 67. Przeniesienie z ogrodu botanicznego, zoologicznego lub banku genów do stanu naturalnego roślin lub zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem następuje za zezwoleniem ministra właściwego do spraw środowiska.
Art. 68. 1. Ośrodek rehabilitacji zwierząt, zwany dalej ośrodkiem, może być prowadzony za zezwoleniem ministra właściwego do spraw środowiska, wydanym w drodze decyzji na wniosek zainteresowanej osoby prawnej lub fizycznej.
2. Wniosek o zezwolenie na prowadzenia ośrodka powinien zawierać:
1) opis pomieszczeń i warunków do przebywania zwierząt;
2) wykaz gatunków lub grup gatunków zwierząt, które mogą być przetrzymywane w ośrodku, zawierający nazwę gatunków lub wyższych jednostek systematycznych grup gatunków w języku łacińskim i polskim, jeżeli polska nazwa istnieje;
3) wskazanie osoby odpowiedzialnej za prowadzenie ośrodka;
4) informację o zapewnieniu opieki lekarsko-weterynaryjnej;
5) informację o kwalifikacjach zawodowych osób, które będą zatrudnione w ośrodku;
6) informację o źródłach finansowania ośrodka;
7) opinię wojewody;
8) opinię właściwej miejscowo rady gminy.
3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, może być cofnięte w przypadku niespełnienia warunków egzystencji stosownie do potrzeb danego gatunku albo nieusunięcia w wyznaczonym terminie nieprawidłowości wykazanych w wyniku kontroli przeprowadzonych przez wojewodę.
4. Głównym celem ośrodka jest leczenie i rehabilitacja chorych zwierząt w celu ich uwolnienia do środowiska po wyleczeniu.
5. Zwierzęta przetrzymywane w ośrodku nie mogą być sprzedawane.
6. Warunki przetrzymywania zwierząt w ośrodku muszą uwzględniać wymogi określone dla ogrodów zoologicznych w zakresie chowu i hodowli, odpowiednio dostosowane do realizacji celu prowadzenia ośrodka.
7. Ośrodek, któremu zostało, w drodze decyzji, cofnięte zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, podlega likwidacji.
8. W przypadku likwidacji ośrodka, zarządzający tym ośrodkiem zobowiązany jest zapewnić przetrzymywanym tam zwierzętom warunki bytowania zgodne z niniejszą ustawą.
9. Wojewoda może dofinansować z własnych środków budżetowych utrzymanie ośrodków.
Art. 69. 1. Działalność ogrodu botanicznego, zoologicznego oraz ośrodka podlega kontroli przez:
1) wojewodę, na terenie którego znajduje się ogród botaniczny, ogród zoologiczny lub ośrodek;
2) właściwego terytorialnie starostę.
2. Kontroli, o której mowa w ust. 1 pkt 2, co najmniej dwa razy w roku dokonuje starosta na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska, wojewody lub z własnej inicjatywy.
4. Kontroli ogrodów zoologicznych dokonuje się przed wydaniem, cofnięciem i zmianą zezwolenia na prowadzenie ogrodu zoologicznego.
Rozdział 4
Ochrona walorów krajobrazowych, terenów zieleni i zadrzewień
Art. 70. 1. Walory krajobrazowe podlegają ochronie na obszarze całego kraju.
2. Walory krajobrazowe uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
3. Zabrania się wznoszenia w pobliżu morza, jezior i innych zbiorników wodnych, rzek i kanałów, obiektów budowlanych uniemożliwiających lub utrudniających ludziom i zwierzętom dziko żyjącym dostęp do wody, z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodenj lub rybackiej oraz związanych z bezpieczeństwem publicznym i obronnością kraju.
Art. 71. Organy gminy są obowiązane tworzyć i utrzymywać w należytym stanie tereny zieleni i zadrzewienia, szczególnie w miastach oraz wsiach o zwartej zabudowie.
Art. 72. Zadrzewienia tworzy się poza obszarami o zwartej zabudowie, w zależności od potrzeb wynikających z polityki rozwoju i restrukturyzacji obszarów wiejskich oraz krajowego programu zwiększania lesistości, za zgodą właściciela gruntu.
Art. 73. 1. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia, warunki techniczno-przyrodnicze zakładania i utrzymywania zadrzewień, sposoby ich ochrony oraz dobór gatunków i odmian drzew i krzewów dla poszczególnych rodzajów siedlisk, a także określi wskaźniki powierzchniowe tych zadrzewień, z wyjątkiem odnoszących się do dróg publicznych.
2. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą zapewnienia właściwych warunków ochrony krajobrazu, różnorodności biologicznej, tworzenia korytarzy ekologicznych, rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz opłacalności produkcji rolnej.
Art. 74. 1. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta oraz jednostki władające terenami zieleni administracyjne mają obowiązek prowadzenia ewidencji terenów zieleni będących w ich władaniu.
2. W ewidencji terenów zieleni należy uwzględnić w szczególności: lokalizację, wielkość powierzchni, rodzaj i opis terenu zieleni, w tym jego granice.
Art. 75. 1.Teren położony poza obrębem miast i wsi, o zwartej zabudowie, pokryty drzewostanem o charakterze parkowym i nie podlegający przepisom o ochronie dóbr kultury, rada gminy może uznać za park gminny, jeżeli stanowi on własność tej gminy.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do terenów zadrzewionych drzewami owocowymi, terenów służących celom kultu religijnego oraz cmentarzy.
Art. 76. 1. Prace ziemne oraz inne prace związane z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych, prowadzone w obrębie bryły korzeniowej drzew lub krzewów na obszarach terenów zieleni lub zadrzewień, mogą być wykonywane wyłącznie w sposób najmniej szkodzący drzewom lub krzewom.
2. Na drogach publicznych, w tym ulicach i placach, środki chemiczne mogą być stosowane tylko w sposób najmniej szkodzący terenom zieleni oraz zadrzewieniom.
3. Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia:
1) rodzaje środków, jakie mogą być używane do zwalczania śliskości zimowej oraz warunki ich stosowania, z uwzględnieniem miejsc określonych w ust. 2 dla dróg krajowych;
2) warunki techniczno-przyrodnicze zakładania i utrzymywania zadrzewień w granicach pasa drogowego, sposoby ich ochrony oraz dobór gatunków drzew i krzewów.
4. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia rodzaje środków, jakie mogą być używane w miejscach określonych w ust. 2 oraz warunki ich stosowania dla pozostałych kategorii dróg publicznych.
5. Ministrowie, wydając rozporządzenia, o których mowa w ust. 3 i 4, będą się kierowali potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego, ochrony krajobrazu i różnorodności biologicznej oraz odpowiednich warunków utrzymania dróg i podróżowania.
Art. 77. 1. Władający nieruchomością obowiązani są do utrzymywania we właściwym stanie drzew oraz krzewów rosnących na terenie tej nieruchomości.
2. Usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości może nastąpić za zezwoleniem wójta, burmistrza albo prezydenta miasta wydanym na wniosek władającego nieruchomością, w tym na wniosek dzierżawcy uzgodniony z właścicielem nieruchomości;
3. Wydanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 2, może być uzależnione od przeniesienia drzew lub krzewów albo zastąpienia ich innymi drzewami lub krzewami w miejsce wskazane przez wydającego zezwolenie, co najmniej w takiej samej liczbie jak liczba usuwanych drzew lub krzewów.
4. W przypadkach inwestycji budowlanych zezwolenie, o którym mowa w ust. 2, powinno zostać zawarte w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
5. Wniosek o wydanie zezwolenia powinien zawierać dane dotyczące gatunku drzewa, obwodu jego pnia, mierzonego na wysokości 130 cm, przeznaczenia terenu, na którym rośnie drzewo, przyczynę i termin zamierzonego usunięcia drzewa lub krzewu oraz wielkość powierzchni, z której zostaną usunięte krzewy.
6. Zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, w którym mogą być określone warunki, o których mowa w ust. 2, wydaje działający w imieniu wojewody wojewódzki konserwator zabytków.
7. Zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów na obszarach objętych ochroną krajobrazową w granicach parku narodowego lub rezerwatu przyrody uzgadnia się odpowiednio z dyrektorem parku narodowego lub właściwym organem uznającym obszar za rezerwat przyrody.
8. Przepisów ust. 2 nie stosuje się do drzew i krzewów:
1) w lasach;
2) owocowych, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz w granicach parku narodowego lub rezerwatu przyrody - na obszarach nie objętych ochroną krajobrazową;
3) na plantacjach;
4) których wiek nie przekracza 5 lat;
5) usuwanych w związku z realizacją głównych funkcji ogrodów botanicznych i zoologicznych;
6) usuwanych na podstawie decyzji właściwego organu z obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz z wałów przeciwpowodziowych i terenów w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału;
7) które utrudniają widoczność sygnalizatorów i pociągów, a także utrudniają eksploatację urządzeń kolejowych albo powodują tworzenie na torowiskach zasp śnieżnych, usuwanych na podstawie decyzji starosty;
8) stanowiących przeszkody lotnicze;
9) niszczących nawierzchnię i infrastrukturę drogową, ograniczających widoczność na łukach i skrzyżowaniach oraz zagrażających bezpieczeństwu ruchu drogowego.
Art. 78. 1. Władający nieruchomością ponosi opłaty za usunięcie drzew lub krzewów.
2. Opłaty nalicza, pobiera i przekazuje na rachunek bankowy właściwej gminy organ właściwy do wydawania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów.
3. Opłaty za usunięcie drzew ustala się przy wydawaniu zezwolenia.
4. Organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu odracza na okres 3 lat termin uiszczenia opłaty za ich usunięcie, jeżeli zezwolenie przewiduje przesadzenie ich w inne miejsce lub zastąpienie nowymi drzewami i krzewami.
5. Jeżeli przesadzone albo posadzone w zamian drzewa lub krzewy zachowały żywotność po upływie 3 lat od dnia ich przesadzenia lub nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od władającego nieruchomością, należność z tytułu ustalonej opłaty za usunięcie drzew lub krzewów podlega umorzeniu przez organ właściwy do naliczania i pobierania opłat.
6. Opłaty za usunięcie drzew i krzewów, związane z budową dróg publicznych pomniejsza się o koszty poniesione na tworzenie zadrzewień w miejsce usuniętych drzew i krzewów, w granicach pasa.
Art. 79. 1. Opłatę za usuwanie drzew ustala się na podstawie stawki podstawowej, wynikającej z uśrednionych kosztów ich wyprodukowania, posadzenia i pielęgnacji oraz współczynników różnicujących stawkę podstawową.
2. Stawki podstawowe opłat za usuwanie drzew zależą od obwodu pnia, rodzaju i gatunku drzewa i nie mogą przekraczać za 1 cm obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 cm:
1) 270 PLN przy obwodzie do 25 cm;
2) 410 PLN przy obwodzie od 26 50 cm;
3) 640 PLN przy obwodzie od 51 100 cm;
4) 1000 PLN przy obwodzie od 101 200 cm;
5) 850 PLN dopłaty za każdy 1 cm obwodu powyżej 200 cm.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia:
1) stawki podstawowe dla poszczególnych rodzajów i gatunków drzew;
5. Opłatę za usuwanie krzewów ustala się na podstawie stawki podstawowej dla 1 m2 powierzchni pokrytej krzewami, wynikającej z uśrednionych kosztów wyprodukowania poszczególnych rodzajów i gatunków krzewów, ich posadzenia na wyznaczone miejsca i pielęgnacji w okresie 3 lat.
6. Stawka podstawowa za usunięcie 1 m2 powierzchni pokrytej krzewami ustala się w wysokości 200 PLN.
7. Za usunięcie drzew lub krzewów z terenu ochrony uzdrowiskowej, terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz terenów zieleni ustala się opłaty o 100% wyższe od ustalonych na podstawie ust. 1 i 5.
8. Wysokość stawek podstawowych za 1 cm obwodu pnia, o których mowa w ust. 2 oraz stawki podstawowe, o których mowa w ust. 3 pkt. 1 oraz w ust. 6, podlegają z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego podwyższeniu w stopniu odpowiadającym średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem przyjętemu w ustawie budżetowej za rok poprzedni.
9. Minister właściwy do spraw środowiska, nie później niż w terminie do dnia 31 października każdego roku, ogłasza, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, wysokość cen za 1 cm obwodu pnia oraz wysokość stawek podstawowych na następny rok, uwzględniając dotychczasowe zmiany wysokości tych cen i stawek
Art. 80. 1. Nie pobiera się opłat za usunięcie drzew:
1) na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie;
2) na których usunięcie uzyskała zezwolenie osoba fizyczna na cele nie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej;
3) jeżeli usunięcie jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenach nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków;
4) które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych;
5) które zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego albo bezpieczeństwu żeglugi;
6) z obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, wałów przeciwpowodziowych i terenów w odległości mniejszej niż 3 m od stopy wału oraz z koryt cieków w związku z ochroną przeciwpowodziową i utrzymaniem wód;
7) usuwanych z związku z przebudową dróg publicznych i linii kolejowych polegających na podwyższeniu ich parametrów technicznych i eksploatacyjnych,
8) które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane;
9) usuwanych z terenów zieleni komunalnej, z parków ustanowionych przez radę gminy, z ogrodów działkowych i z zadrzewień, w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew i krzewów;
10) które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od
władającego nieruchomością;
11) topoli o obwodzie pnia powyżej 100 cm, mierzonego na wysokości 130 cm, nie należących do gatunków rodzimych, pod warunkiem zastąpienia ich w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków;
12) jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony gatunków roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową, po uzgodnieniu z wojewodą;
13) usuwanych z grobli stawów rybnych.
2. Przepisy ust. 1 pkt 1-10, 12 i 13 stosuje się odpowiednio do usuwania krzewów.
Art. 81. 1. Obowiązek uiszczenia opłaty, o której mowa w art. 78 ust. 1, przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin uiszczenia opłaty.
2. Nie można wydać decyzji w sprawie ustalenia opłaty, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym usunięto drzewa lub krzewy, upłynęło pięć lat.
3. Uiszczenie opłaty następuje w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca wysokość opłaty stała się ostateczna.
4. W razie nieterminowego uiszczenia opłaty pobiera się odsetki za zwłokę w wysokości odsetek pobieranych za nieterminowe regulowanie zobowiązań podatkowych.
5. Opłaty nie uiszczone w terminie, o którym mowa w ust. 3, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
6. Decyzje w sprawach rozłożenia opłaty na raty lub przesunięcia terminu płatności podejmuje organ wydający zezwolenie na usunięcie drzew i krzewów.
Art. 82. 1. Za zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów, spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w sposób szkodliwy dla roślinności oraz za usuwanie drzew lub krzewów, albo ich przesadzenie bez wymaganego zezwolenia, a także za zniszczenie spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wymierza administracyjną karę pieniężną.
2. Uiszczenie kary następuje w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca wysokość kary stała się ostateczna.
3. Termin płatności kar wymierzonych na podstawie ust.1 odracza się na okres trzech lat, jeżeli stopień uszkodzenia drzew lub krzewów nie wyklucza zachowania ich żywotności oraz możliwości odtworzenia korony drzewa i jeżeli władający nieruchomością podjął działania w kierunku zachowania żywotności tych drzew lub krzewów.
4. Kara jest umarzana po upływie trzech lat od dnia wydania decyzji o odroczeniu kary i po stwierdzeniu zachowania żywotności drzewa lub krzewu albo odtworzeniu korony drzewa.
5. W razie stwierdzenia braku żywotności drzewa lub krzewu albo nie odtworzenia korony drzewa, karę uiszcza się w pełnej wysokości chyba, że drzewa lub krzewy nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od władającego nieruchomością.
6. Karę nałożoną za zniszczenie terenów zieleni umarza się w całości, jeżeli władający nieruchomością odtworzył w najbliższym sezonie wegetacyjnym zniszczony teren zieleni.
7. Na wniosek zainteresowanego, złożony w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu kary, o której mowa w ust. 1, stała się ostateczna, karę można rozłożyć na raty na okres nie dłuższy niż pięć lat.
8. Decyzje w sprawach określonych w ust. 3 - 7 podejmuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
Art. 83. 1. Kara, o której mowa w art. 82 ust. 1, wynosi wartość trzykrotnej opłaty, o której mowa w art. 78 ust. 1.
2. Jeżeli ustalenie obwodu zniszczonego lub usuniętego bez zezwolenia drzewa jest niemożliwe z powodu wykarczowania pnia i braku ściętej kłody dane do wyliczenia kary ustala na podstawie zebranych informacji od świadków stosując współczynnik 1,5 do ustalonego obwodu pnia.
3. Jeżeli ustalenie wielkości powierzchni zniszczonych lub usuniętych bez zezwolenia krzewów nie jest możliwe z powodu usunięcia gałęzi i korzeni, wielkość tę przyjmuje się na podstawie zebranych informacji świadków.
4. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, tryb nakładania kar pieniężnych, o których mowa w art. 82 ust. 1 i współczynniki różnicujące wysokość kar nakładanych na osoby fizyczne.
5. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował potrzebą ujednolicenia zasad nakładania kar pieniężnych za zniszczenie terenu zieleni albo drzew i krzewów oraz za usuwanie drzew i krzewów bez wymaganego zezwolenia.
1) dla trawników 46 PLN, odpowiednio waloryzowane w kolejnych latach wskaźnikiem
wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych;
2) dla kwietników 395 PLN, odpowiednio waloryzowane w kolejnych latach wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
7. Kary ustalone, nie uiszczone w wyznaczonym terminie, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
8. Nie można wydać decyzji o wymierzeniu kary, o której mowa w art. 82 ust. 1, jeżeli od końca roku, w którym stwierdzono naruszenie wymagań ochrony przyrody, upłynęło 5 lat.
9. Wymierzonej kary nie pobiera się po upływie pięciu lat od końca roku, w którym upłynął termin jej wniesienia.
10. Waloryzowane stawki kar, o których mowa w ust. 6, ogłasza się w obwieszczeniu, o którym mowa w art. 79 ust. 9.
Organy ochrony przyrody
Art. 84. Organami administracji w zakresie ochrony przyrody są:
1) minister właściwy do spraw środowiska;
2) wojewoda;
3) starosta;
4) wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
Art. 85. 1. Minister właściwy do spraw środowiska wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy Głównego Konserwatora Przyrody, będącego Sekretarzem Stanu lub Podsekretarzem Stanu w urzędzie obsługującym tego ministra.
2. Głównego Konserwatora Przyrody powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska.
Art. 86. Wojewoda wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody.
Art. 88. Starosta, wójt, burmistrz albo prezydent miasta wykonują czynności z zakresu ochrony przyrody przypisane im niniejszą ustawą.
Art. 89. Organami opiniodawczo-doradczymi w zakresie ochrony przyrody są:
1) Państwowa Rada Ochrony Przyrody, działająca przy ministrze właściwym do spraw środowiska;
2) wojewódzka rada ochrony przyrody, działająca przy wojewodzie;
3) rada naukowa parku narodowego, działająca przy dyrektorze parku narodowego;
4) rada parku krajobrazowego lub rada zespołu parków krajobrazowych, działająca przy dyrektorze parku krajobrazowego lub dyrektorze zespołu parków krajobrazowych.
Art. 90. 1. Członków Państwowej Rady Ochrony Przyrody na kadencję trwającą 5 lat w liczbie 40 powołuje, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw środowiska spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki i organizacji ekologicznych.
2. Państwowa Rada Ochrony Przyrody wybiera ze swego grona przewodniczącego i 2 jego zastępców oraz uchwala własny regulamin, określający jej organizację i tryb pracy.
3. W posiedzeniach Państwowej Rady Ochrony Przyrody uczestniczy z urzędu Główny Konserwator Przyrody.
4. Do zadań Państwowej Rady Ochrony Przyrody należy w szczególności:
1) ocena realizacji niniejszej ustawy i aktów wykonawczych do tej ustawy;
2) opiniowanie strategii, planów i programów dotyczących ochrony przyrody;
3) ocena realizacji Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej;
4) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody;
5) przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody;
6) popularyzowanie ochrony przyrody.
5. Opinię, o których mowa w art. 50 ust. 2, Państwowa Rada Ochrony Przyrody wyraża w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię.
6. Wydatki związane z działalnością Państwowej Rady Ochrony Przyrody pokrywane są z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw środowiska.
Art. 91. 1. Członków wojewódzkiej rady ochrony przyrody na kadencję trwającą 5 lat w liczbie 20 - 30 powołuje, w drodze zarządzenia, wojewoda spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli nauki, praktyki, organizacji ekologicznych i organizacji gospodarczych oraz sejmiku wojewódzkiego.
2. Wojewódzka rada ochrony przyrody wybiera ze swego grona przewodniczącego i jego zastępcę oraz uchwala własny regulamin, określający jej organizację i tryb pracy.
3. W posiedzeniach wojewódzkiej rady ochrony przyrody uczestniczy z urzędu wojewódzki konserwator przyrody.
4. Do zadań wojewódzkiej rady ochrony przyrody należy w szczególności:
1) ocena realizacji zadań określonych w aktach prawa miejscowego w zakresie ochrony przyrody;
2) opiniowanie projektów aktów prawa miejscowego w zakresie ochrony przyrody wydawanych przez wojewodę;
3) przedstawianie opinii i wniosków w sprawach ochrony przyrody.
5. Wydatki związane z działalnością wojewódzkiej komisji ochrony przyrody pokrywane są z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest wojewoda.
Art. 92. 1. Członków rady naukowej parku narodowego na kadencję trwającą 5 lat w liczbie 10-20 powołuje, w drodze zarządzenia, minister właściwy do spraw środowiska spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli: nauki, praktyki i organizacji ekologicznych oraz właściwych terytorialnie samorządów wojewódzkich i samorządów gminnych
2. Rada naukowa parku narodowego wybiera ze swego grona przewodniczącego i jego zastępcę oraz uchwala własny regulamin, określający jej organizację i tryb pracy.
3. Do zadań rady naukowej parku narodowego, w odniesieniu do danego parku narodowego, należy w szczególności:
1) ocena stanu jego zasobów przyrodniczych i kulturowych;
2) opiniowanie projektu planu ochrony i zadań ochronnych;
3) ocena realizacji planu ochrony, rocznych zadań ochronnych i skuteczności zabiegów ochronnych;
4) opiniowanie programów badawczych w zakresie ochrony przyrody;
5) przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody i funkcjonowania parku narodowego.
Art. 93. 1. Członków rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych na kadencję trwającą 5 lat w liczbie 10-20 powołuje, w drodze zarządzenia, wojewoda spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli: nauki, praktyki i organizacji ekologicznych oraz właściwych terytorialnie samorządów wojewódzkich, samorządów gminnych i organizacji gospodarczych.
2. Członków rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych położonych na terenie kilku województw powołuje wojewoda tego województwa, na którego obszarze znajduje się największa część parku lub zespołu parków, w porozumieniu z pozostałymi wojewodami.
3. Rada parku krajobrazowego lub rada zespołu parków krajobrazowych wybiera ze swego grona przewodniczącego i jego zastępcę oraz uchwala własny regulamin, określający jej organizację i tryb pracy.
4. Do zadań rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych, w odniesieniu do danego parku krajobrazowego lub danego zespołu parków krajobrazowych, należy w szczególności:
1) ocena stanu zasobów przyrodniczych i kulturowych oraz programów ochrony przyrody;
2) opiniowanie projektu planu ochrony oraz rocznych sprawozdań z realizacji planu;
3) ocena realizacji planu ochrony i innych zadań z zakresu ochrony przyrody;
4) opiniowanie projektów i programów działalności parku krajobrazowego w zakresie ochrony przyrody, edukacji, turystyki i rekreacji;
5) ocena realizacji projektów i programów działalności parku krajobrazowego w zakresie ochrony przyrody, edukacji, turystyki i rekreacji.
5. Wydatki związane z działalnością rady parku krajobrazowego lub rady zespołu parków krajobrazowych pokrywane są z budżetu państwa, z części przeznaczonej na działalność parków krajobrazowych.
Art. 94. Członkom organów opiniodawczo-doradczych, o których mowa w art.90-93 oraz innym osobom zapraszanym, w razie potrzeby, na posiedzenie, zamieszkałym poza miejscowością, w której odbywa się posiedzenie, przysługuje zwrot kosztów podróży i noclegów na zasadach określonych w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
Rozdział 6
Służby ochrony przyrody
Art. 95. 1. Parkiem narodowym zarządza dyrektor parku narodowego.
2. Minister właściwy do spraw środowiska nawiązuje z dyrektorem parku narodowego, wyłonionego w drodze konkursu na kadencję trwającą 5 lat, stosunek pracy na podstawie powołania.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, sposób organizowania i szczegółowe zasady przeprowadzania konkursów na stanowisko dyrektora parku narodowego, ustalając w szczególności etapy konkursu oraz listę wymagań, od spełnienia których uzależnione jest dopuszczenie kandydata do udziału w konkursie.
4. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował potrzebą doboru na stanowiska dyrektorów parków narodowych pracowników o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
5. Konkurs na stanowisko dyrektora parku narodowego ogłasza się w prasie ogólnopolskiej i lokalnej oraz na tablicy ogłoszeń w siedzibach dyrekcji parków narodowych.
6. Po upływie kadencji, dotychczasowy dyrektor parku narodowego, za jego zgodą, może pozostać nadal w Służbie Parku Narodowego na stanowisku wskazanym przez nowego dyrektora parku narodowego, nie niższym niż główny specjalista lub równorzędnym, a na niższym stanowisku za zgodą stron.
Art. 96. 1. Dyrektor parku narodowego reprezentuje Skarb Państwa w obrocie cywilnoprawnym w zakresie zarządzanego mienia i realizuje zadania określone w statucie, o którym mowa w art. 11, z uwzględnieniem kompetencji organów określonych w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z 2001 r. Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 126, poz. 1070, Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 200, poz. 1682 i Nr 240, poz. 2058).
2. Dyrektor parku narodowego wydaje decyzje administracyjne w sprawach ochrony przyrody na terenie parku narodowego.
3. Dyrektor parku narodowego, w oparciu o ustalenia planu ochrony, wydaje zarządzenia określające zasady korzystania z obszarów parku narodowego, w celach turystycznych, naukowych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych.
4. Dyrektor parku narodowego ma prawo:
1) przeprowadzania dochodzenia, sporządzania, wnoszenia i popierania aktu oskarżenia w postępowaniu uproszczonym w sprawach o przestępstwa z art. 278, 290 i 291 Kodeksu karnego, jeżeli przedmiotem przestępstwa jest drewno pochodzące z parku narodowego;
2) prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia oraz udziału w rozprawach przed sądami powszechnymi w charakterze oskarżyciela publicznego i wnoszenia odwołań od postanowień i orzeczeń tych sądów w sprawach zwalczania wykroczeń w zakresie ochrony przyrody, a także występowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego w sprawach dotyczących przestępstw przeciwko środowisku, jeżeli wykroczenia i przestępstwa dotyczą danego parku narodowego;
3) określania stawek opłat, o których mowa w art. 10 ust. 3, przy czym opłaty za jednorazowy wstęp do parku nie mogą przekraczać 0,75 % kwoty 800 PLN odpowiednio waloryzowanej w kolejnych latach wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
5. Do wykonywania czynności, o których mowa w ust. 4 pkt 1 i 2, dyrektor parku narodowego może upoważnić funkcjonariusza Straży Parku.
6. Do dyrektora parku narodowego należą odpowiednio zadania i kompetencje określone w art. 5 ust. 2-4, art. 9 ust. 1 i 2, art. 10, art. 13 ust. 1 pkt 1-3, art. 13a, art. 14a ust. 1 i 2, art. 26 ust. 3 i 4, art. 30 ust. 1 pkt 10 i ust. 3 pkt 1 oraz art. 35 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 86, poz. 958, Nr 120, poz. 1268, Dz. U. z 2001 r. Nr 145, poz. 1623, Nr 110, poz. 1189, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 113, poz. 984, Nr 200, poz. 1682 ).
7. Dyrektor parku narodowego współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.
8. Dyrektor parku narodowego zgłasza właściwemu staroście wszelkie zmiany w ewidencji gruntów i budynków dotyczące obszaru parku narodowego, zgodnie z przepisami ustawy, o której mowa w art. 8 ust.10.
Art. 97. Opłaty, o których mowa w art. 96 ust. 4 pkt 3, są przychodami gospodarstw pomocniczych funkcjonujących przy parkach narodowych, w rozumieniu ustawy z dnia 28 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148) i przeznaczone są na utrzymanie infrastruktury turystycznej i edukacyjnej parku narodowego, realizację zadań z zakresu ochrony przyrody i bezpieczeństwa turystów.
Art. 98. 1. Zadania związane z ochroną przyrody w parku narodowym, własnymi badaniami naukowymi i działalnością edukacyjną, a także ochroną mienia parku narodowego oraz zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody na jego terenie wykonuje Służba Parku Narodowego.
2. Zadania, o których mowa w ust. 1, obejmują w szczególności:
1) identyfikację zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych przyrody parku narodowego;
2) ochronę siedlisk przyrodniczych;
3) ochronę siedlisk roślin, zwierząt i grzybów;
4) ochronę procesów przyrodniczych;
5) ochronę gatunków roślin, zwierząt i grzybów;
6) informację i promocję w zakresie ochrony przyrody, w tym prowadzenie muzeum przyrodniczego, ośrodków informacji i edukacji, publikowanie materiałów informacyjnych i promocyjnych;
7) prowadzenie własnych badań naukowych dla potrzeb określenia metod i sposobów ochrony przyrody, skuteczności działań ochronnych oraz rozpoznawania różnorodności biologicznej;
8) utrzymywanie w należytym stanie infrastruktury technicznej, będącej w zarządzie parku narodowego;
9) udostępnianie parku narodowego dla potrzeb naukowych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych;
10) realizację planów ochrony i zadań ochronnych.
3. Minister właściwy do spraw środowiska może powierzyć, w drodze decyzji, dyrektorowi parku narodowego wykonywanie czynności poza granicami parku narodowego w zakresie związanym z funkcjonowaniem i ochroną obszarów Natura 2000.
4. Minister właściwy do spraw środowiska określi dla Służby Parków Narodowych, w drodze rozporządzenia, stanowiska oraz wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach, z uwzględnieniem wykształcenia i stażu pracy.
5. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierował potrzebą doboru w Służbie Parków Narodowych pracowników o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
6. Minister właściwy do spraw środowiska określi dla pracowników Służby Parków Narodowych, w drodze rozporządzenia, wzór legitymacji służbowej, wzory umundurowania oraz oznak służbowych dla poszczególnych stanowisk, w tym: wzór umundurowania wyjściowego i polowego na odpowiednie pory roku, kolor i wzór przedmiotów uzupełniających mundury, wzór orła umieszczonego na czapkach, a także okres użytkowania umundurowania.
7. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 6, będzie się kierował potrzebą zapewnienia pracownikom Służby Parków Narodowych odpowiednich warunków do wykonywania przypisanych im zadań, w szczególności wymagających przebywania w terenie w różnych porach roku oraz potrzebą rozróżnienia cech szczególnych umundurowania pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach, w tym funkcjonariuszy Straży Parku.
Art. 99. 1. Pracownicy zaliczeni do Służby Parków Narodowych otrzymują:
1) bezpłatne umundurowanie, które obowiązkowo noszą przy wykonywaniu czynności służbowych;
2) bezpłatne mieszkanie, jeżeli stanowisko oraz charakter pracy związane są z koniecznością zamieszkania w miejscu jej wykonywania.
2. Bezpłatne mieszkanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, przysługuje pracownikom zatrudnionym na stanowiskach:
1) dyrektora parku;
2) zastępcy dyrektora parku;
3) głównego księgowego;
4) głównego specjalisty do spraw ochrony przyrody;
5) kierownika pracowni naukowo-edukacyjnej;
6) głównego specjalisty do spraw udostępniania parku;
7) nadleśniczego;
8) konserwatora obrębu ochronnego;
9) leśniczego;
10) konserwatora obwodu ochronnego;
11) podleśniczego;
12) starszego strażnika;
13) strażnika;
14) kierownika ośrodka hodowli zwierząt;
15) kierownika szkółki leśnej;
16) komendanta Straży Parku;
17) zastępcy komendanta Straży Parku;
18) dowódcy grupy terenowej Straży Parku;
19) starszego strażnika Straży Parku;
20) strażnika Straży Parku.
3. Przez bezpłatne mieszkanie należy rozumieć przydzielony pracownikowi przez park narodowy, lokal mieszkalny w budynku wielorodzinnym lub jednorodzinnym, za który pracownik nie wnosi opłat za jego używanie.
4. Szczegółowe warunki korzystania z mieszkania, o którym mowa w ust. 3, w tym ponoszenia opłat niezależnych od parku narodowego, określi umowa zawarta między dyrektorem parku narodowego a pracownikiem.
5. W przypadku braku możliwości przydziału mieszkania, o którym mowa w ust. 3, lub zamieszkiwania przez pracownika za zgodą dyrektora parku narodowego, w mieszkaniu stanowiącym jego własność, wypłaca się ekwiwalent za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania.
6. Ekwiwalent, o którym mowa w ust. 5, wypłaca się w wysokości średniej stawki czynszu w stosunkach najmu w danej miejscowości przy przysługującej maksymalnej powierzchni normatywnej dla liczby osób pozostających z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym, jednak nie więcej niż za 70 m2.
7. Dla potrzeb obliczenia i wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania ustala się, z zastrzeżeniem ust. 6, następujące wielkości normatywnej powierzchni użytkowej w przeliczeniu na liczbę osób pozostających z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym:
1) 35 m2 - dla 1 osoby;
2) 40 m2 - dla 2 osób;
3) 45 m2 - dla 3 osób;
4) 55 m2 - dla 4 osób;
5) 65 m2 - dla 5 osób;
6) 70 m2 - dla 6 lub więcej osób.
8. Normy powierzchni użytkowej podwyższa się o 10 m2, jeżeli w lokalu mieszka osoba niepełnosprawna, poruszająca się na wózku.
9. W przypadku uprawnień do bezpłatnego mieszkania dwu i więcej osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, zapewnia się tylko 1 lokal, o którym mowa w ust. 3, albo wypłaca się tylko 1 ekwiwalent, o którym mowa w ust. 6.
10. Minister właściwy do spraw środowiska określi w drodze rozporządzenia:
1) tryb i szczegółowe zasady obliczania oraz tryb i terminy wypłacania ekwiwalentu za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania, uwzględniając specyfikę parków narodowych oraz warunki lokalne;
2) tryb i szczegółowe zasady przydziału mieszkań pracownikom zatrudnionym na stanowiskach, o których mowa w ust. 2, oraz zwalniania mieszkań.
11. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 10, będzie się kierował potrzebą umożliwienia pracownikom Służby Parków Narodowych wykonywania przypisanych im zadań w możliwie bliskim sąsiedztwie miejsca ich zamieszkania oraz zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Służby Parków Narodowych.
12. Służba Parków Narodowych przy wykonywaniu czynności służbowych ma obowiązek noszenia munduru i korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w przepisach prawa karnego dla funkcjonariuszy publicznych.
Art. 100. 1. Parkiem krajobrazowym kieruje dyrektor parku krajobrazowego.
2. Wojewoda z dyrektorem parku krajobrazowego nawiązuje stosunek pracy na podstawie powołania, po wyrażeniu opinii przez wojewódzką radę ochrony przyrody wydanej w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o tę opinię.
3. Wojewoda odwołuje dyrektora parku krajobrazowego, po wyrażeniu opinii przez wojewódzką radę ochrony przyrody wydanej w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o tę opinię, z wyjątkiem przypadków odwołania z przyczyn, o których mowa w art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127, Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 106, poz. 1660, Nr 135, poz. 1146, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679).
4. Z dyrektorem parku krajobrazowego położonego na terenie kilku województw, stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje wojewoda, na terenie którego znajduje się siedziba tego parku, w uzgodnieniu z właściwymi wojewodami oraz po wyrażeniu opinii właściwych wojewódzkich rad ochrony przyrody wydanych w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o tę opinię.
5. Do zadań dyrektora parku krajobrazowego, w odniesieniu do danego parku krajobrazowego i jego otuliny, należy w szczególności:
1) ochrona przyrody, walorów krajobrazowych, wartości historycznych i kulturowych;
2) organizacja działalności edukacyjnej, turystycznej oraz rekreacyjnej;
3) wydawanie, z upoważnienia wojewody, decyzji administracyjnych w zakresie ochrony przyrody;
4) współdziałanie w zakresie ochrony przyrody z jednostkami organizacyjnymi, osobami prawnymi i fizycznymi;
5) składanie wniosków do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz opiniowanie planów i decyzji dotyczących zagospodarowania przestrzennego obszarów wchodzących w skład parku krajobrazowego i jego otuliny.
6. Na terenie zarządzanym przez Lasy Państwowe, znajdującym się w granicach parku krajobrazowego, zadania w zakresie ochrony przyrody wykonuje samodzielnie miejscowy nadleśniczy, zgodnie z planem ochrony parku krajobrazowego, uwzględnionym w planie urządzenia lasu.
Art. 101. 1. W celu kierowania parkami krajobrazowymi mogą być tworzone zespoły parków krajobrazowych, jako jednostki organizacyjne w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148).
2. Do dyrektora zespołu parków krajobrazowych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące dyrektora parku krajobrazowego.
Art. 102. 1. Realizację zadań z zakresu ochrony przyrody, walorów krajobrazowych, wartości historycznych i kulturowych oraz działalności edukacyjnej na terenie parku krajobrazowego wykonuje Służba Parku Krajobrazowego.
2. Minister właściwy do spraw środowiska określi dla Służby Parków Krajobrazowych, w drodze rozporządzenia, stanowiska oraz wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach, z uwzględnieniem wykształcenia i stażu pracy.
3. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, będzie się kierował potrzebą doboru w Służbie Parków Krajobrazowych pracowników o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
4. Do zadań Służby Parków Krajobrazowych należy w szczególności:
1) inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych, stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, a także zasługujących na ochronę tworów i składników przyrody nieożywionej;
2) identyfikacja i ocena istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i
zewnętrznych parku krajobrazowego oraz wnioskowanie do właściwych organów o podejmowanie działań mających na celu eliminowanie lub ograniczanie tych zagrożeń i ich skutków, a także innych działań w celu poprawy funkcjonowania i ochrony parku krajobrazowego;
3) gromadzenie dokumentacji dotyczącej przyrody, wartości historycznych i kulturowych, w szczególności etnograficznych;
4) realizacja zadań związanych z ochroną obszarów i obiektów objętych ochroną
przyrody w granicach parku krajobrazowego;
6) prowadzenie edukacji przyrodniczej, w szczególności w miejscowych szkołach i
wśród miejscowego społeczeństwa, a także promowanie walorów przyrodniczych i turystycznych oraz wartości historycznych, kulturowych i turystycznych parku krajobrazowego;
7) współpraca z samorządami, zarządcami terenów parku krajobrazowego,
organizacjami ekologicznymi i innymi jednostkami organizacyjnymi, mającymi
związek z ochroną parku krajobrazowego.
5. Wojewoda może powierzyć, w drodze decyzji, dyrektorowi parku krajobrazowego wykonywanie czynności poza granicami parku krajobrazowego w zakresie związanym z funkcjonowaniem i ochroną obszarów Natura 2000, w szczególności w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin i zwierząt oraz wykonywaniem planu ochrony.
6. Pracownik zaliczany do Służby Parków Krajobrazowych ma prawo do:
1) informowania o przepisach o ochronie przyrody osób przebywających na obszarach podlegających ochronie oraz we wszystkich miejscach, w których znajdują się twory i składniki przyrody podlegające ochronie;
2) legitymowania osób naruszających przepisy o ochronie przyrody, a w razie odmowy
okazania dowodu tożsamości zwrócenia się do Policji lub innych właściwych organów o
ustalenie ich tożsamości.
7. Pracownicy zaliczeni do Służby Parków Krajobrazowych otrzymują bezpłatne umundurowanie, które obowiązkowo noszą przy wykonywaniu czynności służbowych.
8. Minister właściwy do spraw środowiska określi dla pracowników Służby Parków Krajobrazowych, w drodze rozporządzenia, wzór legitymacji służbowej, wzory umundurowania oraz oznak służbowych dla poszczególnych stanowisk, w tym: wzór umundurowania wyjściowego i polowego na odpowiednie pory roku, kolor i wzór przedmiotów uzupełniających mundury, wzór orła umieszczonego na czapkach, a także okres użytkowania umundurowania.
9. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 8, będzie się kierował potrzebą zapewnienia pracownikom Służby Parków Krajobrazowych odpowiednich warunków do wykonywania przypisanych im zadań, w szczególności wymagających przebywania w terenie w różnych porach roku oraz potrzebą rozróżnienia cech szczególnych umundurowania pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach.
Rozdział 7
Zwalczanie przestępstw w parkach narodowych
Art. 103. 1. W parkach narodowych ochronę mienia oraz zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody wykonują funkcjonariusze Straży Parku, zaliczani do Służby Parków Narodowych.
2. Funkcjonariuszem Straży Parku może być osoba, która:
1) posiada obywatelstwo polskie;
2) ukończyła 21 lat;
3) posiada pełną zdolność do czynności prawnych i nie została pozbawiona praw publicznych;
4) posiada co najmniej wykształcenie średnie;
5) cieszy się nienaganną opinią potwierdzoną przez właściwy miejscowo organ policji;
6) posiada odpowiedni stan zdrowia potwierdzony orzeczeniem lekarskim i psychologicznym;
7) nie była karana za przestępstwa popełnione umyślnie przeciwko życiu, zdrowiu i mieniu.
3. Funkcjonariusz Straży Parku przy wykonywaniu zadań określonych w ust. 1 ma prawo do:
1) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia w celu ustalenia ich tożsamości;
2) kontroli dowodów wniesienia opłat, o których mowa w art. 96 ust. 4 pkt 3 oraz ich pobierania;
3) nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia przeciwko przepisom z zakresu ochrony przyrody;
4) zatrzymywania osób w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia;
5) zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu w celu sprawdzenia ich ładunku oraz przeglądania zawartości bagaży w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia;
6) przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc w przypadkach uzasadnionego podejrzenia o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia;
7) zabezpieczenia jako dowodów rzeczowych, za pokwitowaniem, przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia, a także narzędzi i środków służących do ich popełnienia;
8) kontroli i zatrzymania, za pokwitowaniem, dokumentów w zakresie legalności posiadania tworów lub składników przyrody i obrotu nimi, pochodzących z obszaru parku narodowego, zarówno na jego terenie, jak też poza jego granicami, w tym w punktach przetwórstwa tych tworów lub składników;
9) kontroli podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie parku narodowego w zakresie przestrzegania przepisów wynikających z niniejszej ustawy i przepisów wydanych na jej podstawie, a także w otulinie parku w zakresie działalności stanowiącej zagrożenie zewnętrzne.
4. Wymienione w ust. 3 pkt 1 i 3-8 czynności, funkcjonariusz Straży Parku ma prawo wykonywać w granicach parku lub poza jego granicami w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione na szkodę parku narodowego.
6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób i szczegółowe zasady wykonywania czynności, o których mowa w ust. 3 pkt 1, 4-9 oraz w art. 102 ust. 6 pkt 2 i art. 125 ust. 8 pkt 3.
7. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 6, będzie się kierowała potrzebą ustalenia jednolitych zasad legitymowania i kontroli osób i innych podmiotów popełniających wykroczenia i przestępstwa przeciwko przyrodzie i środowisku.
8. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, zakres i szczegółowe zasady współpracy Straży Parku z Policją oraz zakres sprawowania kontroli policji nad Strażą Parku.
9. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust.8, będzie się kierował potrzebą udzielania pomocy Policji w realizacji zadań Straży Parku, podejmowania wspólnych działań Straży Parku z policją na obszarze parku narodowego w zakresie zwalczania przestępstw i wykroczeń oraz określi zakres działań Straży Parku podlegających kontroli policji i sposób sprawowania tej kontroli.
10. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, strukturę Straży Parku oraz zasady jej organizacji i działania.
11. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 10, będzie się kierował potrzebą właściwej organizacji pracy Straży Parku oraz podziału kompetencji i zadań dla poszczególnych jej funkcjonariuszy.
Art. 104. 1. W stosunku do osób uniemożliwiających wykonywanie przez funkcjonariusza Straży Parku zadań określonych w ustawie, funkcjonariusz ma prawo do użycia środków przymusu bezpośredniego.
2. Środkami przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 1, są:
2) kajdanki;
3) pałka służbowa;
4) ręczny miotacz gazu;
5) paralizator elektryczny, na posiadanie którego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. Nr 53, poz. 549, z 2001 r. Nr 27, poz. 298 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 117, poz. 1007) wymagane jest pozwolenie;
6) pies służbowy.
3. Zastosowanie przez funkcjonariusza Straży Parku środka przymusu bezpośredniego powinno wynikać z konieczności w zaistniałej sytuacji i zmierzać do podporządkowania się poleceniom wydanym przez funkcjonariusza.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady użycia środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 2, oraz przydziału, przechowywania i ewidencji środków, o których mowa w ust. 2 pkt 2-5.
5. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, będzie się kierowała potrzebą określenia warunków użycia środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy Straży Parku podczas realizacji zadań związanych z ochroną przyrody i mienia parku narodowego.
Art. 105. 1. Funkcjonariusz Straży Parku może być wyposażony w broń palną bojową oraz broń palną myśliwską.
2. Funkcjonariusz Straży Parku może być dopuszczony do pracy z bronią jeżeli:
1) ukończył szkolenie podstawowe dla funkcjonariuszy Straży Parku;
2) zdał egzamin ze znajomości: posiadania, przechowywania i posługiwania się bronią, przed komisją, o której mowa w art. 16 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. Nr 53, poz. 549, z 2001 r. Nr 27, poz. 278 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 117, poz. 1007);
3) posiada orzeczenie lekarskie i psychologiczne stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy z bronią.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, zakres szkolenia podstawowego, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, jednostkę do prowadzenia szkolenia podstawowego oraz tryb powoływania komisji egzaminacyjnej z zakresu tematyki dotyczącej szkolenia podstawowego.
4. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, będzie się kierował potrzebą posiadania niezbędnej wiedzy do wykonywania zadań przypisanych funkcjonariuszowi Straży Parku.
5. Broń palną bojową i broń palną myśliwską dyrektor parku narodowego nabywa na podstawie decyzji administracyjnej wydanej przez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego policji, na wniosek dyrektora parku narodowego, na podstawie przepisów ustawy, o której mowa w ust. 2 pkt 2.
6. Dyrektor parku narodowego może przydzielić broń palną bojową i broń palną myśliwską oraz amunicję do tych broni funkcjonariuszowi Straży Parku na czas pełnienia służby.
7. Broń, o której mowa w ust. 5, przydziela się wraz ze świadectwem broni.
8. Broń palną bojową, o której mowa w ust. 5, funkcjonariusz Straży Parku ma prawo użyć w następujących przypadkach:
1) w celu odparcia bezpośredniego zamachu na życie własne lub innej
osoby;
2) przeciwko osobie, która wezwana do natychmiastowego porzucenia broni lub innego
niebezpiecznego narzędzia nie zastosuje się do tego wezwania, a jej zachowanie wskazuje
na bezpośredni zamiar ich użycia przeciwko funkcjonariuszowi Straży Parku lub innej
osobie;
3) przeciwko osobie, która usiłuje przemocą odebrać broń palną funkcjonariuszowi Straży
Parku.
9. Broń palną myśliwską, o której mowa w ust. 5, funkcjonariusz Straży Parku ma prawo użyć w następujących przypadkach:
1) w celu eliminacji lub odstraszania zwierząt w granicach parku narodowego,
stwarzających rzeczywiste i bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego;
2) w razie konieczności odstrzału sanitarnego, za zgodą dyrektora parku narodowego, w stosunku do zwierzęcia, które w ocenie funkcjonariusza Straży Parku nie ma szans na przeżycie.
10. Użycie broni palnej bojowej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.
11. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady i warunki użycia broni palnej bojowej przez funkcjonariusza Straży Parku.
12. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 11, będzie się kierowała potrzebą udzielenia upoważnień funkcjonariuszom Straży Parku w celu wykonywania ich zadań w zakresie ochrony przyrody i mienia parku narodowego.
13. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, zasady przydziału, ewidencjonowania i przechowywania broni palnej oraz amunicji.
14. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 13, będzie się kierował potrzebą zabezpieczenia broni i amunicji, będącej w dyspozycji Straży Parku, przed samowolnym jej wykorzystaniem.
15. Decyzję o wyposażeniu funkcjonariusza Straży Parku w rodzaj broni palnej na czas służby podejmuje każdorazowo Komendant Straży Parku.
Art. 106. Uprawnienia i obowiązki funkcjonariusza Straży Parku, o których mowa w art. 103 ust. 3, przysługują dyrektorowi parku narodowego, jego zastępcy, nadleśniczemu, konserwatorowi obrębu ochronnego, leśniczemu, konserwatorowi obwodu ochronnego, podleśniczemu, starszemu strażnikowi i strażnikowi, wchodzącym w skład Służby Parków Narodowych.
Rozdział 8
Wykonywanie ochrony przyrody
Art. 107. 1. Minister właściwy do spraw środowiska sporządza projekt Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz wynikającego z niej programu działań.
2. Krajową strategię ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, wraz z programem działań zatwierdza, w drodze uchwały, Rada Ministrów.
3. Właściwi ministrowie wdrażają zasady ochrony różnorodności biologicznej w zakresie określonym strategią, o której mowa w ust. 1, oraz wynikającym z niej programem działań w stosunku do działów gospodarki będących w zakresie działania tych ministrów.
Art. 108. 1. W ramach państwowego monitoringu środowiska prowadzi się monitoring przyrodniczy, obejmujący składniki różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
2. Monitoring przyrodniczy polega na ocenie stanu składników różnorodności biologicznej i krajobrazowej na wybranych obszarach, a także na ocenie skuteczności zastosowania metod ochrony przyrody.
Art. 109. 1. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984 i Nr 233, poz. 1957) oraz inwestycji realizującej cel publiczny na obszarze parku krajobrazowego wymaga uzgodnienia z właściwym wojewodą.
2. Uzgodnienie, o którym mowa w ust. 1, następuje na podstawie przedłożonego raportu oddziaływania na środowisko lub projektu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
3. Wojewoda wyraża zgodę, o której mowa w ust. 1, jeżeli:
1) inwestycja nie wpłynie niekorzystnie na realizację celu ochrony danego obszaru;
2) inwestycja nie naruszy spójności krajowego systemu obszarów chronionych.
4. Jeżeli inwestycja, o której mowa w ust.1, wpłynie niekorzystnie na cel ochrony danego obszaru lub naruszy spójność krajowego systemu obszarów chronionych, ale jednocześnie nie ma rozwiązań alternatywnych, wojewoda wyraża zgodę, o której mowa w ust. 1, pod warunkiem przeprowadzenia działań kompensujących utratę wartości przyrodniczych danego obszaru, staraniem i na koszt inwestora.
Art. 110. 1. Zezwolenie, o którym mowa w art. 29 ust. 6, art. 42 ust. 2 pkt 4, art. 46 ust. 2 i art. 49 ust. 7 pkt 2, wydaje na czas określony wojewoda właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności w nich wymienionych na wniosek zainteresowanego podmiotu, w drodze decyzji.
2. Zezwolenie, o którym mowa w art. 14 ust. 3, art. 46 ust. 1, art. 67 i art. 117 ust. 3, wydaje się na czas określony na wniosek zainteresowanego podmiotu, w drodze decyzji.
Art. 111. Wojewoda może w drodze rozporządzenia, wprowadzić na okres 6 miesięcy ograniczenia i zakazy, o których mowa w art. 14 ust. 1, art. 16 ust. 1, art. 22 ust. 1 i art. 39 ust. 1, albo nakazać wykonanie określonych prac lub urządzeń w stosunku do obiektu lub obszaru o stwierdzonych wartościach przyrodniczych lub walorach krajobrazowych, przewidzianego do objęcia ochroną, którym zagraża zmiana lub zniszczenie.
Art. 112. 1. Minister właściwy do spraw środowiska prowadzi centralny rejestr form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-6.
2. Organ, który utworzył lub ustanowił formę ochrony przyrody wymienioną w art. 6 ust. 1 pkt 2-4 i 6, przesyła w terminie jednego miesiąca od dnia jej utworzenia lub ustanowienia do organu prowadzącego rejestr, o którym mowa w ust. 1, akt tworzący lub ustanawiający daną formę ochrony przyrody oraz dane, o których mowa w ust. 5.
3. Wojewoda, który ustanowił plan ochrony dla określonej formy ochrony przyrody przesyła, w terminie jednego miesiąca, do organu prowadzącego rejestr, akt ustanawiający plan ochrony.
4. Organ, który wydał akt prawny zmieniający akt, o którym mowa w ust. 2, przesyła akt zmieniający w terminie jednego miesiąca do organu prowadzącego rejestr.
1) liczbę porządkową;
2) datę objęcia danego obszaru lub obiektu jedną z form ochrony przyrody;
3) nazwę, jeżeli istnieje i formę ochrony przyrody, rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody oraz rodzaj użytku ekologicznego;
4) położenie geograficzne i administracyjne chronionego obszaru lub obiektu (obręb ewidencyjny, gmina, powiat, województwo);
5) powierzchnię, jeżeli można ją określić, z wyszczególnieniem formy własności i rodzajów gruntów;
6) mapę, na której zaznaczona jest granica obszaru chronionego i jego otuliny;
7) opis obszaru lub obiektu poddanego pod ochronę;
8) miejsce i datę ogłoszenia aktu o utworzeniu lub uznaniu szczególnej formy ochrony przyrody;
9) informację, czy dany obszar lub obiekt albo ich część podlega ochronie w świetle międzynarodowego prawa ochrony przyrody;
10) informację o ewentualnym sporządzeniu planu ochrony oraz miejsce i datę ogłoszenia aktu ustanawiającego plan.
6. Wyszczególnienie form własności i rodzaju gruntów nie są wymagane w odniesieniu do parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
Art. 113. 1. Wojewoda gromadzi dokumentację stanu przyrody, w szczególności cennych ze względów naukowych lub rzadkość występowania tworów przyrody, stanowisk rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, a także ich siedlisk, siedlisk przyrodniczych oraz innych składników przyrody.
2. Wojewoda prowadzi rejestr rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych oraz zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
3. Jeżeli obszary, o których mowa w ust. 2, położone są na terenie kilku województw, to ujmuje się je w rejestrze każdego z województw, wnosząc stosowny zapis informujący o częściowym ich położeniu na terenie innych województw.
4. Organ, który ustanowił formę ochrony przyrody wymienioną w art. 6 ust. 1 pkt. 4 i 6, przesyła w terminie jednego miesiąca od dnia jej ustanowienia do organu prowadzącego rejestr, o którym mowa w ust. 2, akt prawny ustanawiający daną formę ochrony przyrody oraz dane, o których mowa w art. 112 ust. 5.
Art. 114. 1. Na obrzeżach obszarów oraz w pobliżu chronionych obiektów i tworów przyrody, objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 oraz 6, należy umieszczać tablice obwieszczające o ograniczeniach i zakazach, wprowadzonych w myśl przepisów rozdziału 2, a na obrzeżach obszarów objętymi formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, mogą być umieszczane tablice, określające nazwę tych form ochrony przyrody.
2. Na obrzeżu parku narodowego tablice, o których mowa w ust. 1, umieszcza dyrektor parku narodowego, a na obrzeżach lub w pobliżu form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2-6 organ sprawujący nadzór nad formą ochrony przyrody.
3. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, wzory tablic obwieszczających o ograniczeniach i zakazach.
4. Minister, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 3, będzie się kierował potrzebą ujednolicenia tablic na terenie kraju, określając ich kształt i rozmiary, materiał, z jakiego zostaną wykonane, tło tablic, wielkość i kolor liter, a także miejsca umieszczania tablic.
5. W przypadku przebiegu drogi publicznej przez park narodowy i rezerwat przyrody, zasady ruchu na ich obszarze oraz wyznaczenie miejsc parkingowych wymagają uzgodnienia odpowiednio - z dyrektorem parku narodowego lub organem ochrony przyrody ustanawiającym rezerwat przyrody.
Rozdział 9
Gospodarowanie zasobami i składnikami przyrody
Art. 115. 1. Gospodarka zasobami dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz zasobami genetycznymi roślin, zwierząt i grzybów użytkowanymi przez człowieka powinna zapewniać ich trwałość, optymalną liczebność i ochronę różnorodności genetycznej.
2. Realizacja zadań, o których mowa w ust. 1, następuje w szczególności przez:
1) ochronę, utrzymanie lub racjonalne zagospodarowanie naturalnych ekosystemów, przede wszystkim lasów, torfowisk, bagien, muraw, solnisk, klifów nadmorskich i wydm, brzegów wód, dolin rzecznych, źródeł i źródlisk, a także rzek, jezior i obszarów morskich oraz naturalnych siedlisk i ostoi roślin, zwierząt lub grzybów;
2) stworzenie warunków do rozmnażania i rozprzestrzeniania ginących gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ochronę i odtwarzanie siedlisk i ostoi zagrożonych gatunków oraz ochronę tras migracyjnych zwierząt.
3. Na gruntach użytkowanych gospodarczo w parkach narodowych lub rezerwatach przyrody
stosuje się ochronę krajobrazową.
Art. 116. 1. Regulacja rzek oraz budowa wałów przeciwpowodziowych, a także melioracje terenu, odwodnienia budowlane i inne prace ziemne zmieniające stosunki wodne na obszarach objętych formami ochrony przyrody wymaga decyzji wojewody, ustalającej warunki prowadzenia tych prac ze względu na ochronę przyrody.
2. Wydanie decyzji, o której mowa w ust. 1, następuje przed uzyskaniem pozwolenia na budowę zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo, budowlane (Dz.U.z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, Nr 109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 42, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229, Nr 129, poz. 1439 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676).
3. Wojewoda, wydając decyzję, o której mowa w ust. 1, będzie się kierował potrzebą zachowania szczególnych wartości przyrodniczych i krajobrazowych na obszarze województwa oraz ochrony ostoi i masowych lęgów ptaków, ostoi i stanowisk roślin, zwierząt i grzybów gatunków chronionych oraz tarlisk, zimowisk, przepławek i miejsc masowej migracji ryb lub innych organizmów wodnych.
Art. 117. 1. Zabrania się wprowadzania do środowiska przyrodniczego oraz przemieszczania w tym środowisku roślin, zwierząt lub grzybów, a także ich form rozwojowych, gatunków obcego pochodzenia.
2. Zabrania się sprowadzania do kraju roślin, zwierząt lub grzybów gatunków obcego pochodzenia, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym.
3. Odstępstwa od zakazów, o których mowa w ust. 1 i 2, wymagają zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska, wydanego w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa.
4. Zakazy, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do gatunków ryb, na których wprowadzenie i przemieszczanie wymagane jest zezwolenie ministra właściwego do spraw rolnictwa, wydawane na podstawie art. 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 roku o rybactwie śródlądowym (Dz. Dz.U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 oraz 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 81, poz. 875 i Nr 110, poz. 1189 i Nr 115, poz. 1229).
5. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie mają zastosowania w odniesieniu do roślin przy urządzaniu i utrzymywaniu terenów zieleni oraz zakładaniu i utrzymywaniu zadrzewień poza obszarami leśnymi i obszarami objętymi ochroną przyrody.
6. Zakaz przemieszczania, o którym mowa w ust. 1, nie ma zastosowania w odniesieniu do roślin na obszarze objętym racjonalną gospodarką leśną i rolną.
Art. 118. 1. Gospodarka zasobami przyrody nieożywionej powinna być prowadzona w sposób zapewniający ochronę innych zasobów, oszczędne użytkowanie przestrzeni oraz zachowanie szczególnie cennych tworów przyrody nieożywionej, jak profile geologiczne i glebowe, jaskinie, turnie, skałki, głazy narzutowe, naturalne zbiorniki i cieki wodne, źródła i wodospady, elementy dna morza, glebowe powierzchnie wzorcowe, a także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin i zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi.
2. Zabrania się wywozu za granicę bez zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska meteorytów i kopalnych szczątków roślin bądź zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi.
Art. 119. 1. Kto dokona odkrycia kopalnych szczątków roślin bądź zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi, jest zobowiązany powiadomić o tym niezwłocznie organ właściwej gminy, powiatu bądź wojewodę.
2. W przypadku, gdy wojewoda ustali, że odkryte kopalne szczątki roślin bądź zwierząt będące obiektami paleontologicznymi są cenne dla nauki, przekazuje je do właściwego muzeum bądź placówki naukowej.
Art. 120. 1. Wojewoda sprawuje kontrolę nad przestrzeganiem przepisów o ochronie przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystywania zasobów i składników przyrody przez jednostki organizacyjne oraz osoby prawne i fizyczne.
2. Wojewoda wykonując kontrolę, o której mowa w ust. 1, ma prawo wstępu na nieruchomość, przeprowadzania badań i obserwacji, żądania wyjaśnień i dostępu do dokumentacji.
3. Uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują dyrektorowi parku narodowego na terenie tego parku.
4. Wstęp, o którym mowa w ust. 2, następuje w obecności właściciela albo posiadacza nieruchomości.
Art. 121. 1. Zabrania się przeznaczania terenu, na którym znajduje się starodrzew, na realizację celów wymagających jego usunięcia.
2. Teren, na którym znajduje się starodrzew w mieście i we wsi o zwartej zabudowie uznaje się jako teren zieleni, a na obszarze niezabudowanym jako zadrzewienie.
3. Zmiana przeznaczenia terenu, na którym znajduje się starodrzew, może być dokonana jedynie w drodze uchwały rady gminy, po uzyskaniu zgody starosty wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do lasów.
Art. 122. Zabrania się wypalania roślinności na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, rowach, pasach przydrożnych, szlakach kolejowych lub w strefie trzcin i oczeretów.
Art. 123. Rośliny, grzyby lub zwierzęta, a także ich siedliska, nie objęte formami ochrony, o których mowa w art. 6 ust. 1, mogą być niszczone lub zabijane jedynie w związku z realizacją zadań uzasadnionych potrzebami ochrony przyrody, badań naukowych, edukacji, racjonalnej gospodarki, amatorskiego połowu ryb oraz działań związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej, bezpieczeństwem publicznym, bezpieczeństwem sanitarnym i weterynaryjnym, ochroną zdrowia i życia człowieka, a także zapobieganiem lub likwidacją skutków naturalnego żywiołu, z uwzględnieniem wymogów określonych w rozporządzeniach, o których mowa w art. 41 ust. 1.
Rozdział 10
Uprawnienia organizacji społecznych i obywateli
2. Wspomaganie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy kontroli przestrzegania przepisów, o których mowa w art. 128 ust. 1 i 2 oraz art. 129.
3. Nadzór nad Strażą sprawuje minister właściwy do spraw środowiska.
4. Członkiem Straży, zwanym dalej strażnikiem ochrony przyrody, może być każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, który posiada pełną zdolność do czynności prawnych i co najmniej średnie wykształcenie, nie był karany za przestępstwo i złożył egzamin ze znajomości zagadnień przyrodniczych oraz przepisów prawnych w zakresie ochrony przyrody.
5. Egzamin kandydatów na strażników ochrony przyrody organizuje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata.
6. Koszty związane z przeprowadzeniem egzaminu, o którym mowa w ust. 4, oraz odznaki i legitymacji ponosi - odpowiednio kandydat i strażnik ochrony przyrody.
7. Działalność Straży na terenie parku narodowego wymaga uzgodnienia z dyrektorem parku, na terenie nadleśnictwa z nadleśniczym, a na pozostałym obszarze z wojewódzkim konserwatorem przyrody.
8. Strażnik ochrony przyrody przy wykonywaniu swoich obowiązków ma prawo do:
1) informowania o przepisach o ochronie przyrody osób przebywających na terenach podlegających ochronie oraz w miejscach, w których znajdują się chronione składniki i twory przyrody żywej i nieożywionej;
2) pouczania osób naruszających przepisy o ochronie przyrody;
3) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia przeciwko przyrodzie lub środowisku, jak również świadków tego przestępstwa lub wykroczenia, w celu ustalenia ich tożsamości, a w razie odmowy okazania dokumentów tożsamości zwrócenia się do Policji, Straży Parku w danym parku narodowym lub innych właściwych organów o ustalenie ich tożsamości.
9. Strażnikowi ochrony przyrody przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciwko przyrodzie oraz oskarżyciela posiłkowego w sprawach o przestępstwa przeciwko środowisku.
10. Strażnik ochrony przyrody zawiadamia o stwierdzonych naruszeniach przepisów o ochronie przyrody właściwe organy państwowe.
11. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb sprawowania nadzoru nad Strażą przez ministra właściwego do spraw środowiska, wzór odznaki i legitymacji strażnika, skład i tryb powoływania komisji egzaminacyjnej oraz zasady przeprowadzania egzaminów dla kandydatów na strażników ochrony przyrody.
12. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 11, będzie się kierowała potrzebą objęcia merytorycznym nadzorem działalności Straży i poszczególnych strażników, a także ich identyfikacji w trakcie wykonywania przez nich kontroli wykonywania ochrony przyrody przez osoby i podmioty gospodarcze.
Art. 125. 1. Osoby fizyczne zainteresowane ochroną przyrody mogą uzyskać uprawnienia społecznych opiekunów przyrody.
2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1, nadaje starosta, w formie zaświadczenia.
3. Społecznym opiekunem przyrody może być każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, który wyraził zgodę na objęcie tej funkcji, posiada pełną zdolność do czynności prawnych oraz posiada znajomość przepisów prawnych z zakresu ochrony przyrody.
4. Oceny znajomości przepisów, o których mowa w ust. 3, dokonuje starosta.
5. Społeczni opiekunowie przyrody mogą działać indywidualnie lub w zespole, zwanym kołem opiekunów przyrody.
6. Społeczni opiekunowie przyrody oraz koła opiekunów przyrody sprawują opiekę nad obszarami lub obiektami charakteryzującymi się cennymi walorami przyrodniczymi.
7. Do działalności społecznych opiekunów przyrody na obszarach objętych formami ochrony przyrody stosuje się odpowiednio przepis art. 124 ust. 7.
Rozdział 11
Skutki prawne poddania pod ochronę
2. W przypadku, gdy nieruchomość zostanie wyłączona z ochrony przyrody, następuje wykreślenie tego faktu z księgi wieczystej, odpowiednio na wniosek organów, o których mowa w ust. 1.
3. Koszty wpisu, o którym mowa w ust. 1, oraz wykreślenia, o którym mowa w ust. 2, ponosi wnioskodawca.
Art. 127. 1. Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez:
1) żubry w uprawach i płodach rolnych;
2) wilki w pogłowiu zwierząt gospodarskich;
3) niedźwiedzie w pasiekach i pogłowiu zwierząt gospodarskich;
4) bobry w gospodarstwach rolnych, leśnych i rybackich,
przy czym odpowiedzialność nie obejmuje utraconych korzyści.
2. Oględzin i szacowania szkód, o których mowa w ust. 1, a także ustalania wysokości odszkodowania i ich wypłaty, dokonuje wojewoda, a na obszarze parku narodowego dyrektor tego parku.
3. Właściciele lub użytkownicy gospodarstw rolnych i lasów mogą, zgodnie z potrzebami, współdziałać z wojewodą, a na obszarze parku narodowego z dyrektorem tego parku, w zakresie zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta, o których mowa w ust. 1.
4. Współdziałanie, o którym mowa w ust. 3, obejmuje, między innymi, budowę urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom, finansowanie z budżetu właściwego terytorialnie dyrektora parku narodowego lub wojewody, w ramach zawartych umów cywilno-prawnych.
5. Odszkodowanie nie przysługuje:
1) osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa jako deputaty rolne;
2) jeżeli poszkodowany:
a) nie dokonał sprzętu upraw lub płodów rolnych w terminie odbiegającym ponad 14 dni od zakończenia okresu zbioru tego gatunku roślin w danym regionie, określonego przez wojewodę,
b) nie wyraził zgody na budowę przez wojewodę lub dyrektora parku narodowego urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom;
3) za szkody:
a) powstałe w mieniu Skarbu Państwa, z wyłączeniem mienia oddanego do gospodarczego korzystania na podstawie Kodeksu cywilnego.
b) nie przekraczające w ciągu roku wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na 1 ha uprawy,
c) w uprawach rolnych założonych z rażącym naruszeniem powszechnie stosowanych wymogów agrotechnicznych,
d) powodowane przez wilki i niedźwiedzie w pogłowiu zwierząt gospodarskich pozostawionych w okresie od zachodu do wschodu słońca bez bezpośredniego nadzoru nad nimi.
6. Minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia, sposób postępowania przy szacowaniu szkód oraz odszkodowań za szkody, o których mowa w ust. 1, uwzględniając terminy zgłoszenia szkody, obowiązek szacowania szkody oraz obszar uszkodzonej uprawy.
7. Minister właściwy do spraw środowiska wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 6, będzie się kierował dostosowaniem terminów zgłaszania i szacowania szkód, dokonaniem oceny rzeczywistej wyceny szkody oraz przyjęciem wysokości wyceny szkody według cen rynkowych.
8. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, inne gatunki zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa.
9. Rada Ministrów, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 8, będzie się kierowała potrzebą utrzymania ochrony gatunkowej zwierząt zagrożonych wyginięciem i równocześnie wyrządzających szkody w gospodarce człowieka.
10. Szkody powodowane przez zwierzęta zaliczane do gatunków łownych, występujące w parkach narodowych, strefach ochrony zwierząt oraz w rezerwatach przyrody szacuje się oraz dokonuje wypłaty odszkodowań według zasad określonych w ustawie z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42 i poz. 372, Nr 113, poz. 984).
11. Szacowanie szkód w strefie ochronnej zwierząt łownych, wyrządzanych przez zwierzęta łowne, należy do zadań Służby Parku Narodowego, a w rezerwatach - do sprawującego nadzór nad rezerwatem.
12. Odszkodowania za szkody spowodowane przez zwierzęta łowne w strefie ochronnej zwierząt łownych pokrywane są ze środków parku narodowego, a za szkody spowodowane w rezerwatach przyrody - ze środków budżetowych wojewody.
13. W sprawach spornych dotyczących szacowania i wypłaty odszkodowań, o których mowa w ust. 1, orzekają sądy powszechne.
Rozdział 12
Przepisy karne
Art. 128. 1. Kto:
1) narusza zakazy lub ograniczenia obowiązujące w granicach:
a) parków narodowych,
b) rezerwatów przyrody,
c) parków krajobrazowych,
d) obszarów chronionego krajobrazu,
e) obszarów Natura 2000,
f) użytków ekologicznych,
g) zespołów przyrodniczo krajobrazowych;
2) narusza zakazy lub ograniczenia obowiązujące w stosunku do:
a) pomników przyrody,
b) stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej,
c) chronionych gatunków zwierząt, roślin i grzybów,
podlega karze grzywny lub aresztu.
2. Tej samej karze podlega kto:
1) bez właściwego zezwolenia lub wbrew jego warunkom przewozi przez granicę państwa rośliny lub zwierzęta, o których mowa w art. 50 ust. 1, a także ich rozpoznawalne części i produkty pochodne;
2) bez właściwego zezwolenia wywozi za granicę meteoryty lub kopalne szczątki roślin bądź zwierząt, będących obiektami paleontologicznymi.
3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 lub 2, można orzec ponadto:
1) przepadek narzędzi i przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia oraz przedmiotów uzyskanych w drodze wykroczenia;
2) obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego, a jeśli obowiązek taki byłby niewykonalny, nawiązkę do wysokości pięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za kwartał poprzedzający kwartał, w którym nastąpiło wykroczenie, na rzecz organizacji społecznej działającej na rzecz ochrony przyrody lub właściwego, ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia, wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej;
3) przepadek albo odesłanie rośliny lub zwierzęcia na koszt właściciela, do państwa, z którego dokonano ich eksportu.
4. Rośliny, zwierzęta lub grzyby gatunków rodzimych, ich części oraz produkty pochodne, wobec których orzeczono przepadek, podlegają przekazaniu podmiotowi uprawnionemu do ich posiadania, wskazanemu przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia.
5. Jeżeli wobec żywych roślin, zwierząt lub grzybów, a także ich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych, obcych rodzimej florze i faunie albo objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, których Polska jest stroną, orzeczono przepadek, podmiot uprawniony do ich posiadania wskazuje minister właściwy do spraw środowiska.
Art. 129. Kto:
1) nie zgłasza do rejestru posiadanych lub hodowanych zwierząt, o których mowa w art. 50 ust. 1;
2) na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych, walorach krajobrazowych i siedliskowych, terenach masowych lęgów ptaków, ostoi i stanowisk gatunków chronionych oraz tarlisk, zimowisk, przepławek i miejsc masowej migracji ryb lub innych organizmów wodnych, bez decyzji wojewody lub wbrew ustalonym w niej warunkom prowadzi roboty polegające na regulacji rzek oraz budowie wałów przeciwpowodziowych, a także melioracji terenu, odwodnieniach budowlanych i innych pracach ziemnych zmieniających stosunki wodne;
3) bez właściwego zezwolenia lub wbrew jego warunkom wprowadza do środowiska przyrodniczego lub przemieszcza w tym środowisku należące do gatunków obcego pochodzenia rośliny, zwierzęta lub grzyby, a także ich formy rozwojowe;
4) bez właściwego zezwolenia lub wbrew jego warunkom sprowadza do kraju rośliny, zwierzęta lub grzyby gatunków obcego pochodzenia, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym;
5) wypala roślinność na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, rowach, pasach przydrożnych, szlakach kolejowych lub w strefie oczeretów lub trzcin;
6) wbrew wymogom określonym w art. 123 zabija zwierzęta lub niszczy rośliny i grzyby, a także ich siedliska, nie objęte formami ochrony, o których mowa w art. 6 ust. 1;
7) prowadzi chów i hodowlę zwierząt w ogrodach zoologicznych nie zachowując warunków określonych niniejszą ustawą;
8) bez właściwego zezwolenia utworzy ogród botaniczny lub ogród zoologiczny;
9) bez właściwej zgody prowadzi ośrodek;
10) przeprowadzając likwidację ogrodu zoologicznego lub ośrodka nie zapewni przebywającym tam zwierzętom bytowania w warunkach określonych niniejszą ustawą;
11) poza ogrodami zoologicznymi, właściwymi placówkami naukowymi lub cyrkami utrzymuje, bądź prowadzi chów lub hodowlę zwierząt niebezpiecznych dla życia lub zdrowia człowieka, w tym drapieżnych lub jadowitych;
12) bez właściwej zgody lub wbrew jej warunkom przenosi z ogrodu botanicznego, zoologicznego lub banku genów do stanu naturalnego rośliny lub zwierzęta gatunków zagrożonych wyginięciem;
13) wznosi obiekty budowlane w pobliżu morza, jeziora lub innego zbiornika wodnego, rzeki lub kanału, uniemożliwiające lub utrudniające ludziom lub zwierzętom dziko żyjącym dostęp do wody;
14) wykonuje prace ziemne oraz inne prace związane z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych w obrębie bryły korzeniowej drzew lub krzewów albo na obszarach terenów zieleni lub zadrzewień w sposób znacząco szkodzący drzewom lub krzewom;
15) stosuje środki chemiczne na drogach publicznych, w tym ulicach i placach, w sposób znacząco szkodzący terenom zieleni lub zadrzewieniom;
16) nie przestrzega ograniczeń, zakazów lub nakazów określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 76 ust. 3,
podlega karze grzywny lub aresztu.
Rozdział 13
Zmiany niektórych ustaw
Art. 130. W ustawie z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750, z 2000 r. Nr 120, poz.1268; z 2001 r. Nr 81, poz. 875, Nr 110, poz. 1189 oraz Nr 115, poz.1229) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 8 w ust. 1:
a) pkt 6 otrzymuje brzmienie :
6) poprzez wytwarzanie w wodzie pola elektrycznego charakterystycznego dla prądu zmiennego,,
b) w pkt 13 lit. a), po wyrazie łososiowatych dodaje się wyrazy i węgorzy;
2) w art. 10 ust. 1 otrzymuje brzmienie :
1. Zabrania się :
1) przechowywania, przewożenia, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu ikry i ryb złowionych lub pozyskanych z naruszeniem przepisów art. 8 i 9;
2) wprowadzania do obrotu ryb pochodzących z amatorskiego połowu ryb.;
3) w art. 12 ust. 1 na końcu zdania kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje wyrazy w brzmieniu: z wyjątkiem wód znajdujących się w granicach parków narodowych i w granicach rezerwatów przyrody, w których zabroniona jest gospodarka rybacka,;
4) po art. 14 dodaje się art. 14a w brzmieniu :
Art. 14a. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, a zwłaszcza w celu zapewnienia rybom możliwości swobodnego przepływu lub odbycia tarła, wojewoda może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić zakaz połowu niektórych gatunków ryb, w określonych wodach i w określony sposób, na czas niezbędny do ich ochrony.;
5) art. 17 otrzymuje brzmienie :
Art. 17. 1.W przypadkach uzasadnionych potrzebami hodowli, racjonalnej gospodarki rybackiej, nauki, ochrony przyrody lub zdrowia, wojewoda właściwy ze względu na miejsce połowu ryb, w drodze decyzji może udzielić zezwolenia
1) uprawnionemu do rybactwa na odstępstwa od zakazów, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1-7 i ust. 2, oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 14a, a także dokonywanie połowu ryb w obrębach ochronnych;
2. W zezwoleniu określa się :
1) rodzaj odstępstwa od zakazów , o których mowa w ust. 1;
2) czas, miejsce, sposób i warunki dokonywania połowów ryb oraz warunki postępowania z odłowionymi lub pozyskanymi rybami;
3) termin, sposób i warunki odtworzenia zasobów ryb, pomniejszonych w wyniku działań podjętych na podstawie zezwolenia zgodnie z opinią wydaną przez uprawnioną jednostkę, o której mowa w art. 6a ust. 6, o ile sposobu i warunków odtworzenia zasobów ryb nie określono w operacie rybackim.
3. Opinię, o której mowa w ust. 2 pkt 3, wydaje się na wniosek uprawnionego do rybactwa.
4. Kontroli przestrzegania warunków określonych w zezwoleniu dokonuje Państwowa Straż Rybacka.
5. Wojewoda może cofnąć lub ograniczyć zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, na wniosek komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Rybackiej, w przypadku:
1) nieprzestrzegania warunków określonych w zezwoleniu;
2) naruszenia przepisów o rybactwie śródlądowym lub ochronie przyrody;
3) zagrożenia równowagi biologicznej w środowisku wodnym.
6. W razie stwierdzenia, że zaszły przesłanki, o których mowa w ust. 5, wojewoda może dodatkowo, w drodze decyzji, nakazać podjęcie lub zakończenie w wyznaczonym terminie określonych działań, w celu wypełnienia warunków zezwolenia lub usunięcie skutków ich niewypełnienia.
7. Decyzji, o której mowa w ust. 6, wojewoda nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.
6) po art. 17a dodaje się art. 17b w brzmieniu :
17b. 1. W uzasadnionych przypadkach, starosta może nakazać innym użytkownikom wód, w drodze decyzji wydanej na wniosek komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Rybackiej, utrzymanie dróg swobodnego przepływu ryb w określonym miejscu i wyznaczonym czasie.
2. Decyzji, o której mowa w ust. 1, nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.;
7) w art. 20 ust. 1 po wyrazie rybactwa dodaje się wyrazy: oraz dyrektor parku narodowego i uprawnione przez niego osoby w celu wykonywania ochrony ryb na wodach parku narodowego,;
8) w art. 23a ust. 6 w pkt 1 wyrazy Ochrony Przyrody zamienia się wyrazem Parku;
9) w art. 27 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie :
3) narusza przepisy :
a) art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 1, art. 9, art. 10 ust. 2, art.11, art. 13 ust. 2, art. 16 oraz art. 20 ust. 1 i 2 oraz 4 i 5,
b) wydane na podstawie art. 2 ust. 2 i art. 14a..
Art. 131. W ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84 i Nr 84, poz. 1683) w art. 7 ust. 1 pkt 8 otrzymuje brzmienie: 8) grunty objęte ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową, a także budynki i budowle trwale związane z gruntem, służące bezpośrednio osiąganiu celów z zakresu ochrony przyrody w parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody,.
Art. 132. W ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 12, poz. 136, Nr 12, poz. 126, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 113, poz. 984 i Nr 200, poz. 1682) w art. 45 ust. 1 pkt 3 po wyrazie leśnego dodaje się wyrazy i ochrony przyrody.
Art. 133. W ustawie z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 372 i Nr 113, poz. 984):
1) w art. 39 ust. 1 po wyrazach szkodnictwa łowieckiego dodaje się wyrazy i przyrodniczego,;
2) w art. 50:
a) skreśla się ust. 1a,
b) w ust. 2 skreśla się wyrazy: i 1a.
Art. 134. W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 1997 r. Nr 111, poz. 724 i Nr 88, poz. 554, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 12, poz.136, z 2001 r. Nr 3, poz. 21 i Nr 111, poz. 1194 oraz z 2002 r. Nr 135, poz. 1141):
1) w art. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) doświadczeniu na zwierzęciu rozumie się przez to każdą formę wykorzystania zwierząt do badań naukowych, testów i celów dydaktycznych, mogącą wywołać u niego ból, cierpienie, strach, trwałe uszkodzenia ciała, z wyłączeniem najmniej bolesnych metod uśmiercania bądź znakowania zwierząt, stosowanych współcześnie w praktyce oraz metod usunięcia odczuwania bólu, cierpienia, stresu i trwałych uszkodzeń przez skuteczne użycie środków znieczulających; początkiem doświadczenia jest moment przygotowania zwierzęcia po raz pierwszy do uczestnictwa w nim, a końcem moment po którym nie będą czynione dalsze obserwacje;;
2) skreśla się rozdział 5;
3) w art. 33:
a) ust. 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
6) wykonywaniem zadań związanych z ochroną przyrody, w szczególności ochrony
różnorodności biologicznej.;
b) po ust. 1a dodaje się ust. 1b w brzmieniu:
1b. Uśmiercanie zwierząt kręgowych objętych ochroną gatunkową ze względu na potrzeby, o których mowa w ust. 1 pkt 6, mogą wykonywać przy użyciu broni myśliwskiej, za zgodą ministra właściwego do spraw środowiska, osoby uprawnione do posiadania broni myśliwskiej, w porozumieniu z zarządcami obwodów łowieckich, na obszarze których następuje uśmiercanie..
Art. 135. W ustawie z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 86, poz. 960, z 2001 r. Nr 5, poz. 43, Nr 60 , poz. 610, Nr 76, poz. 811, Nr 100, poz. 1085 i Nr 129, poz. 1441, z 2002 r. Nr 135, poz. 1143, Nr 141, poz. 1178 i 1180 i Nr 216, poz. 1824 oraz z 2003 r. Nr 7, poz. 78) w załączniku:
1) w części II po ust. 14 dodaje się ust. 14a w brzmieniu:
14a. Od dokonania wpisu do rejestru zwierząt 20 zł;
2) w części IV:
a) w ust. 41 w kol. 4 dodaje się pkt 1 w brzmieniu:
1) zezwolenia na przewożenie przez granicę Rzeczpospolitej Polskiej roślin lub zwierząt, wydawane ogrodom botanicznym lub zoologicznym.,
b) po ust. 41 dodaje się ust. 41a i 41b w brzmieniu:
41a. Od zezwoleń na utworzenie ogrodu botanicznego, zoologicznego lub ośrodka rehabilitacji zwierząt 70 zł;,
41b. Od zezwoleń wydanych na usunięcie drzew lub krzewów osobom fizycznym na cele nie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 20 zł;,
c) w ust. 44 w kol. 4 po pkt 6 dodaje się pkt 6a w brzmieniu:
6a) zezwolenia na działania związane z ochroną przyrody, wydawane organizacjom ekologicznym i jednostkom naukowym działającym na rzecz ochrony przyrody,.
Art. 136. W ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 i Nr 154, poz. 1803 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 130, poz. 1112, Nr 233, poz. 1957 i Nr 238, poz. 2022) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 85 dodaje się art. 85a w brzmieniu:
Art. 85a. Decyzje, o których mowa w art. 83 ust. 2 pkt 3 i art. 85 ust. 4, wymagają uzgodnienia z wojewodą.,
2) w art. 132, w ust. 2 dodaje się pkt 7 w brzmieniu:
7) informację o obszarach i obiektach chronionych, ustanowionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody, występujących w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych..
Rozdział 14
Przepisy wprowadzające, dostosowujące i końcowe
Art. 137. Pracownicy Służby Parków Narodowych i Służby Parków Krajobrazowych mogą używać umundurowania oraz przedmiotów uzupełniających umundurowanie i oznak według dotychczasowo obowiązujących wzorów, do czasu wyczerpania zapasów.
Art. 138. 1. Ogrody botaniczne lub zoologiczne oraz ośrodki istniejące przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy mogą prowadzić dotychczasową działalność bez zezwolenia, o którym mowa w art. 59 ust. 1 i art. 68 ust. 1, nie dłużej jednak niż do dnia 30 kwietnia 2004 r.
Art. 139. 1. Zwierzęta, o których mowa w art. 50 ust. 1, które nie mają dokumentów hodowlanych lub wymaganego zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska, podlegają rejestracji, zgodnie z art. 54 ust. 1, w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
2. Niezgłoszenie do rejestru zwierząt, o których mowa w ust. 1, podlega przepisom karnym, o których mowa w art. 129 ust. 1.
Art. 140. 1. W terminie jednego roku od wejścia w życie niniejszej ustawy posiadający spreparowane zwierzęta objęte ochroną lub ich części zobowiązane są do uzyskania odpowiedniego zezwolenia, o którym mowa w art. 46 ust. 1 lub 2.
2. Nieuzyskanie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, w ustawowo określonym terminie podlega przepisom karnym, o których mowa w art. 128.
Art. 141. Formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1, utworzone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189, Nr 145, poz. 1623 oraz z 2002 r. Nr 130, poz. 1112) stają się formami ochrony przyrody w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 142. Plany ochrony ustanowione przed wejściem w życie niniejszej ustawy dla form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, stają się planami ochrony w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 143. Parki gminne utworzone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623 oraz z 2002 r. Nr 130, poz. 1112) stają się parkami gminnymi w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 144. Strefy ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych, ustalonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy na podstawie ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189, Nr 145, poz. 1623 oraz z 2002 r. Nr 130, poz. 1112) stają się tymi strefami w rozumieniu niniejszej ustawy.
Art. 145. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623 oraz z 2002 r. Nr 130, poz. 1112), zachowują moc w zakresie, w jakim nie są sprzeczne z upoważnieniami ustawowymi w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, do czasu wejścia w życie aktów wykonawczych wydanych na podstawie niniejszej ustawy.
Art. 146. Do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, a niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy dotychczasowe, o ile przepisy ustawy lub przepisy odrębne nie stanowią inaczej.
Art. 147. Traci moc ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623 oraz z 2002 r. Nr 130, poz. 1112).
Art. 148. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 23-33, które wchodzą w życie z chwilą uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej.