/1.1/ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
z dnia 5 grudnia 2002 r.
w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu
(Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12)
Na podstawie art. 222 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957) zarządza się, co następuje:
§ 1. Rozporządzenie określa:
1) wartości odniesienia, wyrażone jako poziomy substancji w powietrzu, zróżnicowane dla:
a) terenu kraju, z wyłączeniem obszarów parków narodowych i obszarów ochrony uzdrowiskowej,
b) obszarów parków narodowych,
c) obszarów ochrony uzdrowiskowej;
2) warunki, w jakich ustala się wartości odniesienia, takie jak temperatura i ciśnienie;
3) oznaczenie numeryczne substancji pozwalające na jednoznaczną jej identyfikację;
4) okresy, dla których uśrednione są wartości odniesienia;
5) warunki uznawania wartości odniesienia za dotrzymane;
6) referencyjne metodyki modelowania poziomów substancji w powietrzu.
§ 2. 1. Wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu dla terenu kraju, oznaczenie numeryczne tych substancji oraz okresy, dla których uśrednione są wartości odniesienia, z wyłączeniem obszarów parków narodowych i obszarów ochrony uzdrowiskowej, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
2. Wartości odniesienia dla dwutlenku siarki i tlenków azotu w powietrzu na obszarach parków narodowych, oznaczenie numeryczne tych substancji oraz okresy, dla których uśrednione są wartości odniesienia, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
3. Wartości odniesienia dla benzenu, dwutlenku azotu i dwutlenku siarki w powietrzu na obszarach ochrony uzdrowiskowej, oznaczenie numeryczne tych substancji oraz okresy, dla których uśrednione są wartości odniesienia, określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.
4. Na obszarach parków narodowych i obszarach ochrony uzdrowiskowej wartości odniesienia dla substancji niewymienionych w załącznikach nr 2 i 3 do rozporządzenia określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
§ 3. Wartości odniesienia dla substancji w powietrzu ustala się w warunkach - temperatura 293 K i ciśnienie 101,3 kPa.
§ 4. 1. Uznaje się, że wartość odniesienia substancji w powietrzu uśredniona dla 1 godziny, określona w załączniku nr 1 do rozporządzenia, jest dotrzymana, jeżeli wartość ta nie jest przekraczana więcej niż przez 0,274% czasu w roku dla dwutlenku siarki oraz więcej niż przez 0,2% czasu w roku dla pozostałych substancji.
2. W przypadku dwutlenku siarki i dwutlenku azotu częstość przekraczania odnosi się do wartości odniesienia wraz z marginesem tolerancji określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796).
§ 5. Referencyjne metodyki modelowania poziomów substancji w powietrzu określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.
§ 6. Do spraw wszczętych przez dniem wejścia w życie rozporządzenia a niezakończonych decyzją ostateczną stosuje się przepisy dotychczasowe.
§ 7. Uchyla się rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 3 września 1998 r. w sprawie metod obliczania stanu zanieczyszczenia powietrza dla źródeł istniejących i projektowanych (Dz. U. Nr 122, poz. 805).
§ 8. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lutego 2003 r.
Minister Środowiska: S. Żelichowski
Załączniki do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. (poz. 12)
Załącznik nr 1
WARTOŚCI ODNIESIENIA DLA NIEKTÓRYCH SUBSTANCJI W POWIETRZU DLA TERENU KRAJU, OZNACZENIE NUMERYCZNE TYCH SUBSTANCJI ORAZ OKRESY, DLA KTÓRYCH UŚREDNIONE SĄ WARTOŚCI ODNIESIENIA, Z WYŁĄCZENIEM OBSZARÓW PARKÓW NARODOWYCH I OBSZARÓW OCHRONY UZDROWISKOWEJ
|
Lp. |
Nazwa substancji (dla niektórych substancji podano w nawiasach ich nazwy zwyczajowe) |
Oznaczenie numeryczne substancji (numer CAS) a) |
Wartości odniesienia w mikrogramach na metr sześcienny (µg/m3) uśrednione dla okresu | |
|
1 godziny |
roku kalendarzowego | |||
|
1. |
Acetaldehyd (aldehyd octowy) |
75-07-0 |
20 |
2,5 |
|
2. |
Aceton |
67-64-1 |
350 |
30 |
|
3. |
Acetonitryl |
75-05-8 |
20 |
2,5 |
|
4. |
Akrylaldehyd (akroleina) |
107-02-8 |
10 |
0,9 |
|
5. |
Akrylonitryl |
107-13-1 |
5 |
0,5 |
|
6. |
Alkohol furfurylowy |
98-00-0 |
100 |
13 |
|
7. |
2-Aminoetanol (etanoloamina) |
141-43-5 |
30 |
1,6 |
|
8. |
3,6-diazaoktano-l,8-diamina (trójetylenoczteroamina) |
112-24-3 |
20 |
2,5 |
|
9. |
Amoniak |
7664-41-7 |
400 |
50 |
|
10. |
Anilina |
62-53-3 |
50 |
10 |
|
11. |
Antymon b) |
7440-36-0 |
23 |
2 |
|
12. |
Arsan (arsenowodór) |
7784-42-1 |
5 |
0,4 |
|
13. |
Arsen b) |
7440-38-2 |
0,2 |
0,01 |
|
14. |
Azbest (włókna/m3) |
1332-21-4 |
2350 |
250 |
|
15. |
Bar b) |
7440-39-3 |
30 |
1,6 |
|
16. |
Benzen |
71-43-2 |
30 |
5 |
|
17. |
Benzo[a]piren |
50-32-8 |
0,012 |
0,001 |
|
18. |
Beryl b) |
7440-41-7 |
0,12 |
0,001 |
|
19. |
Bezwodnik octowy (bezwodnik kwasu octowego) |
108-24-7 |
100 |
8,7 |
|
20. |
Bizmut b) |
7440-69-9 |
50 |
1,2 |
|
21. |
Bor b) |
7440-42-8 |
2 |
0,25 |
|
22. |
Brom - pary |
7726-95-6 |
20 |
2,5 |
|
23. |
Bromoetan (bromek etylu) |
74-96-4 |
20 |
1,7 |
|
24. |
Bromometan (bromek metylu) |
74-83-9 |
20 |
1,7 |
|
25. |
Bromooctan etylu |
105-36-2 |
10 |
0,9 |
|
26. |
Bromowodór |
10035-10-6 |
30 |
1,6 |
|
27. |
Butan-1-ol (alkohol butylowy) |
71-36-3 |
300 |
26 |
|
28. |
Butan-2-on (metyloetyloketon) |
78-93-3 |
300 |
26 |
|
29. |
Butyloamina |
109-73-9 |
200 |
2,5 |
|
30. |
Cer b) |
7440-45-1 |
3 |
0,16 |
|
31. |
Chlor |
7782-50-5 |
100 |
7 |
|
32. |
Chlorek benzoilu |
98-88-4 |
50 |
10 |
|
33. |
Chlorobenzen |
108-90-7 |
100 |
8,7 |
|
34. |
2-Chlorobuta-1,3-dien (chloropren) |
126-99-8 |
100 |
8,7 |
|
35. |
1-Chloro-2,3-epoksypropan (epichlorhydryna) |
106-89-8 |
10 |
0,76 |
|
36. |
Chlorofenol f) |
25167-80-0 |
20 |
2,5 |
|
37. |
Chloro(fenylo)metan (chlorek benzylu) |
100-44-7 |
10 |
0,9 |
|
38. |
Chloroform |
67-66-3 |
200 |
25 |
|
39. |
Chloromrówczan etylu |
541-41-3 |
30 |
1,6 |
|
40. |
Chloronitroanilina f) |
- |
1 |
0,15 |
|
41. |
3-Chloropropen (chlorek allilu) |
107-05-1 |
100 |
8,7 |
|
42. |
Chlorowodór |
7647-01-0 |
200 |
25 |
|
43. |
Chrom - związki III i IV wartościowe b) |
7440-47-3 |
20 |
2,5 |
|
44. |
ChromVI b) |
7440-47-3 |
4,6 |
0,4 |
|
45. |
Cyjanamid wapnia |
156-62-7 |
10 |
1,3 |
|
46. |
Cyjanowodór i cyjanki w przeliczeniu na HCN |
74-90-8 |
20 |
2,5 |
|
47. |
Cykloheksan |
110-82-7 |
10 |
1 |
|
48. |
Cykloheksanol |
108-93-0 |
60 |
5,2 |
|
49. |
Cykloheksanon |
108-94-1 |
40 |
3,5 |
|
50. |
Cykloheksyloamina |
108-91-8 |
10 |
1,3 |
|
51. |
Cyna b) |
7440-31-5 |
50 |
3,8 |
|
52. |
Cynk b) |
7440-66-6 |
50 |
3,8 |
|
53. |
Dichlorfos |
62-73-7 |
6 |
0,3 |
|
54. |
Dichlorobenzen (dwuchlorobenzen)f) |
- |
60 |
5,2 |
|
55. |
Dichlorodimetylosilan (dwumetylodwuchlorosilan) |
75-78-5 |
3 |
0,16 |
|
56. |
1,2-Dichloroetan (chlorek etylenu) |
107-06-2 |
200 |
25 |
|
57. |
1,1-Dichloroeten (1,1-dwuchloroetylen) |
75-35-4 |
30 |
1,6 |
|
58. |
1,2-Dichloroeten (1,2-dwuchloroetylen) |
540-59-0 |
300 |
16 |
|
59. |
Dichlorometan (chlorek metylenu) |
75-09-2 |
200 |
25 |
|
60. |
Dietyloamina (dwuetyloamina) |
109-89-7 |
10 |
1,3 |
|
61. |
Dietyloanilina (dwuetyloanilina)f) |
- |
6 |
52 |
|
62. |
Dimetyloamina (dwumetyloamina) |
124-40-3 |
10 |
1,3 |
|
63. |
2-(Dimetyloamino)etanol (N,N-dwumetyloetanoloamina) |
108-01-0 |
10 |
1,3 |
|
64. |
Dimetyloformamid (dwumetyloformamid) |
68-12-2 |
30 |
2,6 |
|
65. |
Dinitrobenzen (dwunitrobenzen) f) |
25154-54-5 |
10 |
1,3 |
|
66. |
Dinitrotoluen (dwunitrotoluen) f) |
25321-14-6 |
10 |
0,43 |
|
67. |
Dioksan |
123-91-1 |
50 |
1,2 |
|
68. |
Disiarczek dimetylu (dwusiarczek dwumetylu) |
624-92-0 |
5 |
0,44 |
|
69. |
Disiarczek węgla (dwusiarczek węgla) |
75-15-0 |
50 |
10 |
|
70. |
Ditlenek azotu (dwutlenek azotu) |
10102-44-0 |
200 |
40 |
|
71. |
Ditlenek chloru (dwutlenek chloru ) |
10049-04-4 |
30 |
1,6 |
|
72. |
Ditlenek siarki (dwutlenek siarki) |
7446-09-5 |
350 |
30 |
|
73. |
Diuron |
330-54-1 |
100 |
13 |
|
74. |
1,2-Epoksypropan (tlenek propylenu) |
75-56-9 |
100 |
4,3 |
|
75. |
Etano-1,2-diol (glikol etylenowy) |
107-21-1 |
100 |
10 |
|
76. |
2-Etoksyetanol |
110-80-5 |
50 |
1,2 |
|
77. |
Etylenodiamina (etylenodwuamina) |
107-15-3 |
20 |
0,65 |
|
78. |
Etylobenzen |
100-41-4 |
500 |
38 |
|
79. |
Etyn (acetylen) |
74-86-2 |
100 |
10 |
|
80. |
Fenol |
108-95-2 |
20 |
2,5 |
|
81. |
Fenylometanol (alkohol benzylowy) |
100-51-6 |
40 |
3,5 |
|
82. |
Fluor e) |
7782-41-4 |
30 |
2 |
|
83. |
Formaldehyd |
50-00-0 |
50 |
4 |
|
84. |
Fosfan (fosforowodór) |
7803-51-2 |
20 |
2,5 |
|
85. |
Fosforan(V)tris(2-tolilu) (fosforan trójkrezylu) |
78-30-8 |
20 |
2,5 |
|
86. |
Fosgen |
75-44-5 |
10 |
1,3 |
|
87. |
Ftalan bis(2-etyloheksylu) (ftalan dwu-2-etyloheksylu) |
117-81-7 |
100 |
15 |
|
88. |
Fftalan dibutylu (ftalan dwubutylu) |
84-74-2 |
100 |
15 |
|
89. |
Ftalan dietylu (ftalan dwuetylu) |
84-66-2 |
100 |
15 |
|
90. |
Ftalan dimetylu (ftalan dwumetylu) |
131-11-3 |
100 |
15 |
|
91. |
2-Furaldehyd (furfural) |
98-01-1 |
50 |
4,4 |
|
92. |
Heksano-6-laktam (kaprolaktam) |
105-60-2 |
100 |
13 |
|
93. |
Hydrochinon |
123-31-9 |
15 |
0,8 |
|
94. |
4-Hydroksy-4-metylopentan-2-on (alkohol dwuacetonowy) |
123-42-2 |
150 |
7,9 |
|
95. |
2,2’-Iminodietanol (dwuetanoloamina) |
111-42-2 |
30 |
1,6 |
|
96. |
Izocyjaniany |
- |
10 |
1,3 |
|
97. |
Izopropylobenzen (kumen) |
98-82-8 |
50 |
4,4 |
|
98. |
Kadm b) |
7440-43-9 |
0,52 |
0,01 |
|
99. |
Kobalt b) |
7440-48-4 |
5 |
0,4 |
|
100. |
Krezolf) |
1319-77-3 |
30 |
1,6 |
|
101. |
Ksylen f) |
1330-20-7 |
100 |
10 |
|
102. |
Kwas akrylowy |
79-10-7 |
10 |
0,9 |
|
103. |
Kwas chlorosiarkowy(VI) (kwas chlorosulfonowy) |
7790-94-5 |
100 |
4,3 |
|
104. |
Kwas 4-metylobenzosulfonowy (kwas p-toluenosulfonowy) |
104-15-4 |
100 |
4,3 |
|
105. |
Kwas octowy |
64-19-7 |
200 |
17 |
|
106. |
Kwas siarkowy (VI) |
7664-93-9 |
200 |
16 |
|
107. |
Linuron |
330-55-2 |
100 |
4,3 |
|
108. |
Mangan b) |
7439-96-5 |
9 |
1 |
|
109. |
Merkaptany |
- |
20 |
2 |
|
110. |
Metakrylan butylu |
97-88-1 |
200 |
20 |
|
111. |
Metakrylan metylu |
80-62-6 |
200 |
20 |
|
112. |
Metanol (alkohol metylowy) |
67-56-1 |
1000 |
130 |
|
113. |
Metyloamina |
74-89-5 |
100 |
13 |
|
114. |
4-Metylopentan-2-on (metyloizobutyloketon) |
108-10-1 |
50 |
3,8 |
|
115. |
1-Metylo-2-pirolidon (N-metylopirolidon) |
872-50-4 |
300 |
16 |
|
116. |
2-Metylopropan-1-ol (alkohol izobutylowy) |
78-83-1 |
300 |
26 |
|
117. |
Mezytylen |
108-67-8 |
100 |
13 |
|
118. |
Miedź b) |
7440-50-8 |
20 |
0,6 |
|
119. |
Molibden, związki nierozpuszczalne b) |
7439-98-7 |
35 |
3,1 |
|
120. |
Molibden, związki rozpuszczalne b) |
7439-98-7 |
3,5 |
0,3 |
|
121. |
Nadtlenek cykloheksanonu |
12262-58-7 |
40 |
5,1 |
|
122. |
Nadtlenek dibenzoilowy (nadtlenek benzoilu) |
94-36-0 |
100 |
13 |
|
123. |
Naftochinon f) |
- |
10 |
0,43 |
|
124. |
Nikiel b) |
7440-02-0 |
0,230 |
0,025 |
|
125. |
Nitrobenzen |
98-95-3 |
50 |
10 |
|
126. |
Nitrotoluen f) |
- |
50 |
3,8 |
|
127. |
Octan butylu |
123-86-4 |
100 |
8,7 |
|
128. |
Octan etylu |
141-78-6 |
100 |
8,7 |
|
129. |
Octan metylu |
79-20-9 |
70 |
6,1 |
|
130. |
Octan winylu |
108-05-4 |
100 |
10 |
|
131. |
Oksiran (tlenek etylenu) |
75-21-8 |
100 |
4,3 |
|
132. |
Ołów b) |
7439-92-1 |
5 |
0,5 |
|
133. |
Ozon - jako zanieczyszczenie pierwotne |
10028-15-6 |
150 |
- |
|
134. |
Pirydyna |
110-86-1 |
20 |
2,5 |
|
135. |
Prop-2-en-1-ol (alkohol allilowy) |
107-18-6 |
60 |
3,2 |
|
136. |
Propylobenzen |
103-65-1 |
100 |
13 |
|
137. |
Pył zawieszony PM10 c) |
- |
280 |
40 |
|
138. |
Rtęć d) |
7439-97-6 |
0,7 |
0,04 |
|
139. |
Selen |
7782-49-2 |
30 |
0,06 |
|
140. |
Siarkowodór |
7783-06-4 |
20 |
5 |
|
141. |
Styren |
100-42-5 |
20 |
2 |
|
142. |
Substancje smołowe |
- |
100 |
10 |
|
143. |
Tal b) |
7440-28-0 |
1 |
0,13 |
|
144. |
Tetrachloroeten (czterochloroetylen) |
127-18-4 |
600 |
70 |
|
145. |
Tetrachlorometan (czterochlorek węgla) |
56-23-5 |
60 |
7,6 |
|
146. |
Tetrachlorosilan (czterochlorek krzemu) |
10026-04-7 |
100 |
4,3 |
|
147. |
Tetraetyloplumban (czteroetylek ołowiu) |
78-00-2 |
1,2 |
0,1 |
|
148. |
Tetrahydrofuran (czterohydrofuran) |
109-99-9 |
50 |
4,4 |
|
149. |
Tetrametyloplumban (czterometylek ołowiu) |
75-74-1 |
0,5 |
0,04 |
|
150. |
Tlenek węgla |
630-08-0 |
30.000 |
- |
|
151. |
Toluen |
108-88-3 |
100 |
10 |
|
152. |
Toluidynaf) |
- |
200 |
8,7 |
|
153. |
Toluilenodiizocyjanian (toluilenodwuizocyjan) |
26471-62-5 |
10 |
1,3 |
|
154. |
Trichlorek fosforu (trójchlorek fosforu) |
7719-12-2 |
200 |
25 |
|
155. |
Trichlorek fosforylu (tlenochlorek fosforu) |
10025-87-3 |
5 |
0,44 |
|
156. |
Trichloroetan (trójchloroetan)f) |
- |
100 |
10 |
|
157. |
Trichloroeten (trójchloroetylen) |
79-01-6 |
400 |
60 |
|
158. |
Ttrichloronitrometan (chloropikryna) |
76-06-2 |
10 |
1,3 |
|
159. |
Trietylamina (trójetyloamina) |
121-44-8 |
20 |
2,5 |
|
160. |
Trifenylfosfina (trójfenylofosfina) |
603-35-0 |
300 |
50 |
|
161. |
Tytan b) |
13463-67-7 |
50 |
3,8 |
|
162. |
Wanad b) |
7440-62-2 |
2,3 |
0,25 |
|
163. |
Węgiel elementarny |
7440-44-0 |
150 |
8 |
|
164. |
Węglowodory alifatyczne - do C12 (poza wymienionymi w innych pozycjach i metanem) |
- |
3.000 |
1.000 |
|
165. |
Węglowodory aromatyczne (poza wymienionymi w innych pozycjach ) |
- |
1.000 |
43 |
|
166. |
Wolfram b) |
7440-33-7 |
100 |
10 |
|
167. |
Żelazo b) |
7439-89-6 |
100 |
10 |
Objaśnienia:
a) - oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number,
b) - jako suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10,
c) - stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 µm (PM10),
d) - jako suma rtęci i jej związków,
e) - jako suma fluoru i fluorków rozpuszczalnych w wodzie,
f) - jako suma izomerów.
|
Nazwa substancji |
Wartości odniesienia opadu substancji pyłowej w g/(m2 x rok) |
|
Kadm a) |
0,01 |
|
Ołów a) |
0,1 |
|
Pył ogółem |
200 |
Objaśnienia:
a) jako suma metalu i jego związków w pyle.
Załącznik nr 2
WARTOŚCI ODNIESIENIA DLA DWUTLENKU SIARKI I TLENKÓW AZOTU W POWIETRZU NA OBSZARACH PARKÓW NARODOWYCH, OZNACZENIE NUMERYCZNE TYCH SUBSTANCJI ORAZ OKRESY, DLA KTÓRYCH UŚREDNIONE SĄ WARTOŚCI ODNIESIENIA
|
Lp. |
Nazwa substancji |
Oznaczenie numeryczne substancji (numer CAS) a) |
Wartości odniesienia w mikrogramach na metr sześcienny (µg/m3) uśrednione dla roku kalendarzowego |
|
1 |
Ditlenek siarki (dwutlenek siarki) |
7446-09-5 |
15 |
|
2 |
Tlenki azotu b) |
10102-44-0, 10102-43-9 |
20 |
Objaśnienia:
a) oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number,
b) suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu.
Załącznik nr 3
WARTOŚCI ODNIESIENIA DLA BENZENU, DWUTLENKU AZOTU I DWUTLENKU SIARKI W POWIETRZU NA OBSZARACH OCHRONY UZDROWISKOWEJ, OZNACZENIE NUMERYCZNE TYCH SUBSTANCJI ORAZ OKRESY, DLA KTÓRYCH UŚREDNIONE SĄ WARTOŚCI ODNIESIENIA
|
Lp. |
Nazwa substancji |
Oznaczenie numeryczne substancji (numer CAS) a) |
Okres uśredniania wyników |
Wartości odniesienia w mikrogramach na metr sześcienny (µg/m3) |
|
1 |
Benzen |
71-43-2 |
rok kalendarzowy |
4 |
|
2 |
Ditlenek azotu (dwutlenek azotu) |
10102-44-0 |
1 godzina |
200 |
|
rok kalendarzowy |
35 | |||
|
3 |
Ditlenek siarki (dwutlenek siarki) |
7446-09-5 |
1 godzina |
350 |
Objaśnienia:
a) oznaczenie numeryczne substancji wg Chemical Abstracts Service Registry Number,
b) jako suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10.
Załącznik nr 4
REFERENCYJNE METODYKI MODELOWANIA POZIOMÓW SUBSTANCJI W POWIETRZU
Wykaz oznaczeń
|
Lp. |
Oznaczenie |
Jednostka |
Znaczenie |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
|
1. |
A, B |
- |
współczynniki we wzorach na współczynniki dyfuzji atmosferycznej |
|
2. |
a, b, g, m, C1, C2 |
stałe zależne od stanu równowagi atmosfery | |
|
3. |
c |
- |
numer obszaru o danym typie pokrycia terenu |
|
4. |
d |
m |
średnica wewnętrzna wylotu emitora |
|
5. |
dr |
m |
średnica równoważna wylotu emitora |
|
6. |
dk |
m |
długość boku kwadratowego źródła powierzchniowego lub długość odcinka źródła liniowego, powstałych z podziału źródła powierzchniowego lub liniowego |
|
7. |
D |
m |
długość boku kwadratowego źródła powierzchniowego lub długość źródła liniowego |
|
8. |
D1 |
µg/m3 |
wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalny poziom1 substancji w powietrzu uśrednione dla 1 godziny |
|
9. |
Da |
µg/m3 |
wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalny poziom1 substancji w powietrzu, uśrednione dla roku |
|
10. |
Dp |
g/(m2 x rok) |
wartość odniesienia opadu substancji pyłowej |
|
11. |
e |
- |
numer emitora (od 1 do n) |
|
12. |
ek |
mg/s |
emisja substancji z jednego z emitorów zastępujących źródło powierzchniowe lub liniowe |
|
13. |
E |
mg/s |
emisja substancji z emitora lub ze źródła powierzchniowego lub liniowego |
|
14. |
Eg |
mg/s |
maksymalna emisja substancji gazowej |
|
15. |
Ep |
mg/s |
maksymalna emisja pyłu zawieszonego |
|
16. |
Ez |
mg/s |
emisja substancji z emitora zastępczego |
|
17. |
_ Eg |
mg/s |
średnia emisja substancji gazowej dla okresu obliczeniowego (roku, sezonu lub podokresu) |
|
18. |
_ Ep |
mg/s |
średnia emisja pyłu zawieszonego dla okresu obliczeniowego (roku, sezonu lub podokresu) |
|
19. |
_ Ef |
mg/s |
średnia emisja danej frakcji substancji pyłowej dla okresu obliczeniowego (roku, sezonu lub podokresu) |
|
20. |
F |
m2 |
powierzchnia obszaru objętego obliczeniami |
|
21. |
f |
- |
numer frakcji substancji pyłowej |
|
22. |
G |
- |
liczba obliczeniowych kierunków wiatrów wynikająca z podziału kąta 2p |
|
23. |
h |
m |
geometryczna wysokość emitora liczona od poziomu terenu |
|
24. |
_ h |
m |
średnia arytmetyczna z wysokości emitorów, obliczana przy tworzeniu emitora zastępczego |
|
25. |
hmax |
m |
geometryczna wysokość najwyższego z emitorów w zespole |
|
26. |
hz |
m |
wysokość emitora zastępczego |
|
27. |
Dh |
m |
wyniesienie gazów odlotowych |
|
28. |
DhH |
m |
wyniesienie gazów odlotowych liczone według formuły Hollanda |
|
29. |
Dhc |
m |
wyniesienie gazów odlotowych liczone według formuły CONCAWE |
|
30. |
H |
m |
efektywna wysokość emitora |
|
31. |
Hmax |
m |
największa efektywna wysokość emitora w zespole z obliczonych dla wszystkich sytuacji meteorologicznych |
|
32. |
i |
- |
numer sytuacji meteorologicznej (od 1 do 36) |
|
33. |
j |
- |
numer sektora róży wiatrów (od 1 do r) |
|
34. |
k |
- |
numer emitora zastępującego źródło powierzchniowe lub liniowe (od 1 do n) |
|
35. |
l |
- |
numer kierunku wiatru (od 1 do G) |
|
36. |
Lp |
- |
liczba wszystkich przypadków występowania sytuacji meteorologicznych w róży wiatrów |
|
37. |
n |
- |
liczba emitorów w zespole emitorów lub liczba emitorów, którymi zastępowane jest źródło powierzchniowe lub liniowe |
|
38. |
Nij |
- |
liczba przypadków występowania sytuacji meteorologicznej "i" w sektorze róży wiatrów "j" |
|
39. |
Opf |
g/(m2 x rok) |
opad danej frakcji substancji pyłowej w sektorze róży wiatrów |
|
40. |
Op |
g/(m2 x rok) |
całkowity opad substancji pyłowej |
|
41. |
p, q |
m |
wymiary wylotu emitora o przekroju prostokątnym |
|
42. |
P(D1) |
% |
częstość przekraczania wartości odniesienia lub dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu |
|
43. |
Q |
kJ/s |
emisja ciepła z emitora |
|
44. |
R |
µg/m3 |
tło substancji |
|
45. |
Rp |
g/(m2 x rok) |
tło opadu substancji pyłowej |
|
46. |
r |
- |
liczba sektorów róży wiatrów |
|
47. |
s |
m |
odległość punktu, w którym dokonuje się obliczeń, od środka źródła powierzchniowego lub odległość tego punktu od najbliższego punktu odcinka źródła liniowego, powstałych z podziału źródła powierzchniowego lub liniowego |
|
48. |
Smin |
m |
dopuszczalna minimalna odległość między punktem, w którym dokonuje się obliczeń, a emitorem zastępującym źródło powierzchniowe |
|
49. |
Sa |
µg/m3 |
stężenie substancji w powietrzu uśrednione dla roku |
|
50. |
Sxyz |
µg/m3 |
stężenie substancji w powietrzu uśrednione dla 1 godziny |
|
51. |
Sxy |
µg/m3 |
stężenie substancji w powietrzu uśrednione dla 1 godziny, na powierzchni terenu |
|
52. |
Sxz |
µg/m3 |
stężenie substancji w powietrzu uśrednione dla 1 godziny, w osi wiatru, na wysokości z |
|
53. |
Sx |
µg/m3 |
stężenie substancji w powietrzu uśrednione dla 1 godziny, w odległości x od emitora, na powierzchni terenu, w osi wiatru |
|
54. |
Sm |
µg/m3 |
stężenie maksymalne substancji gazowej w powietrzu w określonej sytuacji meteorologicznej |
|
55. |
Smp |
µg/m3 |
stężenie maksymalne pyłu zawieszonego w powietrzu w określonej sytuacji meteorologicznej |
|
56. |
Smm |
µg/m3 |
najwyższe ze stężeń maksymalnych substancji w powietrzu |
|
57. |
_ S |
µg/m3 |
stężenie średnie (w roku, sezonie lub podokresie) substancji w powietrzu |
|
58. |
_ Sx |
µg/m3 |
stężenie średnie (w roku, sezonie lub podokresie) substancji w powietrzu w odległości x od emitora |
|
59. |
t |
- |
numer podokresu |
|
60. |
T |
K |
temperatura gazów odlotowych na wylocie emitora |
|
61. |
To |
K |
średnia temperatura powietrza dla okresu obliczeniowego (roku, sezonu lub podokresu) |
|
62. |
ua |
m/s |
prędkość wiatru na wysokości anemometru |
|
63. |
uh |
m/s |
prędkość wiatru na wysokości wylotu emitora |
|
64. |
_ u |
m/s |
średnia prędkość wiatru w warstwie od geometrycznej wysokości emitora h do efektywnej wysokości emitora H |
|
65. |
us |
m/s |
średnia prędkość wiatru w warstwie od poziomu terenu do efektywnej wysokości emitora H |
|
66. |
v |
m/s |
prędkość gazów odlotowych na wylocie emitora |
|
67. |
wf |
m/s |
prędkość opadania danej frakcji substancji pyłowej |
|
68. |
x |
m |
składowa odległości emitora od punktu, dla którego dokonuje się obliczeń, równoległa do kierunku wiatru |
|
69. |
y |
m |
składowa odległości emitora od punktu, dla którego dokonuje się obliczeń, prostopadła do kierunku wiatru |
|
70. |
z |
m |
wysokość, dla której oblicza się stężenie substancji w powietrzu |
|
71. |
xm |
m |
odległość emitora od punktu występowania stężenia Sm lub Smp |
|
72. |
xmm |
m |
odległość emitora od punktu występowania stężenia Smm |
|
73. |
Xe, Ye |
m |
współrzędne emitora |
|
74. |
Xp, Yp, Zp |
m |
współrzędne punktu, dla którego dokonuje się obliczeń |
|
75. |
Xz,, Yz |
m |
współrzędne emitora zastępczego |
|
76. |
Z |
m |
wysokość ostatniej kondygnacji budynku |
|
77. |
zo |
m |
średnia wartość współczynnika aerodynamicznej szorstkości terenu na obszarze objętym obliczeniami |
|
78. |
sy |
m |
współczynnik poziomej dyfuzji atmosferycznej |
|
79. |
sz |
m |
współczynnik pionowej dyfuzji atmosferycznej |
|
80. |
t |
- |
liczba godzin w roku, sezonie lub podokresie |
1 - łącznie z marginesem tolerancji właściwym dla danej substancji i roku.
1. Dane do obliczeń poziomów substancji w powietrzu:
1.1 Tło substancji i tło opadu substancji pyłowej
Tło substancji, dla których określone są dopuszczalne poziomy w powietrzu, stanowi aktualny stan jakości powietrza określony przez właściwy inspektorat ochrony środowiska jako stężenie uśrednione dla roku. Dla pozostałych substancji tło uwzględnia się w wysokości 10% wartości odniesienia uśrednionej dla roku.
Tło opadu substancji pyłowej uwzględnia się w wysokości 10% wartości odniesienia opadu substancji pyłowej.
Tła nie uwzględnia się przy obliczeniach poziomów substancji w powietrzu dla zakładów, z których substancje wprowadzane są do powietrza wyłącznie emitorami wysokości nie mniejszej niż 100 metrów.
1.2 Położenie emitorów
Położenie emitorów oznacza się za pomocą współrzędnych Xe i Ye, przy czym oś X jest skierowana w kierunku wschodnim, a oś Y w kierunku północnym.
1.3 Parametry emitora
Parametrami emitora są:
a) geometryczna wysokość emitora liczona od poziomu terenu - h,
b) średnica wewnętrzna wylotu emitora - d,
c) prędkość gazów odlotowych na wylocie emitora - v,
d) temperatura gazów odlotowych na wylocie emitora - T.
W przypadku emitora o wylocie prostokątnym, o wymiarach p x q, oblicza się średnicę równoważną według wzoru:
/1.1/
1.4 Emisja
Należy ustalić:
a) maksymalną emisję uśrednioną dla 1 godziny - Eg, Ep,
b) średnią emisję dla okresu obliczeniowego (roku, sezonu lub podokresu) - Eg, Ep, Ef.
Emisję maksymalną określa się dla tej fazy procesu, w której w ciągu 1 godziny emitowana jest największa masa substancji. W przypadku trwania maksymalnej emisji krócej niż 1 godzina, należy obliczyć najwyższą średnią emisję odniesioną do 1 godziny.
W przypadku emitorów pracujących okresowo lub ze zmieniającymi się w ciągu roku emisją i parametrami (v i T), obliczenia poziomów substancji w powietrzu należy wykonywać dla takich podokresów, że w czasie każdego z nich:
- nie zmienia się liczba jednocześnie pracujących emitorów w zespole,
- emisja z każdego emitora nie zmienia się o więcej niż 25 %,
- parametry emitora (v, T) nie zmieniają się o więcej niż 25 %.
W związku z powyższym, przy podziale roku na podokresy należy rozważyć:
- cykl zmienności emisji i parametrów każdego emitora (v, T),
- równoczesność i czas pracy emitorów w zespole,
- możliwość dobrania odpowiednich danych meteorologicznych (róża wiatrów) dla każdego z podokresów.
Przy obliczeniach rozkładu stężeń substancji w powietrzu uwzględniających podział roku na podokresy należy przyjmować emisję charakterystyczną dla każdego podokresu, przy czym przynajmniej w jednym z podokresów (niekoniecznie w tym samym dla wszystkich emitorów) musi być uwzględniona emisja maksymalna z każdego z emitorów.
Przy określaniu emisji maksymalnej z emitora, który odprowadza gazy odlotowe z więcej niż jednego źródła, należy uwzględniać jednoczesność pracy poszczególnych źródeł wynikającą z przyjętej technologii i innych ograniczeń.
Zaleca się, by obliczenia stężeń średnich oraz opadu substancji pyłowej były również wykonywane z uwzględnieniem podziału roku na podokresy. Dopuszcza się jednak obliczanie tych wielkości z zastosowaniem średnich emisji i parametrów emitora (v, T) dla roku, przy czym powinny to być średnie ważone względem czasu trwania podokresów.
1.5 Dane meteorologiczne
Do obliczenia poziomów substancji w powietrzu niezbędne są następujące dane meteorologiczne:
a) statystyka stanów równowagi atmosfery, prędkości i kierunków wiatru (róża wiatrów),
b) średnia temperatura powietrza dla okresu obliczeniowego (roku, sezonu lub podokresu) - To.
Wyróżnionych jest 36 różnych sytuacji meteorologicznych wynikających z 6 stanów równowagi atmosfery, którym odpowiadają zakresy prędkości wiatru na wysokości ha=14 m, ze skokiem co 1 m/s (tablica 1.1).
Tablica 1.1 Sytuacje meteorologiczne
|
Stan równowagi atmosfery |
Zakres prędkości wiatru ua [m/s] |
|
1 - silnie chwiejna |
1 - 3 |
|
2 - chwiejna |
1 - 5 |
|
3 - lekko chwiejna |
1 - 8 |
|
4 - obojętna |
1 - 11 |
|
5 - lekko stała |
1 - 5 |
|
6 - stała |
1 - 4 |
Statystyki stanów równowagi atmosfery, prędkości i kierunków wiatru oraz średnie temperatury powietrza T0 opracowane są przez państwową służbę meteorologiczną.
W obliczeniach zaleca się stosowanie róży wiatrów najbardziej odpowiedniej dla podokresów (np. zimowej-dziennej), ale dopuszcza się też stosowanie jednej róży wiatrów (np. rocznej) dla wszystkich podokresów.
2. Obliczenia wstępne
2.1 Efektywna wysokość emitora
Efektywną wysokość emitora oblicza się według wzoru:
H = h + Dh /2.1/
Wyniesienie gazów odlotowych Dh zależy od prędkości wylotowej gazów v, emisji ciepła Q i prędkości wiatru na wysokości wylotu z emitora uh. W przypadku emitorów poziomych i zadaszonych przyjmuje się, że wyniesienie gazów odlotowych wynosi zero.
Emisję ciepła oblicza się według wzoru:
[kJ/s] /2.2/
Wyniesienie gazów odlotowych Dh oblicza się na podstawie następujących formuł:
a) formuły Hollanda, gdy 0 ŁQ Ł16.000 kJ/s, przy czym wyróżnia się następujące przypadki:
- Dh = DhH = 0 dla v Ł 0,5uh /2.3/
- Dh = DhH =
dla v ł uh /2.4/
- Dh = DhH =
dla 0,5uh < v
< uh /2.5/
b) formuły CONCAWE, gdy Qł24.000 kJ/s
Dh = Dhc = 
/2.6/
c) kombinacji formuł Hollanda i CONCAWE, gdy 16.000 < Q < 24.000 kJ/s
Dh = DhH 
/2.7/
gdzie: DhH - wyniesienie gazów odlotowych obliczone według formuły Hollanda,
Dhc - wyniesienie gazów odlotowych obliczone według formuły CONCAWE.
2.2 Parametry meteorologiczne
Parametry meteorologiczne występujące w obliczeniach poziomów substancji w powietrzu obejmują:
- prędkość wiatru na wysokości wylotu emitora
dla h Ł 300 m /2.8/
dla h > 300 m
/2.9/
- średnią prędkość wiatru w warstwie od poziomu terenu do efektywnej wysokości emitora
dla H Ł 300 m /2.10/
dla H > 300 m
/2.11/
- średnią prędkość wiatru w warstwie od geometrycznej wysokości emitora do efektywnej wysokości emitora
dla h = H /2.12/
dla H Ł 300 m i H 
h /2.13/
dla h < 300 m i H
> 300 m /2.14/
dla h ł 300 m /2.15/
- współczynnik poziomej dyfuzji atmosferycznej
, /2.16/
gdzie 
/2.17/
- współczynnik pionowej dyfuzji atmosferycznej
/2.18/
gdzie 
/2.19/
Występujące we wzorach 2.8 - 2.19 wartości stałych zależnych od stanu równowagi atmosfery - m, a, b podane są w tablicy 2.2. Występująca we wzorach 2.8 - 2.15 liczba "14" oznacza wysokość anemometru.
Jeżeli prędkość wiatru obliczona według wzorów 2.8 - 2.15 jest mniejsza od 0,5 m/s, do obliczeń poziomów substancji w powietrzu należy przyjmować 0,5 m/s.
Jeżeli H/z0 nie zawiera się w zakresie od 10 do 1.500, współczynniki A oraz B oblicza się według wzorów 2.17 i 2.19, przyjmując:
H/z0= 10, gdy H/z0 < 10
H/z0 =1.500, gdy H/z0 >1.500
Wartości współczynnika aerodynamicznej szorstkości terenu z0, występującego we wzorach 2.17 i 2.19, oblicza się zgodnie z punktem 2.3.
Tablica 2.2 Stałe zależne od stanów równowagi atmosfery
|
Stała |
Stan równowagi atmosfery | |||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 | |
|
m |
0,080 |
0,143 |
0,196 |
0,270 |
0,363 |
0,440 |
|
a |
0,888 |
0,865 |
0,845 |
0,818 |
0,784 |
0,756 |
|
b |
1,284 |
1,108 |
0,978 |
0,822 |
0,660 |
0,551 |
|
g |
1,692 |
1,781 |
1,864 |
1,995 |
2,188 |
2,372 |
|
C1 |
0,213 |
0,218 |
0,224 |
0,234 |
0,251 |
0,271 |
|
C2 |
0,815 |
0,771 |
0,727 |
0,657 |
0,553 |
0,457 |
2.3 Aerodynamiczna szorstkość terenu
Współczynnik aerodynamicznej szorstkości terenu z0 wyznacza się w zasięgu 50hmax według wzoru:
/2.20/
Tablica 2.3 Wartości współczynnika aerodynamicznej szorstkości terenu z0
|
Lp. |
Typ pokrycia terenu |
Współczynnik Z0 |
|
1 |
2 |
3 |
|
1 |
woda |
0,00008 |
|
2 |
łąki, pastwiska |
0,02 |
|
3 |
pola uprawne |
0,035 |
|
4 |
sady, zarośla, zagajniki |
0,4 |
|
5 |
lasy |
2,0 |
|
6 |
zwarta zabudowa wiejska |
0,5 |
|
7 |
miasto do 10 tys. mieszkańców |
1,0 |
|
8 |
miasto 10-100 tys. mieszkańców | |
|
8.1 |
- zabudowa niska |
0,5 |
|
8.2 |
- zabudowa średnia |
2,0 |
|
9 |
miasto 100-500 tys. mieszkańców | |
|
9.1 |
- zabudowa niska |
0,5 |
|
9.2 |
- zabudowa średnia |
2,0 |
|
9.3 |
- zabudowa wysoka |
3,0 |
|
10 |
miasto powyżej 500 tys. mieszkańców | |
|
10.1 |
- zabudowa niska |
0,5 |
|
10.2 |
- zabudowa średnia |
2,0 |
|
10.3 |
- zabudowa wysoka |
5,0 |
2.4 Emitor zastępczy
Emitor zastępczy można utworzyć dla zespołu n emitorów, jeśli dla każdego z nich spełnione są równocześnie warunki:
a) 
/2.21/
b) wyniesienie gazów odlotowych ze wszystkich emitorów jest równe zero,
c) odległość między najbardziej oddalonymi od siebie emitorami nie przekracza 2h.
Średnią wartość h oblicza się jako średnią arytmetyczną z wysokości n emitorów.
Parametry emitora zastępczego oblicza się następująco:
Ez = S Ee /2.22/
/2.23/
Emitor zastępczy umieszcza się w stosunku do emitorów, z których został utworzony, w odległości odpowiedniej do emisji z poszczególnych emitorów. Położenie emitora zastępczego określają współrzędne:
/2.24/
/2.25/
2.5 Najwyższe ze stężeń maksymalnych substancji w powietrzu Smm dla pojedynczego emitora
Stężenie maksymalne substancji gazowej uśrednione dla 1 godziny Sm w określonej sytuacji meteorologicznej oblicza się według wzoru:
/2.26/
gdzie stałe zależne od stanu równowagi atmosfery C1 oraz g podane są w tablicy 2.2, a współczynniki A oraz B oblicza się według wzorów 2.17 i 2.19.
W przypadku obliczania maksymalnego stężenia pyłu zawieszonego uśrednionego dla 1 godziny Smp stosuje się wzór:
/2.27/
Posługując się wzorem 2.26 i 2.27, należy obliczyć wartość Sm w 36 sytuacjach meteorologicznych, podanych w tablicy 1.1, i wybrać wartość najwyższą Smm.
Stężenia Sm i Smp występują w stosunku do emitora w odległości xm, wyrażonej wzorem:
/2.28/
gdzie stałe zależne od stanu równowagi atmosfery C2 oraz b podane są w tablicy 2.2.
2.6 Kryterium opadu pyłu
Dla pojedynczego emitora lub zespołu emitorów należy sprawdzić, czy spełnione są jednocześnie następujące warunki (kryterium opadu pyłu):
a) 
/2.29/
b) łączna roczna emisja pyłu nie przekracza 10.000 Mg,
c) emisja kadmu nie przekracza 0,005 % wartości emisji pyłu określonej w lit. a) i b),
d) emisja ołowiu nie przekracza 0,05 % wartości emisji pyłu określonej w lit. a) i b).
Kryterium opadu pyłu uwzględnia emisję wszystkich frakcji substancji pyłowej, w tym również pył zawieszony.
3. Zakres obliczeń poziomów substancji w powietrzu
Z obszaru objętego obliczeniami wyłączony jest teren zakładu, dla którego dokonuje się obliczeń.
W przypadku emisji takich samych substancji z emitorów znajdujących się na terenie zakładu, obliczenia poziomów substancji w powietrzu wykonuje się dla zespołu tych emitorów.
Jeżeli w odległości mniejszej niż 30xmm od pojedynczego emitora lub któregoś z emitorów w zespole znajdują się obszary parków narodowych lub obszary ochrony uzdrowiskowej, to w obliczeniach poziomów substancji w powietrzu na tych obszarach należy uwzględniać ustalone dla nich dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz wartości odniesienia substancji w powietrzu.
3.1 Zakres skrócony
Jeżeli z obliczeń wstępnych, wykonanych zgodnie z punktami 2.5 i 2.6, wynika, że spełnione są następujące warunki:
a) dla pojedynczego emitora lub zespołu emitorów, z których został utworzony emitor zastępczy:
S mm Ł 0,1 x D1 /3.1/
b) dla zespołu emitorów:
Ł 0,1 x D1 /3.2/
c) kryterium opadu pyłu,
to na tym kończy się wymagane dla tego zakresu obliczenia.
Jeżeli nie jest spełniony warunek określony w lit. c), to należy wykonać obliczenia opadu substancji pyłowych w sieci obliczeniowej, z uwzględnieniem statystyki warunków meteorologicznych w celu sprawdzenia warunku:
Op Ł Dp - Rp /3.3/
3.2 Zakres pełny
Jeżeli nie są spełnione warunki określone w punkcie 3.1 lit. a) i b), to na całym obszarze, na którym dokonuje się obliczeń, należy obliczyć w sieci obliczeniowej rozkład maksymalnych stężeń substancji w powietrzu uśrednionych dla 1 godziny, z uwzględnieniem statystyki warunków meteorologicznych, aby sprawdzić, czy w każdym punkcie na powierzchni terenu został spełniony warunek:
S mm Ł D1 /3.4/
Jeżeli z powyższych obliczeń wynika, że dla zespołu emitorów spełniony jest warunek:
S mm Ł 0,1 x D1, /3.5/
to na tym kończy się obliczenia.
Natomiast dla zespołu emitorów, dla których nie jest spełniony warunek określony wzorem 3.5, lub dla pojedynczego emitora, dla którego nie jest spełniony warunek określony wzorem 3.1, należy obliczyć w sieci obliczeniowej rozkład stężeń substancji w powietrzu uśrednionych dla roku i sprawdzić, czy w każdym punkcie na powierzchni terenu został spełniony warunek:
Sa Ł D a - R /3.6/
Dalsze obliczenia nie są wymagane, jeżeli jest spełniony warunek określony w punkcie 3.1 lit. c), a w pobliżu emitorów nie znajdują się budynki wyższe niż parterowe.
Jeżeli jednak nie jest spełniony warunek określony w punkcie 3.1 lit. c), to należy wykonać obliczenia opadu substancji pyłowych w sieci obliczeniowej, z uwzględnieniem statystyki warunków meteorologicznych w celu sprawdzenia warunku:
Op Ł Dp - Rp /3.7/
Jeżeli w odległości od pojedynczego emitora lub któregoś z emitorów w zespole, mniejszej niż 10h, znajdują się wyższe niż parterowe budynki mieszkalne lub biurowe, a także budynki żłobków, przedszkoli, szkół, szpitali lub sanatoriów, to należy sprawdzić, czy budynki te nie są narażone na przekroczenia wartości odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu. W tym celu należy obliczyć maksymalne stężenia substancji w powietrzu dla odpowiednich wysokości.
Rozróżnia się następujące przypadki:
a) gdy geometryczna wysokość najniższego emitora w zespole jest nie mniejsza niż wysokość ostatniej kondygnacji budynku Z, obliczenia stężeń wykonuje się dla wysokości Z,
b) gdy geometryczna wysokość najniższego emitora w zespole jest mniejsza niż wysokość ostatniej kondygnacji budynku Z, obliczenia stężeń wykonuje się dla wysokości zmieniających się co 1 m, począwszy od geometrycznej wysokości najniższego emitora do wysokości:
- Z, jeżeli Hmax ł Z,
- Hmax, jeżeli Hmax < Z.
Hmax oznacza najwyższą efektywną wysokość emitora w zespole z obliczonych dla wszystkich sytuacji meteorologicznych.
Wszystkie wartości stężeń obliczone ze względu na budynki znajdujące się w pobliżu emitorów nie mogą przekraczać wartości D1.
Częstość przekraczania wartości odniesienia lub dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu należy obliczyć, jeżeli wartości stężeń obliczone ze względu na budynki znajdujące się w pobliżu emitorów przekraczają wartość D1 lub nie jest spełniony warunek 3.4.
Wartości odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu uważa się za dotrzymane, jeżeli częstość przekraczania wartości D1 przez stężenie uśrednione dla 1 godziny jest nie większa niż 0,274% czasu w roku w przypadku dwutlenku siarki, a 0,2% czasu w roku dla pozostałych substancji.
4. Formuły obliczeniowe dla pojedynczego emitora
Następujące formuły są słuszne w określonej sytuacji meteorologicznej, to znaczy dla określonego stanu równowagi atmosfery i prędkości wiatru, przy założeniu, że emitor znajduje się w punkcie o współrzędnych Xe = Ye = 0, Ze = H i oś X pokrywa się z kierunkiem wiatru, a oś Y jest prostopadła do osi X.
4.1 Stężenie substancji gazowej w powietrzu uśrednione dla 1 godziny
Stężenie substancji gazowej w punkcie o współrzędnych Xp, Yp, Zp oblicza się według wzoru:
/4.1/
Stężenie substancji gazowej w punkcie o współrzędnych Xp, Yp na powierzchni terenu oblicza się według wzoru:
/4.2/
Stężenie substancji gazowej w punkcie o współrzędnych Xp, Zp, w osi wiatru oblicza się według wzoru:
/4.3/
Stężenie substancji gazowej w odległości x od emitora, w osi wiatru i na powierzchni terenu oblicza się według wzoru:
/4.4/
4.2 Stężenie pyłu zawieszonego w powietrzu uśrednione dla 1 godziny
Stężenie pyłu zawieszonego, którego prędkość opadania wf = 0, w punkcie o współrzędnych Xp, Yp, Zp oblicza się według wzoru:
/4.5/
Stężenie pyłu zawieszonego w punkcie o współrzędnych Xp, Yp, na powierzchni terenu oblicza się według wzoru:
/4.6/
Stężenie pyłu zawieszonego w punkcie o współrzędnych Xp, Zp, w osi wiatru oblicza się według wzoru:
/4.7/
Stężenie pyłu zawieszonego w odległości x od źródła, w osi wiatru i na powierzchni terenu oblicza się według wzoru:
/4.8/
4.3 Opad substancji pyłowej
Opad substancji pyłowej o prędkości opadania wf > 0 na powierzchni terenu w sektorze róży wiatrów o kącie wierzchołkowym b = 2p/r oblicza się według wzoru:
/4.9/
Opad substancji pyłowej obliczony tym wzorem jest wyrażony w g/(m2 x rok) lub w g/(m2 x podokres), jeżeli emisja zostanie wyrażona w mg/s, prędkość wiatru i prędkość opadania w m/s, a współczynniki dyfuzji atmosferycznej, odległość i efektywna wysokość emitora w m.
Według tego wzoru oblicza się średni opad substancji pyłowej w odległości x od emitora na łuku sektora róży wiatrów przy założeniu, że wiatr ma kierunek od emitora do punktu o współrzędnych Xp, Yp.
Gdy b > 1 i [ (1 - b)wfc + bu sH ] < 0, przyjmuje się, że Opf = 0.
Przy obliczaniu całkowitego opadu substancji pyłowej należy dokonać zsumowania dla wszystkich frakcji substancji pyłowej i sytuacji meteorologicznych, uwzględniając częstości występowania tych sytuacji w danym sektorze róży wiatrów "j".
/4.10/
4.4 Stężenie średnie substancji w powietrzu
Stężenie średnie substancji gazowej na powierzchni terenu oblicza się według wzoru:
/4.11/
Stężenie średnie pyłu zawieszonego na powierzchni terenu oblicza się według wzoru:
/4.12/
Według tych wzorów oblicza się stężenie średnie w odległości x od emitora, na łuku sektora róży wiatrów przy założeniu, że wiatr ma kierunek od emitora do punktu o współrzędnych Xp,Yp.
Przy obliczaniu stężenia średniego należy zsumować wartości stężeń obliczonych we wszystkich sytuacjach meteorologicznych, uwzględniając częstości występowania danych sytuacji meteorologicznych w sektorze róży wiatrów "j".
/4.13/
4.5 Częstość przekraczania wartości odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu
Częstość przekraczania wartości odniesienia lub dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu dla wszystkich sytuacji meteorologicznych wyraża wzór:
/4.14/
/4.15/
gdzie kąt przekroczenia gi dla danej sytuacji meteorologicznej określony jest wzorem:
/4.16/
Do obliczenia pierwszego przybliżenia wartości gi przyjmuje się (cos gi)a = 1. W przypadku gdy gi nie przekracza wartości 0,09, przybliżenie to jest wystarczająco dokładne. Gdy gi > 0,09, kąt określony w pierwszym przybliżeniu należy wstawić do zależności 4.16 i obliczyć nową wartość gi. Do obliczeń wystarczają 3 przybliżenia.
Jako wielkość So występującą we wzorze 4.16 podstawia się Sx lub Sxz.
5. Obliczenia poziomów substancji w powietrzu dla zespołu emitorów
Obliczenia poziomów substancji w powietrzu dla zespołu emitorów prowadzi się w geometrycznej sieci punktów o współrzędnych Xp, Yp. Emitory znajdują się w punktach o współrzędnych Xe, Ye. Obliczenia wykonuje się dla wielu kierunków wiatru różniących się co najwyżej o 2°, uwzględniając zmiany składowych odległości emitora od punktu o współrzędnych Xp, Yp równoległej do kierunku wiatru - x i prostopadłej do kierunku wiatru - y; ujemna wartość x oznacza, że w punkcie, w którym dokonuje się obliczeń, wartość stężenia równa jest zeru.
5.1 Najwyższe ze stężeń maksymalnych substancji w powietrzu
Wartości stężeń uśrednionych dla 1 godziny w danym punkcie oblicza się odpowiednio dla substancji gazowych według wzoru 4.1 lub 4.2, a dla pyłu zawieszonego według wzoru 4.5 lub 4.6.
Jako Smm wybiera się największą wartość stężenia ze zbioru stężeń obliczonych dla wszystkich kierunków wiatru, prędkości wiatru i stanów równowagi atmosfery po zsumowaniu stężeń dla wszystkich emitorów. Operację wyboru Smm powtarza się dla każdego punktu w sieci obliczeniowej.
5.2 Stężenie średnie substancji w powietrzu
Wartość stężenia średniego S (w roku, sezonie lub podokresie) w danym punkcie oblicza się, sumując stężenia Sxy według wzoru:
/5.1/
gdzie Sxy oblicza się według wzoru 4.2 w przypadku substancji gazowej lub 4.6 w przypadku pyłu zawieszonego, z tym że zamiast emisji maksymalnej substancji należy przyjąć emisję średnią.
Wartość N jest to częstość z róży wiatrów przyporządkowana każdej z rozpatrywanych sytuacji meteorologicznych "i" i każdemu kierunkowi wiatru "j", określona wzorem:
/5.2/
Do obliczenia stężenia średniego S można wykorzystać także wzory 4.11 lub 4.12. Należy zsumować obliczone wartości według wzoru:
/5.3/
W przypadku dokonywania obliczeń dla poszczególnych podokresów, na jakie z uwagi na nierównomierność pracy emitorów podzielono rok, stężenie substancji w powietrzu odniesione do roku, porównywane bezpośrednio z wartością dopuszczalną Da, oblicza się według wzoru:
/5.4/
5.3 Opad substancji pyłowej
Opad substancji pyłowej oblicza się zgodnie z zasadami podanymi w punkcie 4.3, sumując w każdym punkcie sieci obliczeniowej wartości opadu substancji pyłowej pochodzącego z poszczególnych emitorów obliczone według wzoru 4.9.
W przypadku dokonywania obliczeń dla poszczególnych podokresów, na jakie z uwagi na nierównomierność pracy emitorów podzielono rok, roczną wartość opadu substancji pyłowej oblicza się według wzoru:
/5.5/
5.4. Częstość przekraczania wartości odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu
W przypadku gdy stężenie spowodowane emisją substancji ze wszystkich emitorów zespołu przekracza wartość odniesienia lub dopuszczalny poziom substancji w powietrzu, oblicza się częstość przekraczania P(D1).
P(D1) = N x 100% /5.6/
Wartość N określona jest wzorem 5.2.
Dla rozpatrywanego punktu sumuje się obliczone częstości P(D1) dla wszystkich sytuacji meteorologicznych i kierunków wiatru. Operację obliczania tej wielkości powtarza się dla każdego punktu sieci obliczeniowej.
99,8 percentyl S99,8 ze stężeń substancji w powietrzu uśrednionych dla 1 godziny jest to wartość stężenia, której nie przekracza 99,8 % wszystkich stężeń uśrednionych dla 1 godziny występujących w roku kalendarzowym. Jeżeli S99,8 jest mniejszy niż wartość odniesienia lub dopuszczalny poziom substancji w powietrzu D1, to można uznać, że zachowana jest dopuszczalna częstość przekraczania wartości D1, wynosząca 0,2 % czasu w roku.
Analogiczną zasadę można zastosować w przypadku dwutlenku siarki, dla którego dopuszcza się przekraczanie dopuszczalnego poziomu w powietrzu przez 0,274 % czasu w roku.
W celu ustalenia wartości 99,8 percentyla S99,8 należy wykonać w sieci obliczeniowej obliczenia stężeń substancji w powietrzu uśrednionych dla 1 godziny, dla 36 sytuacji meteorologicznych i wielu kierunków wiatru różniących się co najwyżej o 2°, i następnie utworzyć z tych stężeń ciąg niemalejący:
S1 Ł S2 Ł ..... Ł Sg Ł ..... Ł S36xG /5.7/
Każdemu z obliczonych stężeń należy przyporządkować częstość ich występowania N określoną wzorem 5.2.
99,8 percentyl S99,8 jest równy składnikowi ciągu stężeń o liczbie porządkowej g, dla której przy kolejnym zsumowaniu częstości N po raz pierwszy spełniony jest warunek:
0,998 Ł S N /5.8/
6. Obliczenia poziomów substancji w powietrzu dla powierzchniowych źródeł
Obliczenia poziomów substancji w powietrzu dla powierzchniowego źródła wykonuje się tak jak obliczenia dla zespołu emitorów, zgodnie z punktem 5, po uprzednim umownym zastąpieniu źródła powierzchniowego zespołem emitorów.
6.1 Zastępowanie powierzchniowego źródła zespołem emitorów
Przedstawione sposoby zastępowania źródeł powierzchniowych zespołem emitorów dotyczą źródeł powierzchniowych mających kształt kwadratu o bokach długości od 10 do 1.000 m, równoległych do kierunków północ-południe i wschód-zachód. Emisja jest równomierna i efektywna wysokość źródła powierzchniowego jest jednakowa na całej jego powierzchni. W przypadku gdy kształt źródła powierzchniowego jest inny niż kwadrat, należy je zastąpić zespołem kwadratowych źródeł powierzchniowych, w przybliżeniu odpowiadającym kształtowi tego źródła.
Zastępowanie źródła powierzchniowego o boku D zespołem emitorów polega na właściwym podziale źródła powierzchniowego na kwadraty o boku dk i na zastąpieniu każdego z nich emitorem usytuowanym w środku kwadratu. Efektywna wysokość emitora jest równa efektywnej wysokości źródła powierzchniowego. Emisja z emitora wyraża się wzorem:
/6.1/
Do podziału źródła powierzchniowego stosuje się następujące metody:
I metoda
Podział kwadratowego źródła powierzchniowego o boku D polega na kolejnym dzieleniu go na cztery kwadraty o dwukrotnie mniejszym boku. Każdy z powstałych w ten sposób kwadratów dzieli się dalej na cztery kwadraty o dwukrotnie mniejszym boku itd. Dzielenie kończy się, jeżeli dla każdego ze źródeł powierzchniowych o boku dk, powstałych z kolejnego k-tego podziału źródła powierzchniowego, spełniony jest jeden z dwóch warunków:
warunek I:
po kolejnym podziale bok źródła powierzchniowego dk jest równy 1/8 długości boku kwadratowego źródła powierzchniowego D lub jest mniejszy niż 20 metrów.
warunek II:
a) przy obliczaniu stężeń substancji uśrednionych dla 1 godziny oraz średnich stężeń substancji na podstawie wzoru 5.1
/6.2/
gdzie: A - współczynnik obliczany według wzoru 2.17.
s - odległość punktu, w którym oblicza się stężenie, od środka źródła powierzchniowego powstałego z podziału
a - stała zależna od stanu równowagi atmosfery, podana w tablicy 2.2.
b) przy obliczaniu średnich stężeń substancji na podstawie wzoru 5.3
s ł dk /6.3/
c) przy obliczaniu opadu substancji pyłowej
s ł 2dk /6.4/
W przypadku obliczeń poziomów substancji w powietrzu w punkcie położonym w odległości s od najbliższego emitora, zastępującego jeden z fragmentów źródła powierzchniowego, mniejszej niż smin, należy przyjąć, że s jest równe smin, wyrażonego wzorem:
/6.5/
II metoda:
Kwadratowe źródło powierzchniowe o boku D dzieli się na:
a) co najmniej 100, jeżeli D ł 100 metrów,
b) (entier(D/10))2, jeżeli D < 100 metrów,
jednakowych źródeł powierzchniowych w kształcie kwadratu o boku dk, równomiernie rozmieszczonych i pokrywających cały obszar źródła powierzchniowego o boku D.
W przypadku obliczeń poziomów substancji w powietrzu w punkcie położonym w odległości s od najbliższego emitora, zastępującego jeden z fragmentów źródła powierzchniowego, mniejszej niż smin, należy przyjąć, że s jest równe smin, wyrażonego wzorem:
/6.6/
Po dokonaniu podziału źródła powierzchniowego i zastąpieniu go zespołem emitorów dokonuje się obliczeń poziomów substancji w powietrzu zgodnie z punktem 5.
7. Obliczenia poziomów substancji w powietrzu dla liniowych źródeł
Obliczenia poziomów substancji w powietrzu dla liniowego źródła wykonuje się tak jak obliczenia dla zespołu emitorów, zgodnie z punktem 5, po uprzednim umownym zastąpieniu źródła liniowego zespołem emitorów.
7.1 Zastępowanie liniowego źródła zespołem emitorów
Przedstawione sposoby zastępowania źródeł liniowych zespołem emitorów dotyczą skończonych źródeł prostoliniowych o stałej emisji z jednostki długości i stałej efektywnej wysokości źródła. W przypadku gdy źródło nie odpowiada powyższym założeniom, należy go przedstawić w postaci zespołu źródeł liniowych spełniających te założenia.
Zastępowanie źródła liniowego długości D zespołem emitorów polega na właściwym podziale źródła liniowego na odcinki długości dk i na zastąpieniu każdego z nich emitorem usytuowanym w środku odcinka. Efektywna wysokość emitora jest równa efektywnej wysokości źródła liniowego. Emisja z emitora wyraża się wzorem:
/7.1/
Do podziału źródła liniowego stosuje się następujące metody:
I metoda
Podział źródła liniowego o długości D polega na kolejnym dzieleniu go na dwa równe odcinki. Każdy z powstałych w ten sposób odcinków dzieli się dalej na dwa odcinki o dwukrotnie mniejszej długości itd. Dzielenie kończy się, jeżeli dla każdego z odcinków źródła liniowego o długości dk, powstałych z kolejnego, k-tego podziału pierwotnego źródła liniowego, spełniony jest jeden z dwóch warunków:
warunek I:
po kolejnym podziale długość odcinka źródła liniowego jest mniejsza niż 20 metrów.
warunek II:
a) przy obliczaniu stężeń substancji w powietrzu uśrednionych dla 1 godziny oraz średnich stężeń substancji na podstawie wzoru 5.1.
/7.2/
gdzie: A - współczynnik obliczany według wzoru 2.17.
s - odległość punktu, w którym określa się stężenie, od najbliższego punktu odcinka źródła liniowego, powstałego z podziału
a - stała zależna od stanu równowagi atmosfery, podana w tablicy 2.2.
b) przy obliczaniu średnich stężeń substancji na podstawie wzoru 5.3.
s ł 4 dk /7.3/
c) przy obliczaniu opadu substancji pyłowej
s ł 5 dk /7.4/
II metoda
Źródło liniowe dzieli się na odcinki o długości 10 metrów.
Po dokonaniu podziału źródła liniowego i zastąpieniu go zespołem emitorów dokonuje się obliczeń poziomów substancji w powietrzu zgodnie z punktem 5.
1) Minister Środowiska kieruje działem administracji rządowej - środowisko, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Środowiska (Dz. U. Nr 85, poz. 766).