ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA
z dnia 11 lutego 2004 r.
w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód
(Dz. U. Nr 32, poz. 284)
Na podstawie art. 49 ust. 4 pkt 1 i 2 lit. a-c i lit. e-g oraz pkt 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Rozporządzenie określa:
1) klasyfikację dla prezentowania stanu:
a) wód powierzchniowych,
b) wód podziemnych;
2) sposób prowadzenia monitoringu stanu wód powierzchniowych i podziemnych, uwzględniający:
a) kryteria wyznaczania punktów poboru próbek do badań,
b) zakres i częstotliwość badań,
c) wybór elementów jakości,
d) metodyki referencyjne badań oraz warunki zapewnienia jakości danych,
e) sposób oceny wyników badań,
f) zakres badań jakości wód powierzchniowych i podziemnych wykonywanych przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska;
3) sposób interpretacji wyników i prezentacji stanu wód powierzchniowych i podziemnych.
§ 2. 1. Wprowadza się klasyfikację dla prezentowania stanu wód powierzchniowych obejmującą pięć klas jakości tych wód, z uwzględnieniem kategorii jakości wody A1, A2 i A3, określonych w przepisach w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia:
1) klasa I - wody o bardzo dobrej jakości:
a) spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A1,
b) wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne oddziaływania antropogeniczne;
2) klasa II - wody dobrej jakości:
a) spełniają w odniesieniu do większości wskaźników jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2,
b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych;
3) klasa III - wody zadowalającej jakości:
a) spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2,
b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych;
4) klasa IV - wody niezadowalającej jakości:
a) spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A3,
b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych;
5) klasa V - wody złej jakości:
a) nie spełniają wymagań dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,
b) wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują, na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany polegające na zaniku występowania znacznej części populacji biologicznych.
§ 3. 1. Wprowadza się trzy kategorie hydromorfologicznego stanu wód powierzchniowych: stan bardzo dobry, stan dobry, stan umiarkowany.
2. Sposób określania hydromorfologicznego stanu wód powierzchniowych oraz charakterystykę poszczególnych kategorii, o których mowa w ust. 1, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
§ 4. 1. Wprowadza się klasyfikację dla prezentowania stanu wód podziemnych obejmującą pięć klas jakości tych wód, z uwzględnieniem przepisów w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi:
1) klasa I - wody o bardzo dobrej jakości:
a) wartości wskaźników jakości wody są kształtowane jedynie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w warstwie wodonośnej,
b) żaden ze wskaźników jakości wody nie przekracza wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
2) klasa II - wody dobrej jakości:
a) wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na oddziaływania antropogeniczne,
b) wskaźniki jakości wody, z wyjątkiem żelaza i manganu, nie przekraczają wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
3) klasa III - wody zadowalającej jakości:
a) wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego,
b) mniejsza część wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
4) klasa IV - wody niezadowalającej jakości:
a) wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego,
b) większość wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;
5) klasa V - wody złej jakości:
a) wartości wskaźników jakości wody potwierdzają oddziaływania antropogeniczne,
b) woda nie spełnia wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
§ 5. 1. Stan ilościowy wód podziemnych określa wielkość rezerw zasobów wodnych, w granicach regionu wodnego.
2. Stan ilościowy wód podziemnych ustala się, porównując wielkość ustalonych zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych wyrażonych w m3/d z:
1) wielkością rzeczywistego średniego poboru wody w danym roku wyrażonego w m3/d albo
2) wielkością poboru wody w danym roku wynikającego z pozwoleń wodnoprawnych wyrażonego w m3/d.
3. Stan ilościowy wód podziemnych uznaje się:
1) za słaby, gdy średni pobór w roku jest równy lub wyższy od zasobów dyspozycyjnych;
2) za dobry, gdy zasoby dyspozycyjne są wyższe od średniego poboru w roku.
§ 6. 1. Monitoring stanu wód powierzchniowych prowadzi się w następujących zakresach:
1) diagnostycznym - monitoring diagnostyczny;
2) operacyjnym - monitoring operacyjny;
3) badawczym - monitoring badawczy.
2. Zakres badań prowadzonych w monitoringu diagnostycznym obejmuje określenie w wodach powierzchniowych wartości wszystkich wskaźników jakości wody określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia.
3. W monitoringu diagnostycznym badania wskaźników jakości wody, o których mowa w ust. 2, prowadzi się z częstotliwością:
1) jeden raz na miesiąc - w odniesieniu do wskaźników fizycznych, wskaźników tlenowych, wskaźników biogennych, wskaźników zasolenia i wskaźników mikrobiologicznych;
2) jeden raz na kwartał - w odniesieniu do wskaźników biologicznych oraz metali, w tym metali ciężkich;
3) jeden raz na rok - w odniesieniu do wskaźników zanieczyszczeń przemysłowych oraz wskaźników biologicznych - makrobezkręgowców bentosowych.
4. W przypadku stwierdzenia na podstawie rozpoznania oddziaływań antropogenicznych obecności w wodach substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego lub prawdopodobieństwa ich obecności, zakres badań prowadzonych w monitoringu diagnostycznym rozszerza się o te substancje; w przypadku stwierdzenia ich obecności, badania, z wyjątkiem kadmu i rtęci, należy prowadzić z częstotliwością jeden raz na miesiąc, aż do stwierdzenia braku obecności tych substancji na poziomie przekraczającym próg oznaczalności.
5. Zakres i częstotliwość badań prowadzonych w monitoringu operacyjnym określa się, uwzględniając wyniki badań uzyskane w ramach monitoringu diagnostycznego.
6. Zakres i częstotliwość badań prowadzonych w monitoringu badawczym określa się każdorazowo w razie konieczności zidentyfikowania zanieczyszczeń przypadkowych lub spowodowanych awarią.
§ 7. 1. Przy wyznaczaniu punktów poboru próbek do badań wód powierzchniowych uwzględnia się kryteria obejmujące warunki wyboru oraz lokalizację i ilość punktów w obrębie badanego cieku naturalnego, jeziora lub sztucznego zbiornika wodnego.
2. Monitorowaniem obejmuje się wody powierzchniowe, które spełniają co najmniej jeden z następujących warunków:
1) posiadają zlewnie o powierzchni większej niż 2.500 km2;
2) posiadają zlewnie o powierzchni mniejszej niż 2.500 km2, lecz są ważne ze względu na dynamikę przepływu wody;
3) przekraczają lub stanowią granice państwa;
4) stanowią podstawę oszacowania wielkości ładunków zanieczyszczeń przekraczających granice państwa lub wprowadzanych do środowiska morskiego Bałtyku.
3. Lokalizacja i liczba punktów poboru próbek do badań wód w obrębie badanego cieku, jeziora lub sztucznego zbiornika wodnego ma zapewnić:
1) reprezentatywność wpływu zagrożeń wywołanych przez punktowe i rozproszone źródła zanieczyszczeń;
2) przeprowadzenie oceny wpływu oddziaływań punktowego źródła zanieczyszczeń;
3) przeprowadzenie oceny wpływu oddziaływań wielu punktowych źródeł zanieczyszczeń;
4) przeprowadzenie oceny wpływu oddziaływań wywieranych przez obszarowe źródła zanieczyszczeń.
4. Pobieranie próbek do badań wód powierzchniowych prowadzi się zgodnie z odpowiednimi Polskimi Normami.
§ 8. 1. Monitoring stanu wód podziemnych prowadzi się w następujących zakresach:
1) diagnostycznym - monitoring diagnostyczny;
2) operacyjnym - monitoring operacyjny;
3) badawczym - monitoring badawczy.
2. Zakres badań prowadzonych w monitoringu diagnostycznym obejmuje określenie w wodach podziemnych wartości wskaźników jakości wody, określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia.
3. Zakres badań prowadzonych w monitoringu diagnostycznym prowadzący monitoring może rozszerzyć o inne wskaźniki jakości wody charakteryzujące rodzaj oddziaływań antropogenicznych mających bezpośredni wpływ na badany zbiornik wód podziemnych.
4. Badania wskaźników jakości wody w monitoringu diagnostycznym prowadzi się z częstotliwością:
1) co 3 lata - badania wód podziemnych swobodnych;
2) co 6 lat - badania wód podziemnych naporowych.
5. Zakres badań prowadzonych w monitoringu operacyjnym obejmuje określenie w wodach podziemnych wartości następujących wskaźników jakości wody: temperatury, przewodności, odczynu, tlenu rozpuszczonego, amoniaku, azotanów, azotynów, chlorków, siarczanów, fosforanów, wodorowęglanów, sodu, potasu, wapnia, magnezu, manganu i żelaza.
6. Prowadzący monitoring może rozszerzyć zakres badań o inne wskaźniki jakości wody, których wartości stwierdzone na podstawie monitoringu diagnostycznego mieszczą się w IV lub V klasie jakości wód podziemnych, oraz o inne wskaźniki jakości wody charakteryzujące rodzaj oddziaływań antropogenicznych mających bezpośredni wpływ na wodę w badanym zbiorniku wód podziemnych.
7. Badania wskaźników jakości wody w monitoringu operacyjnym prowadzi się z następującą częstotliwością:
1) corocznie, z wyłączeniem roku, w którym jest prowadzony monitoring diagnostyczny - badania wód podziemnych swobodnych;
2) co 3 lata po monitoringu diagnostycznym - badania wód podziemnych naporowych.
8. Zakres i częstotliwość badań prowadzonych w monitoringu badawczym określa się każdorazowo w razie konieczności zidentyfikowania zanieczyszczeń przypadkowych lub spowodowanych awarią.
§ 9. 1. Przy wyznaczaniu punktów poboru próbek do badań wód podziemnych uwzględnia się kryteria obejmujące warunki wyboru monitorowanego zbiornika wód podziemnych, lokalizację punktów w obrębie badanego zbiornika wód podziemnych, warunki techniczne punktów oraz ich liczbę.
2. Monitorowaniem obejmuje się zbiorniki wód podziemnych narażone na oddziaływania antropogeniczne, które spełniają co najmniej jeden z następujących warunków:
1) zasoby dyspozycyjne są większe od 10.000 m3/d;
2) stanowią jedyne źródło zaopatrzenia w wodę;
3) parametry hydrogeologiczne przynajmniej jednej z warstw wodonośnych zbiornika wód podziemnych spełniają warunki: miąższość powyżej 5 m, przewodność ponad 50 m2/d, wydajność potencjalna studni powyżej 5 m3/h;
4) są zlokalizowane w obrębie obszarów chronionych, na których o rozwoju biosfery decydują warunki hydrogeologiczne;
5) są zlokalizowane w obszarach przygranicznych, gdzie występują lub mogą występować przepływy transgraniczne wód.
3. Lokalizacja punktów poboru próbek do badań w obrębie badanego zbiornika wód podziemnych ma:
1) zapewnić reprezentatywność dla struktur hydrogeologicznych;
2) umożliwić przeprowadzenie oceny jakości wód poziomów wodonośnych objętych eksploatacją;
3) uniemożliwić wpływ oddziaływań lokalnych źródeł zanieczyszczeń.
4. Liczba punktów poboru próbek do badań w obrębie danego zbiornika wód podziemnych zależy od:
1) jego wielkości (powierzchni);
2) komplikacji warunków hydrogeologicznych;
3) intensywności oddziaływań antropogenicznych;
4) podatności na wpływ oddziaływań antropogenicznych.
5. Punktami poboru próbek do badań mogą być otwory studzienne, piezometry, obudowane źródła, które spełniają następujące warunki techniczne:
1) umożliwiają selektywne ujmowanie wody z badanego poziomu wodonośnego;
2) są sprawne hydraulicznie i umożliwiają prawidłowe pobieranie próbek wody;
3) zostały wykonane z materiałów niezmieniających składu chemicznego wody.
6. Pobieranie próbek do badań wód podziemnych prowadzi się zgodnie z odpowiednimi Polskimi Normami.
§ 10. Planowanie i realizacja monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych ma uwzględniać rozpoznanie jakości wód i dostarczenie informacji na potrzeby gospodarowania wodami.
§ 11. Metodyki referencyjne badań wskaźników jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz warunki zapewnienia jakości danych uwzględniające granice oznaczalności, precyzję i dokładność metodyk referencyjnych są określone w załączniku nr 4 do rozporządzenia.
§ 12. Ocenę wyników badań prowadzi się zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2001.
§ 13. 1. Określenia jakości wód powierzchniowych dokonuje się na podstawie badań prowadzonych w jednym punkcie pomiarowym.
2. W punkcie pomiarowym dopuszcza się określenie jakości wód powierzchniowych w zakresie spełniania wymagań określonych dla różnych sposobów użytkowania wód.
3. Dla każdego wskaźnika jakości wody zmierzonego z częstotliwością jeden raz na miesiąc wyznacza się wartość stężenia odpowiadającą percentylowi 90, a w przypadku mniejszej częstotliwości badań przyjmuje się najmniej korzystną wartość stężenia.
4. Określenia klasy jakości wód powierzchniowych dokonuje się, porównując wyznaczone wartości stężeń poszczególnych wskaźników jakości wody, z wyłączeniem wskaźników jakości wód występujących w warunkach naturalnych w podwyższonych stężeniach, z wartościami granicznymi określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia, przyjmując klasę obejmującą 90% wartości.
§ 14. 1. Prezentacji stanu wód powierzchniowych dokonuje się w formie graficznej, tabelarycznej i opisowej.
2. Rodzaje ocen badań monitoringowych wód powierzchniowych oraz sposób przedstawienia wyników klasyfikacji wód powierzchniowych są określone w załączniku nr 5 do rozporządzenia.
§ 15. 1. Określenia jakości wód podziemnych dokonuje się na podstawie badań prowadzonych w jednym punkcie pomiarowym.
2. Określenia klasy jakości wód podziemnych dokonuje się, porównując wartości stężeń poszczególnych wskaźników jakości wody z wartościami granicznymi określonymi w załączniku nr 3 do rozporządzenia.
3. Ustalając klasy jakości wód podziemnych, dopuszcza się przekroczenie wartości granicznych trzech wskaźników jakości wody; przekroczenie wartości granicznych wskaźników jakości wody mieści się w granicach przyjętych dla bezpośrednio niższej klasy jakości wody.
4. Niedopuszczalne jest przekroczenie wartości granicznych następujących wskaźników jakości wody: arsenu, amoniaku, azotanów, azotynów, fluorków, chromu, kadmu, miedzi, niklu, ołowiu, rtęci, cyjanków, fenoli, pestycydów, wielopierścieniowych węglowodorów, olejów mineralnych, substancji powierzchniowo czynnych anionowych.
§ 16. 1. Prezentacji stanu wód podziemnych dokonuje się w formie graficznej, tabelarycznej i opisowej.
2. Rodzaje ocen badań monitoringowych wód podziemnych oraz sposób przedstawienia wyników klasyfikacji wód podziemnych są określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia.
§ 17. Oceny jakości wód powierzchniowych i wód podziemnych dokonuje się na podstawie badań prowadzonych w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i badawczego.
§ 18. Główny Inspektor Ochrony Środowiska wykonuje badania w zakresie:
1) jakości wód powierzchniowych w wybranych zlewniach posiadających wieloletni zbiór danych pomiarowych;
2) jakości wód podziemnych w wybranych zbiornikach wód podziemnych;
3) programów rozpoznawczych monitoringu wód powierzchniowych i wód podziemnych;
4) programów rozpoznawczych na potrzeby wstępnej oceny sposobu wykorzystania wód zlewni.
§ 19. Rozporządzenie traci moc z dniem 1 stycznia 2005 r.
§ 20. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Minister Środowiska: w z. K. Szamałek
Załączniki do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. (poz. 284)
WARTOŚCI GRANICZNE WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY W KLASACH JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH
Lp. | Wskaźnik jakości wody | Jednostka | Wartości graniczne w klasach I-V | |||||
I | II | III | IV | V | ||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | |
Wskaźniki fizyczne | ||||||||
1 | Temperatura wody | °C | 22 | 24 | 26 | 28 | >28 | |
2 | Zapach | krotność | 1 | 3 | 10 | 20 | >20 | |
3 | Barwa | mg Pt/l | 5 | 10 | 20 | 50 | >50 | |
4 | Zawiesiny ogólne | mg/l | 15 | 25 | 50 | 100 | >100 | |
5 | Odczyn | pH | 6,5-8,5 | 6,0-8,5 | 6,0-9,0 | 5,5-9,0 | <5,5 lub >9,0 | |
Wskaźniki tlenowe | ||||||||
6 | Tlen rozpuszczony | mg O2/l | 7 | 6 | 5 | 4 | <4 | |
7 | BZT5 | mg O2/l | 2 | 3 | 6 | 12 | >12 | |
8 | ChZT-Mn | mg O2/l | 3 | 6 | 12 | 24 | >24 | |
9 | ChZT-Cr | mg O2/l | 10 | 20 | 30 | 60 | >60 | |
10 | Ogólny węgiel organiczny | mg C/l | 5 | 10 | 15 | 20 | >20 | |
Wskaźniki biogenne | ||||||||
11 | Amoniak | mg NH4/l | 0,5 | 1 | 2 | 4 | >4 | |
12 | Azot Kjeldahla | mg N/l | 0,5 | 1 | 2 | 4 | >4 | |
13 | Azotany | mg NO3/l | 5 | 15 | 25 | 50 | >50 | |
14 | Azotyny | mg NO2/l | 0,03 | 0,1 | 0,5 | 1,0 | >1,0 | |
15 | Azot ogólny | mg N/l | 2,5 | 5 | 10 | 20 | >20 | |
16 | Fosforany | mg PO4/l | 0,2 | 0,4 | 0,7 | 1,0 | >1,0 | |
17 | Fosfor ogólny | mg P/l | 0,2 | 0,4 | 0,7 | 1,0 | >1,0 | |
Wskaźniki zasolenia | ||||||||
18 | Przewodność w 20 °C | µS/cm | 500 | 1.000 | 1.500 | 2.000 | >2.000 | |
19 | Substancje rozpuszczone | mg/l | 300 | 500 | 800 | 1.200 | >1.200 | |
20 | Zasadowość ogólna | mg CaCO3/l | >200 | 100 | 20 | 10 | <10 | |
21 | Siarczany | mg SO4/l | 100 | 150 | 250 | 300 | >300 | |
22 | Chlorki | mg Cl/l | 100 | 200 | 300 | 400 | >400 | |
23 | Wapń | mg Ca/l | 50 | 100 | 200 | 400 | >400 | |
24 | Magnez | mg Mg/l | 25 | 50 | 100 | 200 | >200 | |
25 | Fluorki | mg F/l | 0,5 | 1,0 | 1,5 | 1,7 | >1,7 | |
Metale, w tym metale ciężkie1) | ||||||||
26 | Arsen | mg As/l | 0,01 | 0,01 | 0,05 | 0,100 | >0,100 | |
27 | Bar | mg Ba/l | 0,1 | 0,1 | 0,5 | 1,0 | >1,0 | |
28 | Bor | mg B/l | 0,5 | 1,0 | 2,0 | 4,0 | >4,0 | |
29 | Chrom ogólny | mg Cr/l | 0,05 | 0,05 | 0,05 | 0,10 | >0,10 | |
30 | Chrom (VI) | mg Cr/l | 0,02 | 0,02 | 0,02 | 0,04 | >0,04 | |
31 | Cynk | mg Zn/l | 0,3 | 0,5 | 1 | 2 | >2 | |
32 | Glin | mg Al/l | 0,1 | 0,2 | 0,4 | 0,8 | >0,8 | |
33 | Kadm | mg Cd/l | 0,0005 | 0,001 | 0,001 | 0,005 | >0,005 | |
34 | Mangan | mg Mn/l | 0,05 | 0,1 | 0,5 | 1,0 | >1,0 | |
35 | Miedź | mg Cu/l | 0,02 | 0,04 | 0,06 | 0,100 | >0,100 | |
36 | Nikiel | mg Ni/l | 0,01 | 0,02 | 0,05 | 0,2 | >0,2 | |
37 | Ołów | mg Pb/l | 0,01 | 0,01 | 0,02 | 0,05 | >0,05 | |
38 | Rtęć | mg Hg/l | 0,0005 | 0,001 | 0,001 | 0,005 | >0,005 | |
39 | Selen | mg Se/l | 0,01 | 0,01 | 0,02 | 0,04 | >0,04 | |
40 | Żelazo | mg Fe/l | 0,1 | 0,3 | 1,0 | 2,0 | >2,0 | |
Wskaźniki zanieczyszczeń przemysłowych | ||||||||
41 | Cyjanki wolne | mg CN/l | 0,02 | 0,02 | 0,05 | 0,05 | >0,05 | |
42 | Fenole (indeks fenolowy) | mg/l | 0,001 | 0,005 | 0,01 | 0,05 | >0,05 | |
43 | Pestycydy2) | µg/l | 0,1 | 1,0 | 2,5 | 5,0 | >5 | |
44 | Substancje powierzchniowo czynne anionowe | mg/l | 0,1 | 0,2 | 0,5 | 1,0 | >1,0 | |
45 | Oleje mineralne (indeks oleju mineralnego) | mg/l | 0,01 | 0,05 | 0,20 | 0,5 | >0,5 | |
46 | Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne3) | µg/l | 0,01 | 0,05 | 0,2 | 1,0 | >1,0 | |
Wskaźniki biologiczne | ||||||||
47 | Saprobowość fitoplanktonu | Indeks saprobowości | 1,0 | 1,5 | 2,5 | 3,5 | >3,5 | |
48 | Saprobowość peryfitonu | 1,0 | 1,5 | 2,5 | 3,5 | >3,5 | ||
49 | Makrobezkręgowce bentosowe, indeksy | Indeks bioróżnorodności | 5,5 | 4,0 | 2,5 | 1,0 | <1,0 | |
Indeks biotyczny | 100 | 70 | 40 | 10 | <10 | |||
50 | Chlorofil "a" | µg/l | 10 | 25 | 50 | 100 | >100 | |
Wskaźniki mikrobiologiczne | ||||||||
51 | Liczba bakterii grupy coli typu kałowego | w 100 ml | 20 | 200 | 2.000 | 20.000 | >20.000 | |
52 | Liczba bakterii grupy coli | w 100 ml | 50 | 500 | 5.000 | 50.000 | >50.000 |
1) Podane wartości graniczne odnoszą się do formy rozpuszczonej metali.
2) Pestycydy obejmują sumę: lindanu, dieldryny.
3) Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne obejmują sumę: benzo(b)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, benzo(a)pirenu, dibenzo(a,h)antracenu, benzo(g,h,i)perylenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu.
SPOSÓB OKREŚLANIA HYDROMORFOLOGICZNEGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH ORAZ CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII HYDROMORFOLOGICZNEGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH
1. Sposób określania hydromorfologicznego stanu wód powierzchniowych
Elementy i parametry hydromorfologiczne | Rodzaj wód | Częstotliwość badań | ||||
rzeki | jeziora | sztuczne zbiorniki wodne | ||||
I. Typ wód | ||||||
1 | Położenie | n.p.m. | X | X | X | 1 raz na 10 lat |
2 | Wielkość zlewni | km2 | X | X | X | |
3 | Budowa geologiczna | opisowo | X | X | X | |
4 | Głębokość średnia | m | - | X | X | |
5 | Powierzchnia zwierciadła wody | km2 | - | X | X | |
II. Reżim hydrologiczny | ||||||
6 | Natężenie przepływu | m3/s | X | 1 raz w miesiącu | ||
7 | Wahania stanów wody | m | X | X* | X* | |
8 | Powiązanie z wodami podziemnymi | opisowo | X* | X* | X* | |
9 | Możliwość niezakłóconego przepływu - ciągłość rzeki | opisowo | X* | - | - | |
III. Morfologia | ||||||
10 | Kształt koryta | opisowo | X | - | - | 1 raz na 6 lat |
11 | Wahania głębokości | m | X | - | - | |
12 | Zmienność szerokości | m | X | - | - | |
13 | Zmienność morfometrii | - | X | X | ||
14 | Prędkość przepływu wody | m/s | X | |||
15 | Struktura strefy przybrzeżnej | opisowo | X | X | X |
* raz w roku
2. Ocena poszczególnych kategorii hydromorfologicznego stanu wód powierzchniowych
Kategoria | Opis stanu czynników hydromorfologicznych |
Stan bardzo dobry | Gospodarka wodna - wielkość przepływu i jego dynamika oraz powiązania z wodami podziemnymi odpowiadają w pełni lub prawie w pełni warunkom, w których brak oddziaływań antropogenicznych. Ciągłość rzeki - nie została przez człowieka zmieniona i umożliwia niezakłócony transport rumowiska i migrację organizmów wodnych. Morfologia koryta - trasa rzeki, zmienność szerokości, głębokości, prędkości przepływu wody, substratu, struktury i stref przybrzeżnych odpowiadają warunkom naturalnym |
Stan dobry | Występujące zmiany reżimu hydrologicznego, ciągłości rzeki, warunków morfologicznych odzwierciedlają stan, który wskazuje na oddziaływanie antropogeniczne |
Stan umiarkowany | Występujące zmiany reżimu hydrologicznego, ciągłości rzeki, warunków morfologicznych odzwierciedlają stan, który wskazuje na silne oddziaływanie antropogeniczne; dochodzi do nadmiernych zakwitów glonów, rozwoju niepożądanych bakterii oraz zaniku populacji wrażliwych gatunków roślin i ryb |
WARTOŚCI GRANICZNE WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WODY W KLASACH JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH1)
Lp. | Wskaźnik jakości wody | Jednostka | Wartości graniczne w klasach I-V | ||||
I | II | III | IV | V | |||
1 | Temperatura | °C | 6-10 | 12 | 16 | 25 | >25 |
2 | Przewodność w 20 °C | µS/cm | 400 | 2.500 | 2.500 | 3.000 | >3.000 |
3 | Odczyn | pH | 6,5-9,5 | <6,5 lub >9,5 | |||
4 | Tlen rozpuszczony | mg O2/l | 1 | 0,5 | 0,5 | 0,1 | <0,1 |
5 | Ogólny węgiel organiczny | mg C/l | 2 | 10 | 10 | 20 | >20 |
6 | Amoniak | mg NH4/l | 0,1 | 0,5 | 0,65 | 3 | >3 |
7 | Azotany | mg NO3/l | 10 | 25 | 50 | 100 | >100 |
8 | Azotyny | mg NO2/l | 0,01 | 0,05 | 0,10 | 0,25 | >0,25 |
9 | Fosforany | mg PO4/l | 0,05 | 0,2 | 1 | 5 | >5 |
10 | Fluorki | mg F/l | 0,5 | 1 | 1,5 | 2 | >2 |
11 | Chlorki | mg Cl/l | 25 | 250 | 300 | 500 | >500 |
12 | Cyjanki wolne | mg CN/l | 0,01 | 0,02 | 0,02 | 0,02 | >0,02 |
13 | Wodorowęglany | mg HCO3/l | 100-300 | 75-100 300-350 | 50-75 350-400 | 25-50 >400 | <25 >400 |
14 | Siarczany | mg SO4/l | 25 | 250 | 250 | 500 | >500 |
15 | Krzemionka | mg SiO2/l | 15 | 30 | 50 | 100 | >100 |
16 | Sód | mg Na/l | 60 | 200 | 200 | 300 | >300 |
17 | Potas | mg K/l | 10 | 10 | 15 | 20 | >20 |
18 | Wapń | mg Ca/l | 50 | 100 | 200 | 300 | >300 |
19 | Magnez | mg Mg/l | 30 | 50 | 100 | 150 | >150 |
20 | Żelazo | mg Fe/l | 0,1 | 0,3 | 0,5 | 5 | >5 |
21 | Arsen | mg As/l | 0,01 | 0,01 | 0,1 | 0,2 | >0,2 |
22 | Bor | mg B/l | 0,5 | 1 | 1 | 2 | >2 |
23 | Chrom | mg Cr/l | 0,01 | 0,05 | 0,05 | 0,1 | >0,1 |
24 | Cynk | mg Zn/l | 0,5 | 3 | 5 | 10 | >10 |
25 | Glin | mg Al/l | 0,1 | 0,2 | 0,5 | 1 | >1 |
26 | Kadm | mg Cd/l | 0,001 | 0,003 | 0,005 | 0,01 | >0,01 |
27 | Mangan | mg Mn/l | 0,05 | 0,2 | 1 | 1 | >1 |
28 | Miedź | mg Cu/l | 0,01 | 0,03 | 0,05 | 0,1 | >0,1 |
29 | Nikiel | mg Ni/l | 0,01 | 0,02 | 0,05 | 0,1 | >0,1 |
30 | Rtęć | mg Hg/l | 0,001 | 0,001 | 0,001 | 0,005 | >0,005 |
31 | Ołów | mg Pb/l | 0,01 | 0,05 | 0,05 | >0,05 | >0,05 |
32 | Fenole (indeks fenolowy) | mg/l | 0,001 | 0,005 | 0,01 | 0,05 | >0,05 |
33 | Pestycydy2) | µg/l | 0,1 | 1 | 2,5 | 5 | >5 |
34 | Substancje powierzchniowo czynne anionowe | mg/l | 0,1 | 0,2 | 0,5 | 1 | >1 |
35 | Oleje mineralne (indeks oleju mineralnego) | mg/l | 0,01 | 0,01 | 0,03 | 0,05 | >0,05 |
36 | Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne3) | µg/l | 0,01 | 0,02 | 0,03 | 0,05 | >0,05 |
1) W przypadku metali podane wartości graniczne odnoszą się do ich formy rozpuszczonej.
2) Pestycydy obejmują sumę: lindanu, dieldryny.
3) Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne obejmują sumę: benzo(b)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, benzo(a)pirenu, dibenzo(a,h)antracenu, benzo(g,h,i)perylenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu.
METODYKI REFERENCYJNE BADAŃ WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH ORAZ WARUNKI ZAPEWNIENIA JAKOŚCI DANYCH
Lp. | Wskaźniki jakości wody | Jednostka | Granica oznaczalności1) | Precyzja2) ρ | Dokładność3) ρ | Zalecane metody analiz i pomiarów |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
1 | Temperatura | °C | - | 0,5°C | 1°C | Termometria, pomiar in situ podczas pobierania próbki |
2 | Zapach, współczynnik rozcieńczenia | krotność | Organoleptycznie, wg kolejnych rozcieńczeń do zaniku zapachu | |||
3 | Zawiesiny ogólne | mg/l | 5,0 | 5% | 10% | Wagowo, po filtracji przez sączki z włókna szklanego |
4 | Odczyn | jednostka pH | 0,2 jednostki | 0,1 jednostki | 0,2 jednostki | Elektrochemia, pomiar in situ podczas pobierania próbki |
5 | Barwa | mg Pt /l | 5 | 10% | 20% | Spektrometria z zastosowaniem skali Pt/Co, po filtracji przez sączki z włókna szklanego |
6 | Tlen rozpuszczony | mg O2/l | 0,5 | 10% | 10% | Elektrochemia |
7 | BZT5 | mg O2/l | 0,5 | 1,5 | 2 | Elektrochemia lub metoda Winklera |
8 | ChZT-Mn | mg O2/l | 1,0 | 20% | 20% | Miareczkowanie po gotowaniu z KMnO4 |
9 | ChZT-Cr | mg O2/l | 5 | 20% | 20% | Miareczkowanie po gotowaniu z K2Cr2O7 |
10 | Ogólny węgiel organiczny | mg C/l | 1 | 10% | 20% | Spektrometria IR; kulometria |
11 | Amoniak | mg NH4/l | 0,05 | 10% | 20% | Spektrometria UV-VIS; chromatografia jonowa |
12 | Azot Kjeldahla | mg N/l | 0,2 | 10% | 20% | Mineralizacja i destylacja, spektrometria UV-VIS |
13 | Azotany | mg NO3/l | 1 | 20% | 20% | Spektrometria UV-VIS |
14 | Azotyny | mg NO2/l | 0,01 | 20% | 20% | Chromatografia jonowa ; spektrometria UV-VIS |
15 | Fosforany | mg PO4/l | 0,5 | 10% | 20% | - Chromatografia jonowa |
0,05 | - Spektrometria UV-VIS | |||||
16 | Fosfor ogólny | mg P/l | 0,05 | 15 % | 20% | Mineralizacja, spektrometria UV-VIS; atomowa spektrometria emisyjna z plazmą wzbudzoną indukcyjnie |
17 | Substancje rozpuszczone | mg/l | 10 | 10% | 10% | Wagowa |
18 | Zasadowość ogólna | mg CaCO3/l | 10 | 15 % | 20% | Miareczkowanie; spektrometria UV-VIS |
19 | Przewodność w 20°C | µS/cm | 10 | 5 % | 10% | Elektrochemia |
20 | Siarczany | mg SO4/l | 10 | 10% | 15 % | Wagowa; chromatografia jonowa |
21 | Chlorki | mg Cl/l | 10 | 10% | 15 % | Chromatografia jonowa; miareczkowanie |
22 | Fluorki | mg F/l | 0,1 | 10% | 20% | Chromatografia jonowa; elektrody jonoselektywne |
23 | Krzemionka | mg SiO2/l | 1 | 15 % | 20% | Absorpcyjna spektrometria atomowa |
24 | Sód | mg Na/l | 1 | 10% | 15 % | Absorpcyjna spektrometria |
25 | Potas | mg K/l | 1 | 10% | 15 % | atomowa; atomowa spektrometria |
26 | Wapń | mg Ca/l | 5 | 10% | 15 % | emisyjna z plazmą wzbudzoną indukcyjnie; emisyjna spektrometria płomieniowa |
27 | Arsen | mg As/l | 0,01 | 15 % | 25 % | Absorpcyjna spektrometria atomowa z generowaniem wodorków; atomowa spektrometria emisyjna z plazmą wzbudzoną indukcyjnie |
28 | Bar | mg Ba/l | 0,05 | 10% | 20% | Atomowa spektrometria emisyjna z plazmą wzbudzoną indukcyjnie; absorpcyjna spektrometria atomowa |
29 | Bor | mg B/l | 0,1 | 10% | 20% | Atomowa spektrometria emisyjna z plazmą wzbudzoną indukcyjnie |
30 | Chrom ogólny | mg Cr/l | 0,01 | 20% | 30% | Atomowa spektrometria emisyjna z plazmą wzbudzoną indukcyjnie. Absorpcyjna spektrometria atomowa |
31 | Chrom (VI) | mg Cr/l | 0,02 | 20% | 30% | |
32 | Cynk | mg Zn/l | 0,05 | 10% | 20% | |
33 | Glin | mg Al/l | 0,01 | 10% | 20% | |
34 | Mangan | mg Mn/l | 0,02 | 10% | 20% | |
35 | Żelazo | mg Fe/l | 0,02 | 10% | 20% | |
36 | Magnez | mg Mg/l | 5 | 10% | 15 % | |
37 | Miedź | mg Cu/l | 0,002 | 10% | 20% | |
38 | Kadm | mg Cd/l | 0,0005 | 20% | 30% | |
39 | Nikiel | mg Ni/l | 0,005 | 10% | 20% | |
40 | Ołów | mg Pb/l | 0,005 | 20% | 30% | |
41 | Rtęć | mgHg/l | 0,0005 | 20% | 30% | Absorpcyjna spektrometria atomowa |
42 | Selen | mg Se/l | 0,01 | 15 % | 25 % | Atomowa emisyjna spektrometria z plazmą wzbudzoną indukcyjnie; absorpcyjna spektrometria atomowa z generowaniem wodorków |
43 | Cyjanki | mg CN/l | 0,01 | 20% | 30% | Spektrometria UV-VIS |
44 | Substancje powierzchniowo czynne anionowe | mg/l (siarczan laurylu) | 0,1 | 20% | 30% | |
45 | Fenole (indeks fenolowy) | mg/l | 0,005 | 20% | 30% | Spektrometria UV-VIS |
46 | Oleje mineralne (indeks oleju mineralnego) | mg/l | 0,01 | 20% | 30% | Ekstrakcja, chromatografia gazowa |
47 | Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne 4) | µg/l | 0,01 | 15 % | 25 % | Chromatografia gazowa, chromatografia cieczowa |
48 | Pestycydy 5) | mg/l | 0,001 | 50% | 50% | Chromatografia gazowa |
49 | Chlorofil "a" | µg/l | Spektrometria UV-VIS | |||
50 | Saprobowość fitoplanktonu | Indeks saprobowości | Analiza mikroskopowa. Ocena wg Pantla-Bucka | |||
51 | Saprobowość peryfitonu | |||||
52 | Makrobezkręgowce bentosowe | Indeks bioróżnorodności | Ilościowe i jakościowe badania makrofauny bezkręgowej. Obliczenia indeksu bioróżnorodności. | |||
Indeks biotyczny | Przy jednokrotnym poborze prób w okresie późnowiosennym | |||||
53 | Liczba bakterii grupy coli | w 100 ml | 5 | Hodowla w 37 ρ 0,5 ° C na odpowiedniej pożywce na filtrach i liczenie kolonii. Próby należy zagęścić lub rozcieńczyć, aby zawierały 10 - 100 kolonii | ||
54 | Liczba bakterii grupy coli typu kałowego | w 100 ml | 2 | Hodowla w 44 ρ 0,5 °C na odpowiedniej pożywce i liczenie kolonii. Próby należy zagęścić lub rozcieńczyć, aby zawierały 10-100 kolonii |
1) Granica oznaczalności oznacza minimalną ilość badanego wskaźnika, którą można wykryć stosowaną dowolną metodą, która zapewnia uzyskanie wyników pomiarów z podaną w załączniku precyzją i dokładnością.
2) Precyzja oznacza zakres, w obrębie którego znajduje się 95 % wyników pomiarów dokonanych w jednej próbce, przy zastosowaniu tej samej metody.
3) Dokładność oznacza różnicę pomiędzy rzeczywistą wartością badanego wskaźnika a średnią wartością uzyskanych wyników pomiarów.
4) Pestycydy obejmują oznaczanie sumy: lindanu, dieldryny.
5) Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne obejmują oznaczanie sumy: benzo(b)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, benzo(a)pirenu, dibenzo(a,h)antracenu, benzo(g,h,i)perylenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu.
RODZAJE OCEN BADAŃ MONITORINGOWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH ORAZ SPOSÓB PRZEDSTAWIENIA WYNIKÓW KLASYFIKACJI WÓD POWIERZCHNIOWYCH
1. Rodzaje ocen badań monitoringowych wód powierzchniowych
Rodzaj | Przeznaczenie |
Sposób wykorzystania | - zaopatrzenie ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, - środowisko życia ryb w warunkach naturalnych, - środowisko bytowania skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych |
Skala procesów | - eutrofizacja wód, - narażenie wód na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych |
Realizacja planu gospodarowania wodami | - ocena stanu jakości wód w zlewni, - ocena efektywności realizacji planu w zakresie jakości wód |
2. Sposób przedstawienia wyników klasyfikacji wód powierzchniowych
Klasy wód | Charakterystyka | Kolor |
Klasa I | bardzo dobra | niebieski |
Klasa II | dobra | zielony |
Klasa III | zadowalająca | żółty |
Klasa IV | niezadowalająca | pomarańczowy |
Klasa V | zła | czerwony |
RODZAJE OCEN BADAŃ MONITORINGOWYCH WÓD PODZIEMNYCH ORAZ SPOSÓB PRZEDSTAWIENIA WYNIKÓW KLASYFIKACJI WÓD PODZIEMNYCH
1. Rodzaje ocen badań monitoringowych wód podziemnych
Rodzaj | Przeznaczenie/częstotliwość |
Kompleksowa ocena jakości wód | opracowywana na podstawie monitoringu diagnostycznego, co 3 lata dla wód swobodnych i co 6 lat dla wód naporowych |
Ocena ogólna | opracowywana na podstawie monitoringu operacyjnego co rocznie dla wód swobodnych i co 3 lata dla wód naporowych |
Ocena stanu wód | przeprowadzona dla poszczególnych dorzeczy lub zlewni, z uwzględnieniem w ich obrębie poziomów i pięter wodonośnych |
Ocena skali procesu | narażenie wód na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych |
2. Sposób przedstawienia wyników klasyfikacji wód podziemnych
Klasy wód | Charakterystyka | Kolor |
Klasa I | bardzo dobra | niebieski |
Klasa II | dobra | zielony |
Klasa III | zadowalająca | żółty |
Klasa IV | niezadowalająca | pomarańczowy |
Klasa V | zła | czerwony |