Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych, sporządzona w Helsinkach dnia 17 marca 1992 r.

OŚWIADCZENIE RZĄDOWE

z dnia 8 lipca 2002 r.

w sprawie mocy obowiązującej Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych, sporządzonej w Helsinkach dnia 17 marca 1992 r.

(Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 703)

Podaje się niniejszym do wiadomości, że zgodnie z artykułem 25 ustęp 1 Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych, sporządzonej w Helsinkach dnia 17 marca 1992 r., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikował dnia 17 lutego 2000 r. wyżej wymienioną konwencję. Dnia 15 marca 2000 r. złożono Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych jako depozytariuszowi dokument ratyfikacyjny.

Zgodnie z artykułem 26 ustęp 1 konwencja weszła w życie dnia 6 października 1996 r., a w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z artykułem 26 ustęp 3, dnia 13 czerwca 2000 r.

KONWENCJA

o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych,

sporządzona w Helsinkach dnia 17 marca 1992 r.

(Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 702)

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 17 marca 1992 r. została sporządzona w Helsinkach Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych, w następującym brzmieniu:

Przekład

KONWENCJA

o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych

PREAMBUŁA

Strony niniejszej konwencji,

uznając, że ochrona i użytkowanie cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych stanowią ważne i pilne zadania, których efektywne wykonanie może być zapewnione jedynie przez ścisłą współpracę,

zaniepokojone istniejącymi i mogącymi wystąpić krótko- i długotrwałymi zmianami stanu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych, wpływającymi ujemnie na środowisko, gospodarkę i dobrobyt państw członkowskich Europejskiej Komisji Gospodarczej (EKG),

podkreślając potrzebę wzmocnienia narodowych i międzynarodowych przedsięwzięć zmierzających do zapobiegania i zmniejszania zrzutów niebezpiecznych substancji do środowiska wodnego oraz zmniejszania eutrofizacji i zakwaszenia, a także zanieczyszczenia środowiska morskiego ze źródeł lądowych, w szczególności na obszarach przybrzeżnych,

witając z zadowoleniem wysiłki już podjęte przez rządy państw członkowskich EKG, ukierunkowane na zacieśnienie dwustronnej i wielostronnej współpracy mającej na celu zapobieganie zanieczyszczaniu wód granicznych, jego kontrolę i zmniejszenie, stabilne oraz racjonalne użytkowanie wód, zachowanie zasobów wodnych i ochronę środowiska,

przypominając odpowiednie postanowienia i zasady Deklaracji Konferencji Sztokholmskiej w sprawie Środowiska Człowieka, Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE), dokumentów końcowych spotkań w Madrycie i Wiedniu przedstawicieli państw - uczestników KBWE, "Regionalnej strategii ochrony środowiska i racjonalnego użytkowania zasobów naturalnych w państwach członkowskich EKG do i po 2000 roku",

świadome roli Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych w stymulowaniu międzynarodowej współpracy ukierunkowanej na zapobieganie i zmniejszanie zanieczyszczenia wód transgranicznych oraz ich stabilne i racjonalne użytkowanie, a także przypominając w tej kwestii "Deklarację Europejskiej Komisji Gospodarczej w sprawie polityki zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczenia wód, w tym transgranicznych" oraz "Deklarację w sprawie polityki racjonalnego użytkowania zasobów wodnych", "Zasady współpracy w dziedzinie wód transgranicznych", "Kartę racjonalnego użytkowania wód podziemnych" i "Kodeks postępowania przy awaryjnym zanieczyszczeniu śródlądowych wód transgranicznych",

powołując się na decyzje I (42) i I (44) podjęte przez Europejską Komisję Gospodarczą odpowiednio na czterdziestej drugiej i na czterdziestej czwartej sesji i na wyniki Spotkania KBWE w sprawie ochrony środowiska (Sofia, Bułgaria, 16 października - 3 listopada 1989 r.),

podkreślając, że współpraca między państwami członkowskimi w dziedzinie ochrony i wykorzystania wód transgranicznych powinna być przede wszystkim realizowana przez wypracowanie porozumień między państwami nadbrzeżnymi, graniczącymi z tymi samymi wodami, zwłaszcza w tych przypadkach, w których porozumienia takie nie zostały jeszcze zawarte,

uzgodniły, co następuje:

Artykuł 1

Określenia

W rozumieniu niniejszej konwencji:

1. "wody transgraniczne" oznaczają każde powierzchniowe lub podziemne wody, które tworzą i przecinają granice między dwoma lub więcej państwami lub znajdują się na takich granicach; jeżeli wody transgraniczne wpływają bezpośrednio do morza, to ich zasięg kończy się na linii prostej, łączącej punkty linii niskiej wody na ich brzegach, poprzecznej do ujścia cieku transgranicznego;

2. "oddziaływanie transgraniczne" oznacza jakiekolwiek oddziaływanie powodujące znaczne szkodliwe skutki w środowisku na obszarze podlegającym jurysdykcji jednej Strony, będące rezultatem zmiany stanu wód transgranicznych spowodowanej ludzką działalnością, której fizyczny początek ma miejsce całkowicie lub częściowo na obszarze podlegającym jurysdykcji innej Strony; przez takie oddziaływanie w środowisku rozumie się wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo człowieka, florę, faunę, gleby, powietrze, wody, klimat, krajobraz, zabytki historyczne i inne struktury fizyczne lub interakcje między tymi czynnikami, a także wpływ na spuściznę kulturową lub warunki społeczno-gospodarcze zmiany tych czynników;

3. "Strona" oznacza Umawiającą się Stronę konwencji, chyba, że z tekstu wynika inne znaczenie tego określenia;

4. "Strony Nadbrzeżne" oznaczają Strony graniczące z tymi samymi wodami transgranicznymi;

5. "wspólny organ" oznacza jakąkolwiek dwu- lub wielostronną komisję lub inną odpowiednią strukturę organizacyjną działającą na rzecz współpracy między Stronami Nadbrzeżnymi;

6. "substancje niebezpieczne" oznaczają substancje toksyczne, rakotwórcze, mutagenne, teratogenne lub bioakumulacyjne, szczególnie kiedy okazują się substancjami trwałymi;

7. "najlepsza dostępna technologia" (termin jest zdefiniowany w załączniku I do niniejszej konwencji).

CZĘŚĆ I

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE WSZYSTKICH STRON

Artykuł 2

Postanowienia ogólne

1. Strony podejmą wszelkie odpowiednie przedsięwzięcia w celu zapobiegania, kontrolowania i zmniejszania jakiegokolwiek oddziaływania transgranicznego.

2. Strony podejmą wszelkie odpowiednie przedsięwzięcia mające w szczególności na celu:

(a) zapobieganie, kontrolowanie i zmniejszanie zanieczyszczenia wód, które powoduje lub może spowodować oddziaływanie transgraniczne;

(b) zapewnienie użytkowania wód transgranicznych zgodnego z ekologicznie uzasadnionym i racjonalnym gospodarowaniem zasobami wodnymi, ich zachowaniem i ochroną środowiska;

(c) zapewnienie użytkowania wód transgranicznych w rozsądny i sprawiedliwy sposób, ze szczególnym uwzględnieniem ich charakteru transgranicznego w czasie prowadzenia działalności, która powoduje lub może spowodować oddziaływanie transgraniczne;

(d) zapewnienie zachowania ekosystemów i, jeśli jest to niezbędne, ich restytuowanie.

3. Przedsięwzięcia mające na celu zapobieganie, kontrolę i zmniejszanie zanieczyszczeń wód będą podejmowane, w miarę możliwości, u źródła zanieczyszczenia.

4. Przedsięwzięcia te nie mogą prowadzić bezpośrednio lub pośrednio do przenoszenia zanieczyszczeń na inne komponenty środowiska.

5. Realizując przedsięwzięcia, o których mowa w ustępie 1 i 2 niniejszego artykułu, Strony będą kierować się następującymi zasadami:

(a) zasadą przezorności, zgodnie z którą działania mającego na celu uniknięcie potencjalnego transgranicznego zanieczyszczenia spowodowanego zrzutem substancji niebezpiecznych nie można odkładać na tej podstawie, że badania naukowe nie ustaliły definitywnie związku przyczynowo-skutkowego między tymi substancjami z jednej strony i potencjalnym oddziaływaniem transgranicznym - z drugiej;

(b) zasadą zanieczyszczający płaci, zgodnie z którą wydatki związane z zapobieganiem zanieczyszczeniu i jego zmniejszeniem ponoszone są przez zanieczyszczającego;

(c) gospodarowania zasobami wodnymi w taki sposób, aby zaspokajanie potrzeb obecnego pokolenia nie zmniejszało możliwości zaspokajania potrzeb przyszłym pokoleniom.

6. Strony Nadbrzeżne współpracują na zasadzie równości i wzajemności, w szczególności przez zawieranie dwustronnych i wielostronnych umów, w celu rozwoju zharmonizowanej polityki, programów i strategii obejmujących odpowiednie zlewnie lub ich części i mających na celu zapobieganie i zmniejszanie oddziaływań transgranicznych oraz ochronę środowiska wód transgranicznych lub środowiska, na które te wody mają wpływ, włączając w to środowisko morskie.

7. Stosowanie niniejszej konwencji nie powinno prowadzić ani do pogorszenia warunków środowiska, ani do zwiększonego oddziaływania transgranicznego.

8. Postanowienia niniejszej konwencji nie naruszają prawa Stron do przyjęcia i stosowania odrębnie lub wspólnie surowszych środków niż przewidziane w niniejszej konwencji.

Artykuł 3

Zapobieganie, kontrolowanie i zmniejszanie

1. W celu zapobiegania, kontrolowania i zmniejszania oddziaływania transgranicznego Strony opracują, przyjmą, wprowadzą i, na ile to będzie możliwe, podejmą uzgodnione odpowiednie środki prawne, administracyjne, ekonomiczne, finansowe i techniczne, mające zapewnić między innymi:

(a) zapobieganie zrzutom zanieczyszczeń u źródła i ich zmniejszenie przez zastosowanie, między innymi, mało- i bezodpadowej technologii;

(b) ochronę wód transgranicznych przed zanieczyszczeniami ze źródeł punktowych przez wcześniejsze wydawanie pozwoleń na zrzuty ścieków przez kompetentne organy krajowe oraz monitorowanie i kontrolowanie tych zrzutów;

(c) określanie granicznych norm zrzutu ścieków opartych na najlepszej dostępnej technologii dla zrzutu niebezpiecznych substancji;

(d) wprowadzenie ostrzejszych wymagań, prowadzących nawet do zakazu zrzutu ścieków w pojedynczych przypadkach, jeśli wynikać to będzie z konieczności utrzymania odpowiedniej jakości odbiorników lub ekosystemu;

(e) zastosowanie co najmniej biologicznego oczyszczania ścieków miejskich lub równoważnych mu procesów, przy czym, tam gdzie to okaże się niezbędne, kolejnymi etapami;

(f) stosowanie odpowiednich środków, takich jak najlepsza dostępna technologia, w celu zmniejszenia zrzutu substancji pożywkowych ze źródeł przemysłowych i miejskich;

(g) opracowanie i stosowanie odpowiednich środków i najlepszych praktyk ekologicznych, prowadzących do zmniejszenia zawartości substancji pożywkowych i niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych, szczególnie tam, gdzie głównym źródłem tych substancji jest gospodarka rolna (wytyczne rozwoju najlepszych praktyk ekologicznych przedstawiono w załączniku II do niniejszej konwencji);

(h) dokonywanie ocen oddziaływania na środowisko i innych rodzajów ocen;

(i) wsparcie dla sprzyjającej środowisku gospodarki wodnej, w tym dla podejścia ekosystemowego;

(j) opracowanie planów przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom;

(k) podjęcie dodatkowych środków zapobiegających zanieczyszczeniu wód podziemnych;

(l) zmniejszenie ryzyka awaryjnego zanieczyszczenia.

2. W tym celu każda Strona powinna ustanowić normy zrzutu zanieczyszczeń ze źródeł punktowych do wód powierzchniowych oparte na najlepszej dostępnej technologii, odpowiednio stosowanej wobec poszczególnych gałęzi przemysłu lub zakładów przemysłowych, z których pochodzą substancje niebezpieczne. Odpowiednie działania, wspomniane w ustępie 1 niniejszego artykułu, mające na celu zmniejszenie wypływu substancji niebezpiecznych ze źródeł punktowych i rozproszonych do wód oraz zapobieganie temu, mogą, między innymi, wprowadzać całkowity lub częściowy zakaz produkcji lub użytkowania tych substancji. Powinny być wzięte pod uwagę istniejące listy takich gałęzi przemysłu lub zakładów przemysłowych i listy takich substancji niebezpiecznych ujęte w międzynarodowych konwencjach lub regulacjach prawnych, które mają zastosowanie w zakresie objętym niniejszą konwencją.

3. Ponadto każda Strona określi, tam gdzie to jest uzasadnione, docelowe wymagania wobec jakości wody i ustanowi kryteria jakości wody w celu zmniejszania oddziaływania transgranicznego i jego zapobiegania. Ogólne wytyczne dla opracowania takich docelowych wymagań i kryteriów podano w załączniku III do niniejszej konwencji. Jeśli będzie to konieczne, Strony podejmą starania prowadzące do uaktualnienia tego załącznika.

Artykuł 4

Monitoring

Strony opracują programy monitoringu stanu wód transgranicznych.

Artykuł 5

Badania i rozwój

Strony będą współpracować w badaniach naukowych i przy rozwijaniu skutecznych metod zapobiegania oddziaływaniu transgranicznemu i jego zmniejszania. W tym celu Strony, uwzględniając działalność badawczą odpowiednich instytucji międzynarodowych, na zasadach dwu- i/lub wielostronnych, podejmą starania, by zapoczątkować lub zintensyfikować określone programy badawcze, jeśli będzie to niezbędne, mające, między innymi, na celu:

(a) wypracowanie metod oznaczania toksyczności niebezpiecznych substancji oraz szkodliwości zanieczyszczeń;

(b) podniesienie wiedzy o występowaniu, rozprzestrzenianiu się i oddziaływaniu na środowisko zanieczyszczeń oraz procesów z nimi związanych;

(d) wyeliminowanie i/lub zastąpienie substancji mogących oddziaływać transgranicznie;

(e) wypracowanie bezpiecznych dla środowiska metod pozbywania się niebezpiecznych substancji;

(f) wypracowanie specjalnych metod polepszenia stanu wód transgranicznych;

(g) wypracowanie metod rozwijania bezpiecznego dla środowiska budownictwa wodnego i robót regulacyjnych;

(h) fizyczną i finansową ocenę szkód powstałych w rezultacie oddziaływania transgranicznego.

Rezultaty takich programów badawczych powinny być wymieniane między Stronami, zgodnie z artykułem 6 niniejszej konwencji.

Artykuł 6

Wymiana informacji

Strony zapewnią jak najszerszą i szybką wymianę informacji w sprawach, które są przedmiotem niniejszej konwencji.

Artykuł 7

Odpowiedzialność

Strony będą wspierały odpowiednie wysiłki międzynarodowe, których celem jest wypracowanie zasad, kryteriów i procedur w dziedzinie odpowiedzialności.

Artykuł 8

Ochrona informacji

Ustalenia niniejszej konwencji nie naruszają praw lub zobowiązań Stron do ochrony informacji związanych z tajemnicą przemysłową i handlową, włączając w to własność intelektualną lub bezpieczeństwo narodowe, zgodnie z krajowym porządkiem prawnym Stron oraz stosowanymi ponadnarodowymi regulacjami.

CZĘŚĆ II

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE STRON NADBRZEŻNYCH

Artykuł 9

Współpraca dwustronna i wielostronna

1. Strony Nadbrzeżne zawierają na zasadzie równości i wzajemności dwu- lub wielostronne umowy lub wprowadzają inne uregulowania, tam gdzie one jeszcze nie istnieją, lub wnoszą zmiany do istniejących umów, jeśli jest to konieczne, by wyeliminować sprzeczności z podstawowymi zasadami niniejszej konwencji, po to, by określić swoje wzajemne stosunki i działania odnoszące się do zapobiegania oddziaływaniom transgranicznym i do ich zmniejszania. Strony Nadbrzeżne określą obszar zlewni lub jej części objęte współpracą. Te porozumienia lub uregulowania obejmą odpowiednie zagadnienia będące przedmiotem niniejszej konwencji, a także wszystkie inne zagadnienia, które mogą być uznane przez Strony Nadbrzeżne za niezbędne we współpracy.

2. Umowy lub uregulowania wymienione w ustępie 1 niniejszego artykułu powinny przewidywać powołanie wspólnych organów. Do zadań tych organów, bez uszczerbku dla odpowiednich istniejących umów i ustaleń, powinno należeć między innymi:

(a) zbieranie, gromadzenie i ocenianie wyników badań w celu zidentyfikowania źródeł zanieczyszczeń mogących spowodować oddziaływanie transgraniczne;

(b) wypracowanie wspólnych programów monitoringowych dotyczących jakości i ilości wód;

(c) sporządzenie rejestrów i wymiana informacji dotyczących źródeł zanieczyszczeń, w zakresie, o którym mowa w ustępie 2 punkt (a) niniejszego artykułu;

(d) wypracowanie norm zrzutu ścieków i ocenianie efektywności programów dotyczących zwalczania zanieczyszczania;

(e) wypracowanie wspólnych docelowych norm i kryteriów jakości wód z uwzględnieniem postanowień artykułu 3 ustęp 3 niniejszej konwencji i proponowanie odpowiednich środków służących utrzymaniu istniejącego stanu wód i, jeżeli to jest niezbędne, poprawie jej jakości;

(f) wypracowanie programów uzgodnionych działań mających na celu zmniejszenie ładunków zanieczyszczających wypływających zarówno ze źródeł punktowych (tj. źródeł miejskich i przemysłowych), jak i rozproszonych (szczególnie z terenów rolniczych);

(g) ustanowienie procedur ostrzegania i alarmowania;

(h) pełnienie roli forum dla wymiany informacji dotyczących istniejącego i planowanego użytkowania wody i odpowiednich instalacji, które mogą spowodować oddziaływanie transgraniczne;

(i) promowanie współpracy i wymiany informacji o najlepszych dostępnych technologiach, zgodnie z postanowieniami artykułu 13 niniejszej konwencji, a także zachęcanie do współpracy w programach badań naukowych;

(j) uczestniczenie w wykonywaniu ocen oddziaływania na środowisko odnoszących się do wód transgranicznych, zgodnie z odpowiednimi międzynarodowymi ustaleniami.

3. Jeżeli Państwo nadmorskie, będące Stroną niniejszej konwencji, poddane jest bezpośrednio i w istotny sposób oddziaływaniu transgranicznemu, Strony Nadbrzeżne mogą, jeśli wszystkie się na to zgodzą, zaproponować temu Państwu nadmorskiemu wzięcie we właściwy sposób udziału w działalności wielostronnych wspólnych organów, powołanych przez Strony Nadbrzeżne graniczące z danymi wodami transgranicznymi.

4. Wspólne organy, zgodnie z niniejszą konwencją, zapraszają wspólne ciała powołane przez Państwa nadmorskie w celu ochrony środowiska morskiego, będącego pod bezpośrednim wpływem oddziaływania transgranicznego, do współpracy w celu zharmonizowania ich wysiłków oraz zapobiegania i zmniejszania oddziaływania transgranicznego.

5. Jeżeli na obszarze jednej zlewni istnieją dwa lub więcej wspólnych organów, organy te dążą do skoordynowania swoich działań w celu wzmocnienia działań mających na celu zapobieganie oddziaływaniom transgranicznym i ich zmniejszanie na danym obszarze zlewni.

Artykuł 10

Konsultacje

Konsultacje odbywają się między Stronami Nadbrzeżnymi na zasadzie wzajemności, w dobrej wierze i na zasadach dobrosąsiedztwa, na prośbę jednej ze Stron. Celem takich konsultacji jest rozwój współpracy w dziedzinach, które są przedmiotem postanowień niniejszej konwencji. Wszelkie konsultacje powinny być przeprowadzane przez wspólny organ, jeśli taki został ustanowiony zgodnie z artykułem 9 niniejszej konwencji.

Artykuł 11

Wspólny monitoring i oceny

1. W ramach ogólnej współpracy omówionej w artykule 9 lub na podstawie szczegółowych uregulowań, Strony Nadbrzeżne wypracują i będą realizować wspólne programy monitoringu stanu wód transgranicznych, włączając w to powodzie i dryfowanie kry lodowej, a także oddziaływania transgraniczne.

2. Strony Nadbrzeżne uzgodnią parametry zanieczyszczenia i wskaźniki zanieczyszczeń, których zrzut i koncentracja w wodach transgranicznych są regularnie monitorowane.

3. Strony Nadbrzeżne, w regularnych odstępach czasu, będą przeprowadzać wspólne lub skoordynowane oceny stanu wód transgranicznych oraz skuteczności środków przedsięwziętych w celu zapobiegania oddziaływaniom transgranicznym i ich zmniejszania. Rezultaty tych ocen podaje się do publicznej wiadomości, zgodnie z postanowieniami zawartymi w artykule 16 niniejszej konwencji.

4. Strony Nadbrzeżne zharmonizują w tym celu zasady opracowywania i funkcjonowania programów monitoringu, systemów pomiarowych, urządzeń, metod analitycznych przetwarzania i oceny danych oraz metod rejestracji zrzutów zanieczyszczeń.

Artykuł 12

Wspólne badania i rozwój

W ramach ogólnej współpracy, o której mowa w artykule 9, lub na podstawie szczegółowych uregulowań Strony Nadbrzeżne podejmują konkretne badania naukowe i prace rozwojowe mające na celu osiągnięcie i utrzymanie docelowego stanu wód i spełnienie kryteriów jakości wody, które te Strony zgodziły się ustalić i przyjąć.

Artykuł 13

Wymiana informacji między Stronami Nadbrzeżnymi

1. Strony Nadbrzeżne w ramach odpowiednich umów lub innych uregulowań, zgodnie z artykułem 9 niniejszej konwencji, wymieniają się odpowiednio dostępnymi danymi, dotyczącymi między innymi:

(a) ekologicznego stanu wód transgranicznych;

(b) doświadczenia zdobytego w rezultacie wprowadzania najlepszych dostępnych technologii i korzystania z nich oraz wyników badań i prac rozwojowych;

(d) środków podjętych i planowanych w celu zapobiegania i zmniejszenia oddziaływania transgranicznego;

(e) pozwoleń i uregulowań dotyczących zrzutu ścieków, wydanych przez kompetentne władze lub właściwy organ.

2. W celu zharmonizowania norm zrzutów ścieków Strony Nadbrzeżne podejmują wymianę informacji dotyczącą ich krajowych uregulowań.

3. Jeśli jedna Strona Nadbrzeżna jest proszona przez drugą Stronę Nadbrzeżną o dostarczenie brakujących danych lub informacji, to ta pierwsza powinna podjąć działania prowadzące do spełnienia tej prośby, jednakże może uwarunkować spełnienie tej prośby pokryciem przez drugą Stronę uzasadnionych kosztów uzyskania i, tam gdzie to jest właściwe, przetwarzania takich danych lub informacji.

4. W celu wykonania niniejszej konwencji, Strony Nadbrzeżne będą ułatwiać wymianę najlepszych dostępnych technologii, w szczególności przez promocję handlowej wymiany najlepszych dostępnych technologii oraz promocję bezpośrednich kontaktów przemysłowych i kooperacji, włączając w to przedsięwzięcia typu joint-venture, a także przez wymianę informacji i doświadczeń oraz udzielanie pomocy technicznej. Strony Nadbrzeżne podejmą także wspólne programy szkoleniowe oraz będą organizować odpowiednie seminaria i spotkania.

Artykuł 14

Ostrzeganie i systemy alarmowe

Strony Nadbrzeżne będą bezzwłocznie informować się wzajemnie o każdej krytycznej sytuacji mogącej stać się przyczyną oddziaływania transgranicznego. Strony Nadbrzeżne ustanowią, gdziekolwiek będzie to właściwe, i będą wykorzystywać koordynowane lub wspólne systemy łączności, ostrzegania i alarmowania w celu uzyskiwania i przekazywania informacji. Działanie tych systemów polega na przekazywaniu kompatybilnych danych, za pomocą wspólnych procedur przekazywania i przetwarzania danych oraz wspólnych środków technicznych, które podlegają uzgodnieniu przez Strony Nadbrzeżne. Strony Nadbrzeżne będą informować się wzajemnie o kompetentnych organach lub punktach kontaktowych wyznaczonych do tego celu.

Artykuł 15

Wzajemna pomoc

1. W razie powstania krytycznych sytuacji Strony Nadbrzeżne powinny okazywać sobie na życzenie wzajemną pomoc, zgodnie z procedurami ustanowionymi na mocy ustępu 2 niniejszego artykułu.

2. Strony Nadbrzeżne wypracują i uzgodnią procedury wzajemnej pomocy odnoszące się m.in. do następujących spraw:

(a) kierowanie pomocą, jej kontrola i koordynacja oraz nadzór nad udzielaną pomocą;

(b) udostępnianie lokalnych urządzeń i służb Stronie udzielającej pomocy oraz ułatwienie, w razie potrzeby, formalności związanych z przekroczeniem granicy;

(c) podejmowanie przedsięwzięć zapobiegających szkodzie, zwolnienie z odpowiedzialności i/lub wyrównanie strat poniesionych przez Stronę udzielającą pomocy i/lub jej personel oraz w miarę potrzeby, za tranzyt przez terytorium trzeciej strony;

(d) metody kompensacji kosztów usług związanych z udzieloną pomocą.

Artykuł 16

Informowanie ludności

1. Strony Nadbrzeżne zapewnią dostęp ludności do informacji o stanie wód transgranicznych, środkach przedsięwziętych lub planowanych, mających na celu zapobieganie oddziaływaniu transgranicznemu i jego zmniejszenie, oraz do informacji o skuteczności podjętych środków. W tym celu Strony Nadbrzeżne zapewnią, że następujące informacje będą dostępne dla ludności:

(a) o docelowych normach jakości wody;

(b) o wydanych pozwoleniach i postawionych warunkach;

(c) o wynikach badań wody i zrzutów ścieków, uzyskanych w ramach monitoringu i oceny, a także o wynikach kontroli przestrzegania docelowych norm jakości wód lub warunków, na jakich wydano pozwolenie.

2. Strony Nadbrzeżne zapewnią ludności w celach kontrolnych bezpłatny dostęp do tych informacji oraz stworzą przedstawicielom ludności, za rozsądną opłatą, praktyczne możliwości otrzymywania od Stron Nadbrzeżnych kopii takich informacji na piśmie.

CZĘŚĆ III

POSTANOWIENIA ORGANIZACYJNE I KOŃCOWE

Artykuł 17

Spotkania Stron

1. Pierwsze spotkanie Stron zwołane będzie nie później niż w ciągu jednego roku od dnia wejścia w życie niniejszej konwencji. Kolejne spotkania zwoływane będą co trzy lata lub częściej, zgodnie z przyjętym regulaminem. Strony zwołają spotkanie nadzwyczajne, jeśli podejmą w tej sprawie decyzję na zwyczajnym spotkaniu lub jeśli jedna z nich przedłoży w formie pisemnej odpowiedni wniosek, pod warunkiem że uzyska on poparcie co najmniej jednej trzeciej Stron w ciągu sześciu miesięcy od dnia powiadomienia wszystkich Stron.

2. Na swoich spotkaniach Strony będą rozpatrywać wykonywanie niniejszej konwencji i w tym celu:

(a) dokonają przeglądu polityki i podejścia metodologicznego Stron do ochrony i użytkowania wód transgranicznych w celu dalszej poprawy ochrony i użytkowania tych wód;

(b) wymienią informacje dotyczące doświadczeń zdobytych przy zawieraniu i wykonywaniu dwustronnych i wielostronnych porozumień lub innych uregulowań w sprawie ochrony i użytkowania wód transgranicznych, których uczestnikiem jest jedna lub więcej Stron niniejszej konwencji;

(c) w razie potrzeby będą korzystać we wszelkich sprawach związanych z osiągnięciem celów niniejszej konwencji z usług odpowiednich organów Europejskiej Komisji Gospodarczej, a także innych kompetentnych międzynarodowych organów i wyspecjalizowanych komitetów;

(d) na swoim pierwszym spotkaniu rozpatrzą i przyjmą na zasadzie consensusu regulamin swych spotkań;

(e) rozpatrzą i przyjmą propozycje poprawek do niniejszej konwencji;

(f) będą rozpatrywać i podejmować dodatkowe działania, które mogą być niezbędne do osiągnięcia celów niniejszej konwencji.

Artykuł 18

Prawo głosu

1. Każda Strona niniejszej konwencji, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w ustępie 2 niniejszego artykułu, dysponuje jednym głosem.

2. Regionalne organizacje integracji gospodarczej korzystają ze swojego prawa głosu w sprawach, które wchodzą w zakres ich kompetencji, dysponując liczbą głosów równą liczbie ich Państw członkowskich będących Stronami niniejszej konwencji. Organizacje te nie dysponują prawem głosu, jeśli ich Państwa członkowskie korzystają z przysługującego im prawa głosu, i na odwrót.

Artykuł 19

Sekretariat

Sekretarz Wykonawczy Europejskiej Komisji Gospodarczej wykonuje następujące funkcje sekretariatu:

(a) zwołuje i przygotowuje spotkania Stron;

(b) przekazuje Stronom sprawozdania i inne informacje otrzymywane zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji;

Artykuł 20

Załączniki

Załączniki do niniejszej konwencji stanowią jej integralną część.

Artykuł 21

Poprawki do konwencji

1. Każda Strona może proponować poprawki do niniejszej konwencji.

2. Propozycje poprawek do niniejszej konwencji rozpatrywane są na spotkaniu Stron.

3. Tekst każdej proponowanej poprawki do niniejszej konwencji przedkładany jest w formie pisemnej Sekretarzowi Wykonawczemu Europejskiej Komisji Gospodarczej, który informuje o niej wszystkie Strony nie później niż na dziewięćdziesiąt dni przed spotkaniem Stron, na którym proponuje się przyjęcie tej poprawki.

4. Poprawkę do niniejszej konwencji przyjmuje się na zasadzie consensusu przedstawicieli Stron niniejszej konwencji obecnych na spotkaniu Stron; wchodzi ona w życie w stosunku do tych Stron, które ją przyjęły, w dziewięćdziesiątym dniu po dacie przekazania na przechowanie Depozytariuszowi przez dwie trzecie Stron dokumentów o przyjęciu danej poprawki. W stosunku do każdej innej Strony poprawka wchodzi w życie w dziewięćdziesiątym dniu od daty przekazania przez tę Stronę na przechowanie dokumentu o przyjęciu poprawki.

Artykuł 22

Rozstrzyganie sporów

1. W razie powstania sporu między dwiema lub większą liczbą Stron odnośnie do interpretacji lub stosowania niniejszej konwencji zainteresowane Strony będą dążyć do jego uregulowania w drodze negocjacji lub w każdy inny sposób możliwy do przyjęcia przez uczestniczące w sporze Strony.

2. W czasie podpisania, ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do niniejszej konwencji albo w dowolnym późniejszym czasie Strona może w formie pisemnej przekazać Depozytariuszowi oświadczenie, że odnośnie do sporu, który nie został rozstrzygnięty zgodnie z ustępem 1 niniejszego artykułu, przyjmuje ona jeden lub obydwa z następujących sposobów rozstrzygania sporów jako obowiązujące dla każdej ze Stron, która przyjęła na siebie takie samo zobowiązanie:

(a) przekazanie sporu do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości;

(b) arbitraż zgodnie z procedurą zawartą w załączniku IV.

3. Jeśli uczestniczące w sporze Strony przyjęły obydwa sposoby rozwiązania sporów wymienione w ustępie 2 niniejszego artykułu, to spór może być przekazany wyłącznie do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, chyba że Strony uzgodnią inaczej.

Artykuł 23

Podpisanie

Niniejsza konwencja będzie otwarta do podpisania w Helsinkach od dnia 17 do dnia 18 marca 1992 r., a później w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku do 18 września 1992 r., dla Państw członkowskich Europejskiej Komisji Gospodarczej, jak również dla Państw posiadających status doradczy Europejskiej Komisji Gospodarczej stosownie do punktu 8 rezolucji 36 (IV) Rady Gospodarczej i Społecznej z dnia 28 marca 1947 r. oraz dla regionalnych organizacji integracji gospodarczej utworzonych przez suwerenne Państwa członkowskie Europejskiej Komisji Gospodarczej, którym Państwa członkowskie przekazały kompetencje w sprawach regulowanych przez niniejszą konwencję, włączając w to kompetencje do zawierania umów dotyczących tych spraw.

Artykuł 24

Depozytariusz

Depozytariuszem niniejszej konwencji jest Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Artykuł 25

Ratyfikacja, przyjęcie, zatwierdzenie i przystąpienie

1. Niniejsza konwencja podlega ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu przez Państwa-Sygnatariuszy i regionalne organizacje integracji gospodarczej.

2. Niniejsza konwencja jest otwarta do przystąpienia przez Państwa i organizacje wymienione w artykule 23.

3. Każda organizacja wymieniona w artykule 23, która staje się Stroną niniejszej konwencji, a której żadne Państwo członkowskie nie jest Stroną niniejszej konwencji, będzie związana wszystkimi zobowiązaniami wynikającymi z niniejszej konwencji. Jeżeli jedno lub więcej Państw członkowskich organizacji jest Stroną niniejszej konwencji, organizacja ta i jej Państwa członkowskie decydują o podziale odpowiedzialności związanej z wypełnieniem zobowiązań wynikających z niniejszej konwencji. W takich przypadkach organizacja i jej Państwa członkowskie nie korzystają jednocześnie z uprawnień wynikających z niniejszej konwencji.

4. W swoich dokumentach ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, regionalne organizacje integracji gospodarczej wymienione w artykule 23 składają oświadczenie o zakresie swoich kompetencji w odniesieniu do spraw regulowanych przez niniejszą konwencję. Organizacje te informują także depozytariusza o wszelkich istotnych zmianach zakresu swoich kompetencji.

Artykuł 26

Wejście w życie

1. Niniejsza konwencja wchodzi w życie w dziewięćdziesiątym dniu od daty złożenia szesnastego dokumentu dotyczącego ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia.

2. Dla celów określonych w ustępie 1 niniejszego artykułu żaden dokument złożony przez regionalne organizacje integracji gospodarczej nie będzie traktowany jako dokument dodatkowy do już złożonych przez Państwa członkowskie tej organizacji.

3. Dla każdego Państwa lub organizacji wspomnianych w artykule 23, które ratyfikują, przyjmą i zatwierdzą niniejszą konwencję lub przystąpią do niej po złożeniu szesnastego dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, niniejsza konwencja wejdzie w życie w dziewięćdziesiątym dniu od daty złożenia przez dane Państwo lub organizację dokumentów ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia.

Artykuł 27

Wycofanie się

Każda Strona może, po upływie trzech lat od daty wejścia niniejszej konwencji w życie, wycofać się z konwencji, składając pisemną notyfikację Depozytariuszowi. Wycofanie takie nabierze mocy w dziewięćdziesiątym dniu po dacie otrzymania przez Depozytariusza notyfikacji.

Artykuł 28

Teksty autentyczne

Oryginał niniejszej konwencji, którego teksty w językach angielskim, francuskim i rosyjskim są jednakowo autentyczne, będzie złożony u Sekretarza Generalnego Narodów Zjednoczonych.

NA DOWÓD CZEGO niżej podpisani, należycie do tego upoważnieni, podpisali niniejszą konwencję.

SPORZĄDZONO w Helsinkach, dnia siedemnastego marca tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego drugiego roku.

Załącznik I

DEFINICJA TERMINU "NAJLEPSZA DOSTĘPNA TECHNOLOGIA"

1. Termin "najlepsza dostępna technologia" oznacza najnowsze osiągnięcia w zakresie opracowywania procesów, urządzeń lub metod eksploatacji, które wykazały praktyczną przydatność w charakterze konkretnego przedsięwzięcia, ograniczającego zrzuty, emisję i odpady. Przy ustalaniu, czy proces, urządzenie lub metoda eksploatacyjna należą do kategorii najlepszej dostępnej technologii, generalnie lub w każdym poszczególnym przypadku, bierze się przede wszystkim pod uwagę:

(a) porównywalne procesy, urządzenia lub metody eksploatacyjne, skutecznie wypróbowane w ostatnim czasie,

(b) postęp techniczny i zmiany w wiedzy naukowej i rozumieniu problemów,

(d) czas niezbędny do zainstalowania odpowiednich urządzeń zarówno w nowych, jak i istniejących zakładach,

(e) charakter i objętość odpowiednich zrzutów i ścieków,

(f) małoodpadowe i bezodpadowe technologie.

2. W ten sposób "najlepsza dostępna technologia" dla konkretnego procesu będzie z czasem zmieniać się w wyniku postępu technicznego, pod wpływem czynników gospodarczych i społecznych, a także w świetle zmian w wiedzy naukowej i podejściu do problemów.

Załącznik II

WYTYCZNE DO OPRACOWANIA NAJLEPSZYCH PRAKTYK EKOLOGICZNYCH

1. Przy dobieraniu w konkretnych przypadkach przedsięwzięć do zestawu, który może reprezentować najlepszą praktykę ekologiczną, należy wziąć pod uwagę następujące przedsięwzięcia, przytoczone w kolejności odzwierciedlającej wzrastające ich znaczenie:

(a) upowszechnienie informacji i wiedzy w społeczeństwie oraz wśród użytkowników produktów na temat ekologicznych skutków wyboru konkretnych rodzajów działalności oraz wyboru produktów, ich wykorzystania i ostatecznego usunięcia,

(b) opracowanie i stosowanie kodeksów właściwych praktyk ekologicznych, obejmujących wszystkie aspekty cyklu życiowego produktu,

(c) etykietowanie, informujące użytkowników o niebezpieczeństwie dla środowiska związanym z produktem, jego wykorzystaniem i ostatecznym usunięciem,

(d) opracowanie systemów zbiórki i składowania, dostępnych dla społeczeństwa,

(e) recyrkulacja, odzysk i powtórne wykorzystanie produktów i materiałów,

(f) zastosowanie instrumentów ekonomicznych w odniesieniu do działalności, produktów lub grup produktów,

(g) system licencjonowania, przewidujący zestaw ograniczeń lub zakazów.

2. Przy określaniu, jaki zestaw przedsięwzięć stanowi najlepszą praktykę ekologiczną, generalnie lub w każdym konkretnym przypadku, należy szczególnie brać pod uwagę:

(a) zagrożenie dla środowiska przez:

(i) produkt,

(ii) proces wytwarzania produktu,

(iii) wykorzystanie produktu,

(iv) ostateczne usunięcie produktu;

(b) możliwość zamiany na mniej zanieczyszczający proces lub substancję;

(d) potencjalne walory ekologiczne lub mankamenty materiałów alternatywnych lub alternatywnych rodzajów działalności;

(e) postęp i zmiany w wiedzy naukowej i rozumieniu problemów;

(f) ramy czasowe realizacji;

(g) skutki społeczne i gospodarcze.

3. W ten sposób najlepsza praktyka ekologiczna dla konkretnego źródła zanieczyszczeń będzie z czasem ulegała zmianie pod wpływem postępu technicznego, czynników gospodarczych i społecznych, a także w wyniku zmian w wiedzy naukowej i podejściu do problemów.

Załącznik III

WYTYCZNE DOTYCZĄCE WYMAGAŃ I KRYTERIÓW JAKOŚCI WODY

Wymagania i kryteria odnoszące się do jakości wody powinny:

(a) uwzględniać potrzebę zachowania i, gdzie jest to konieczne, poprawienia obecnego stanu jakości wody,

(b) zmierzać do zredukowania średnich ładunków zanieczyszczeń (w szczególności substancji niebezpiecznych) do określonego poziomu w pewnym okresie czasu,

(d) uwzględniać określone wymagania dotyczące wrażliwych na oddziaływanie i specjalnie chronionych wód oraz ich otoczenia, np. jezior, zasobów wód podziemnych,

(e) opierać się na ekologicznych metodach klasyfikacyjnych i na wskaźnikach chemicznych średnio- i długookresowych ocen stanu i poprawy jakości wody,

(f) uwzględniać stopień osiągnięcia docelowych wskaźników i dodatkowe środki ochronne, oparte na normach zrzutu zanieczyszczeń, które mogą być wymagane w pojedynczych przypadkach.

Załącznik IV

ARBITRAŻ

1. W razie przekazania sporu do rozstrzygnięcia arbitrażowego zgodnie z artykułem 22 ustęp 2 niniejszej konwencji, strona lub strony powodowe powiadamiają sekretariat o przedmiocie postępowania arbitrażowego i wskazują w szczególności na te artykuły niniejszej konwencji, których interpretacja lub stosowanie jest przedmiotem sporu. Sekretariat przekazuje otrzymane informacje wszystkim stronom niniejszej konwencji.

2. Trybunał arbitrażowy składa się z trzech członków. Zarówno strona lub strony powodowe, jak i druga strona lub strony sporu wyznaczają po jednym arbitrze, którzy z kolei wspólnie wyznaczają trzeciego arbitra, który zostaje przewodniczącym trybunału arbitrażowego. Ten ostatni nie może być obywatelem jednej ze stron sporu, ani nie może stale zamieszkiwać na terytorium jednej ze stron, nie może być zatrudniony przez żadną z nich, ani też być zaangażowany w tę sprawę w żaden inny sposób.

3. Jeżeli przewodniczący trybunału arbitrażowego nie został wyznaczony w ciągu dwóch miesięcy od daty wyznaczenia drugiego arbitra, Sekretarz Wykonawczy Europejskiej Komisji Gospodarczej na życzenie którejkolwiek ze stron sporu wyznacza przewodniczącego w ciągu następnych dwóch miesięcy.

4. Jeśli jedna ze stron sporu nie wyznaczy arbitra w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania wniosku, to druga strona może powiadomić o tym Sekretarza Wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej, który wyznaczy przewodniczącego trybunału arbitrażowego w ciągu następnych dwóch miesięcy. Po wyznaczeniu przewodniczący trybunału arbitrażowego zwróci się do strony, która jeszcze nie wyznaczyła arbitra, aby uczyniła to w ciągu dwóch miesięcy. Jeśli strona nie uczyni tego, przewodniczący po upływie terminu powiadamia Sekretarza Wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej, który wyznaczy arbitra w ciągu następnych dwóch miesięcy.

5. Trybunał arbitrażowy orzeka zgodnie z prawem międzynarodowym i postanowieniami niniejszej konwencji.

6. Trybunał arbitrażowy każdorazowo powołany zgodnie z postanowieniami niniejszego załącznika określi własne zasady postępowania.

7. Decyzje trybunału arbitrażowego, dotyczące kwestii proceduralnych jak i istoty sporu, podejmowane są większością głosów jego członków.

8. Trybunał może podejmować wszelkie właściwe środki w celu ustalenia faktów.

9. Strony sporu ułatwiają pracę trybunału arbitrażowego, a przede wszystkim wykorzystując wszelkie środki będące do ich dyspozycji:

(a) dostarczają trybunałowi wszelkie odpowiednie dokumenty, wyjaśnienia i informacje,

(b) umożliwiają mu, w razie potrzeby, powoływanie świadków lub ekspertów oraz wysłuchanie ich zeznań.

10. Strony sporu i arbitrzy są zobowiązani przestrzegać poufności każdej informacji, którą otrzymują w tym charakterze podczas postępowania przed trybunałem arbitrażowym.

11. Trybunał arbitrażowy może, na życzenie jednej ze stron, zalecić zastosowanie tymczasowych środków ochrony.

12. Jeśli jedna ze stron sporu nie stanie przed trybunałem arbitrażowym lub nie podejmie obrony, druga strona może zażądać od trybunału kontynuowania postępowania i wydania decyzji końcowej. Nieobecność strony lub niepodjęcie obrony nie stanowią przeszkody w kontynuowaniu postępowania.

13. Trybunał arbitrażowy może dopuścić i rozpatrzyć kontrroszczenia wynikające bezpośrednio z przedmiotu sporu i orzekać w ich przedmiocie.

14. Jeśli trybunał arbitrażowy, kierując się szczególnymi okolicznościami sprawy, nie postanowi inaczej, koszty rozprawy i wynagrodzenie jego członków pokryte będą przez strony sporu w równych częściach. Trybunał rejestruje swoje wydatki i przedkłada stronom rachunek końcowy.

15. Każda Strona niniejszej konwencji, mająca interes prawny związany z przedmiotem sporu i która może odczuć skutki decyzji w danej sprawie, ma prawo uczestniczenia w postępowaniu za zgodą trybunału.

16. Trybunał arbitrażowy wydaje orzeczenie w ciągu pięciu miesięcy od daty jego powołania, chyba że uzna za konieczne przedłużenie tego okresu, jednak nie dłużej niż na następne pięć miesięcy.

17. Trybunał arbitrażowy wydaje orzeczenie wraz z uzasadnieniem. Orzeczenie jest ostateczne i wiążące dla wszystkich stron sporu. Trybunał przekazuje orzeczenie wszystkim stronom sporu i sekretariatowi. Sekretariat przekazuje orzeczenie wszystkim Stronom niniejszej konwencji.

18. Każdy spór, który może powstać między Stronami, dotyczący interpretacji i wykonania orzeczenia, może być przedstawiony przez każdą Stronę trybunałowi arbitrażowemu, który wydał orzeczenie, lub, jeśli jest to niemożliwe, innemu trybunałowi powołanemu w tym celu, w ten sam sposób jak ten pierwszy.

Po zapoznaniu się z powyższą konwencją, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

- została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych,

- jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,

- będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 17 lutego 2000 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. Kwaśniewski

L.S.

Prezes Rady Ministrów: J. Buzek