Bielawa.

Województwo pomorskie, gmina Krokowa, nadleśnictwo Wejherowo.

Pozostałości wielkiego torfowiska wysokiego typu bałtyckiego tworzą jeden z piękniejszych i ciekawszych, choć silnie przekształconych obiektów przyrodniczych Pomorza. 700-hektarowy obszar zajęty jest przez mozaikę regenerującej się w potorfiach roślinności torfowiskowej,  wtórnego wrzosowiska lub zdegenerowanego boru bagiennego   na przesuszonym  torfie oraz zróżnicowanych pod względem wilgotności wrzosowisk na gruncie mineralnym, wilgotnych zagłębień,  zarośli woskownicy europejskiej i zapustów brzozowych, tworząc unikatowy krajobraz. Pokrywa torfowa w granicach dawnego złoża torfu wysokiego obecnie jest płytka i porozrywana, po części w wyniku eksploatacji torfu, odwodnienia, przesuszenia oraz wielkich pożarów. W części wschodniej na powierzchni zalegają utwory mineralno-murszowe. Brzeżne partie torfowiska urozmaicają wyspy mineralne - pagórki pochodzenia wydmowego, porośnięte przez suche wrzosowiska.

Florystyczne osobliwości Bielawy to występowanie woskownicy europejskiej (Myrica gale) i maliny moroszki (Rubus chamaemorus), których stanowiska już od lat 70-tych były chronione w małych rezerwatach przyrody.

W części centralnej i południowej obiektu zachowały się fragmenty torfotwórczych mszarów, choć w wyniku przesuszenia torfowiska dynamicznie wkracza na nie brzoza. Mszary rozwijają się także w licznych potorfiach. W części wschodniej i południowej występują liczne, stałe i okresowe płytkie jeziorka dystroficzne. Część północno-wschodnia zajęta jest przez duże płaty wilgotnego wrzosowiska z wrzoścem bagiennym (Erica tetralix). W części południowo-wschodniej dominują suche wrzosowiska na gruncie mineralnym.

Od kilkunastu lat na torfowisko intensywnie wkracza brzoza, a zwarte zapusty tego gatunku stanowią dziś dominujący element szaty roślinnej. Ich rozwój zagraża zarówno walorom przyrodniczym, jak i unikatowemu krajobrazowi tego obiektu.

Torfowisko jest odwadniane przez liczne rowy. Centralna część obiektu stanowi własność państwową w zarządzie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, jednak w częściach obwodowych grunty parku przeplatają się z prywatnymi łąkami, lasami Nadleśnictwa Wejherowo i lasami prywatnymi; fragment torfowiska zmieniono też w prywatną plantację borówki wysokiej. Ta mozaika gruntów uniemożliwia właściwe zarządzanie zasobami wodnymi, zmuszając do kompromisu między interesami różnych właścicieli.

Bielawa odznacza się również unikatową fauną. Jest to jedyne w Polsce miejsce gnieżdżenia się łęczaka (Tringa glareola), choć w ostatnich latach gatunek ten pojawia się nieregularnie. Przyczyną tego może być szybkie wysychanie Bielawy i zarastanie otwartych przestrzeni torfowiska i wrzosowisk przez brzozę i sosnę. W czasie migracji wiosennych przebywa tu do 800 żurawi (Grus grus).

Po długich staraniach przyrodników, w 1999 r. torfowisko objęto w całości ochroną rezerwatową, tworząc (oprócz dwóch wcześniej istniejących małych rezerwatów florystycznych) duży, 680-hektarowy, rezerwat przyrody "Bielawa". Dla zachowania walorów obiektu konieczna jest ochrona czynna, w tym pilne usuwanie nalotów brzozowych, a także próby zahamowania odpływu wody z torfowiska. Rozległość obiektu sprawia, że są to działania bardzo kosztowne. Zabiegi te są wykonywane, choć ze zmienną w poszczególnych latach intensywnością, zależną od dostępnych środków finansowych. Usuwanie brzozy prowadzone było dotąd staraniem Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, Nadmorskiego Parku Krajobrazowego, oraz w ramach obozów wolontariuszy organizowanych co roku w sezonie letnim. Od 2005r. przystąpiono do intensywniejszego usuwania brzozy, w ramach projektu Klubu Przyrodników, finansowanego przez fundusz LIFE-Nature. Wkrótce planuje się budowę zastawek i grobli hamujących odpływ wody.

Planowane jest włączenie torfowiska do sieci Natura 2000 jako Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków, a po wykonaniu niezbędnych zabiegów ochronnych będzie rozważone także zgłoszenie go jako potencjalny Obszar o Znaczeniu Wspólnotowym.

[Lista Obiektów] [Klub Przyrodników, strona główna]