Aktualności

Kolejny apel w sprawie Natury 2000

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Leśnego w sprawie europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000 przygotowane i przyjęte na 103 Zjeździe PTL, który odbył się w Ustroniu-Jaszowcu (RDLP Katowice) w dniu 13 września 2003 r.

Uczestnicy 103 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Leśnego zwracają się z apelem do najwyższych władz państwowych o zabezpieczenie społecznych, gospodarczych i ekonomicznych interesów Polski w zapisach znajdującego się w Sejmie projektu ustawy o ochronie przyrody oraz przygotowywanym przez Ministerstwo Środowiska projekcie obszarów proponowanych do europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000.

Naszym zdaniem oba projekty zostały przygotowane w pośpiechu , a zgłaszane w trakcie konsultacji uwagi niestety nie zostały rozpatrzone z należytą wnikliwością i powagą, co w konsekwencji może przysporzyć naszemu krajowi dodatkowych trudności i kłopotów, a także ograniczyć zrównoważony rozwój wielu regionów. Dlatego tą drogą pragniemy zwrócić uwagę na niektóre zagrożenia, jakie wynikają z obu projektów.

W ramach dostosowywania prawa polskiego do przepisów Unii Europejskiej projekt ustawy o ochronie przyrody nakłada nowe zadania, których wykonanie wymagać będzie poniesienia dodatkowych kosztów, zarówno własnych, jak i unijnych - co jest zrozumiałe. Jednak niektóre zapisy ustawy niepotrzebnie generują dodatkowe koszty, obciążające Budżet Państwa. Przykładem tego jest m.in. zapis art. 29, który ogranicza sporządzanie zintegrowanych planów ochrony dla obszaru wchodzącego w skład sieci NATURA 2000 tylko z planami ochrony parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego. Nie został uwzględniony wniosek, aby plany ochrony obszarów wchodzących w skład sieci NATURA 2000, położonych na gruntach będących w zarządzie Lasów Państwowych były zintegrowane z planami urządzania lasu, mimo iż oba plany zatwierdza ten sam minister, a tryb i procedury sporządzania planu urządzania lasu pozwalają na uwzględnienie potrzeb zarówno ochrony przyrody, jak i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Większość obszarów proponowanych do sieci NATURA 2000 (dotąd nie chronionych) to tereny leśne będące w zarządzie Lasów Państwowych. W tej sytuacji koszty sporządzania oddzielnych planów ochrony dla tych obszarów będą obciążać Skarb Państwa, który już od wielu lat nie jest w stanie zabezpieczyć środków finansowych na opracowanie brakujących planów ochrony dla parków narodowych i rezerwatów przyrody.

Sprawa współfinansowania zadań związanych z funkcjonowania sieci NATURA 2000 przez Unię Europejską jest wciąż niejednoznaczna, zwłaszcza na terenach należących do Skarbu Państwa, dlatego nie jest dla nas zrozumiały zapis art. 34 cytowanej na wstępie ustawy, który przewiduje finansowanie zadań w takim przypadku ze środków Budżetu Państwa, zanim jeszcze kwestia ta została ostatecznie rozstrzygnięta. Szacunkowe koszty wdrażania programu NATURA 2000 w Polsce w odniesieniu do obszarów leśnych dotąd nie chronionych określa się na około 75 mln zł na rok. Sieć NATURA 2000 będzie finansowana przez państwa członkowskie przede wszystkim z ich własnych środków. Jedynie ochrona wybranych siedlisk i gatunków roślin i zwierząt o priorytetowym znaczeniu może być wspólfinansowana przez Unię na mocy porozumienia z państwem członkowskim, które o takie współfinansowanie wystąpiło. Szacuje się, że bezpośrednie koszty które będą ponoszone na sieć NATURA 2000 przez Unię Europejską wyniosą aż 3,4-5,7 mld euro rocznie, co zdaniem wielu ekspertów będzie sumą niewystarczającą.

Projekt sieci NATURA 2000 zakłada, że w jej skład wejdzie ok. 17 % powierzchni Polski. Sposób wyznaczenia obszarów do w/w sieci budzi nasze zaniepokojenie. Wytypowano do niej największe kompleksy leśne w Polsce, zamiast ich części, odnoszące się do konkretnych siedlisk i gatunków, wynikające z dyrektyw "ptasiej" i "siedliskowej", które stanowią podstawę prawną sieci NATURA 2000, mimo braku wystarczającego, naszym zdaniem, rozpoznania stanu i rozmieszczenia siedlisk oraz występowania gatunków. Za podstawę wyznaczania obszaru wykorzystano m.in. informacje o występowaniu gatunków (np. zwierząt bezkręgowych) pochodzące sprzed wielu lat, bez sprawdzenia, czy gatunki te występują tam nadal. W systemie funkcjonowania sieci NATURA 2000 przewidziano nakładanie wysokich kar za naruszanie lub nie wypełnianie przyjętych zobowiązań.

Sposób wyznaczania obszarów do sieci NATURA 2000 w Polsce jest przykładem aktywnego i dość jednostronnego działania niektórych przedstawicieli środowisk związanych z ochroną przyrody, którzy nie dostrzegają potrzeb i oczekiwań innych grup społecznych, ani możliwości Budżetu Państwa, mimo obowiązującej zasady zrównoważonego rozwoju. Propozycja obszarów do sieci NATURA 2000, opracowana w formie programu rządowego, powinna naszym zdaniem uzyskać akceptację Sejmu RP, zanim zostanie zgłoszona oficjalnie do Komisji Europejskiej. W ten sposób projekt sieci obszarów NATURA 2000 w Polsce uzyskał by wysoką rangę polityczną i społeczną, na które zasługuje z uwagi na fakt, iż dotyczy znacznej powierzchni naszego kraju i może mieć istotny wpływ na możliwości jego rozwoju w przyszłości. Podjęcie racjonalnej i odpowiedzialnej decyzji w tej sprawie jest zadaniem bardzo trudnym, zwłaszcza w sytuacji niedostatecznego rozpoznania siedlisk przyrodniczych i gatunków wymienionych w obu dyrektywach Unii Europejskiej, wciąż niejasnych zasad i zakresu ich ochrony, jak i możliwości współfinansowania przez Unię Europejską. Istotnym utrudnieniem są także ograniczone możliwości Budżetu Państwa, jak również brak aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów, na których wyznaczane są obszary do sieci NATURA 2000.

Wyrażamy niepokój w związku z propozycją przekazywania nadzoru nad obszarami objętymi programem NATURA 2000 dyrektorom parków narodowych i krajobrazowych poza granicami tych parków. Propozycja ta zawarta jest w projekcie ustawy o ochronie przyrody w art. 98 ust. 3 w związku z art. 26 ust. 1. Tak zaproponowany ustawowy zapis może być zarzewiem wielu konfliktów, w tym także merytorycznych i kompetencyjnych. Uważamy, że nadzór nad konkretnym obszarem objętym programem NATURA 2000, powinien sprawować właściciel lub zarządzający terenem na którym ten obszar się znajduje. W przypadku terenu Lasów Państwowych powinien to być nadleśniczy, w przypadku terenu parku narodowego - dyrektor parku narodowego, w przypadku parku krajobrazowego - właściciel terenu lub zarządzający terenem wchodzącym w skład tego parku.

Polskie Towarzystwo Leśne liczące ponad 3,5 tys. członków zgrupowanych w 20 oddziałach na obszarze całego kraju, w swojej ponad 120. letniej działalności, zawsze żywo reagowało na sprawy dotyczące ochrony lasów i równoważenia ich wielofunkcyjnej roli. Doceniając wagę i znaczenie obu dokumentów, apelujemy o szczególną rozwagę w ich ostatecznej redakcji, aby - zachowując zasadę zrównoważonego rozwoju - stanowiły dobrą podstawę do ochrony walorów naszej ojczystej przyrody, ale również i warunki do dalszego rozwoju gospodarczego Polski.

Przewodniczący
Polskiego Towarzystwa Leśnego
Prof. dr hab. Andrzej Grzywacz

[<<]

aktualizacja: 26.09.2003