Najwyższa Izba Kontroli o Drawieńskim Parku Narodowym
Fragmenty raportu NIK z kontroli w polskich parkach narodowych, przeprowadzonej w 2000 r. [NIK w Internecie] [ściągnij cały raport, ZIP, 180 kB] [czytaj cały raport, DOC, 740 kB]
- W 3 parkach narodowych (Biebrzańskim, Drawieńskim i Magurskim) stwierdzono nieprawidłowości w zakresie redukcji zwierzyny. Zdaniem NIK pogorszyło to warunki ochrony przyrody i nie zapewniło właściwej populacji zwierzyny.
W Drawieńskim PN w badanym okresie sporządzane były roczne plany ochrony zwierzyny łownej, w których każdorazowo określono ilość zwierzyny do odstrzałów redukcyjnych. Kontrola wykazała, że w latach 1997-1999 myśliwi z DPN i z poza parku dokonali 570 odstrzałów redukcyjnych (234 jeleni, 186 saren i 150 dzików).(...) . Było to ponadto niezgodne z opracowanym dla DPN operatom ochrony fauny Parku, który przewiduje, że w gospodarce populacjami jelenia i sarny należy zaprzestać redukowania obu gatunków w formie praktykowanego dotąd corocznego wykonywania odstrzałów wszystkich grup wiekowych i płci na terenie Parku, na rzecz właściwie prowadzonej gospodarki łowieckiej w skali całej Puszczy Drawskiej oraz bezwzględnie wstrzymać prowadzoną dotychczas redukcję liczebności dzika na terenie Parku.Populację tego gatunku objąć należy stałą obserwacją stosując dokładniejszą inwentaryzację stanów. W syntezie planu ochrony DPN ustalony został obowiązek inicjatywy Parku w zakresie opracowania kompleksowego planu gospodarowania populacją dzika i jelenia w Puszczy Drawskiej.
W Drawieńskim Parku Narodowym ujawniono przypadki wykonywania odstrzałów redukcyjnych jeleni o 6% i saren w 10% ponad ustalony limit (...). Świadczy to o nietrafnym planowaniu oraz dowolności wielkości odstrzałów redukcyjnych.
- W polskich parkach narodowych:
W 1997 r. pozyskano łącznie 142,7 tys.m3 grubizny, z tego 4,67% w ramach cięć rębnych, 63,56% w ramach cięć sanitarnych oraz 31,77% w trzebieżach. Cięcia rębne wykonywano w 7 parkach (Bieszczadzkim, Drawieńskim, Magurskim, Ojcowskim, Pienińskim, Świętokrzyskim i Wielkopolskim). W ramach cięć sanitarnych grubiznę pozyskiwano w 20 parkach (poza Narwiańskim). Trzebieże wykonywano w 18 parkach na łącznej powierzchni 2312,27 ha, nie prowadzono tych zabiegów w Babiogórskim, Bieszczadzkim, Gorczańskim Parku Narodowym.
W 1998 r. pozyskano łącznie 142,9 tys. m3 grubizny, z tego 4,37 % w ramach cięć rębnych, 70,72 % w ramach cięć sanitarnych oraz 24,91 % w trzebieżach. Cięcia rębne wykonywano w 6 parkach (Bieszczadzkim, Drawieńskim, Karkonoskim, Magurskim, Pienińskim, Świętokrzyskim). W ramach cięć sanitarnych grubiznę pozyskiwano w 21 parkach. Trzebieże wykonywano w 18 parkach na łącznej powierzchni 3072,29 ha, nie prowadzono tych zabiegów w Babiogórskim, Bieszczadzkim Parku Narodowym.
W 1999 r. pozyskano łącznie 145 tys. m3 grubizny, z tego 8,85 % w ramach cięć rębnych, 63,16 % w ramach cięć sanitarnych oraz 27,99 % w trzebieżach. Cięcia rębne wykonywano w 8 parkach (Bieszczadzkim, Drawieńskim, Karkonoskim, Magurskim, Ojcowskim, Świętokrzyskim, Wielkopolskim i Wolińskim). W ramach cięć sanitarnych grubiznę pozyskiwano w 21 parkach. Trzebieże wykonywano w 17 parkach na łącznej powierzchni 2942,06 ha, nie prowadzono tych zabiegów w Babiogórskim, Bieszczadzkim, Gorczańskim PN.
W I półroczu 2000 r. pozyskano łącznie 104,6 tys. m3 grubizny, z tego 8,0 % w ramach cięć rębnych, 72,99 % w ramach cięć sanitarnych oraz 19,01 % w trzebieżach. Cięcia rębne wykonywano w 8 parkach ( Bieszczadzkim, Drawieńskim, Gór Stołowych, Magurskim, Ojcowskim, Świętokrzyskim, Wielkopolskim i Wolińskim). W ramach cięć sanitarnych grubiznę pozyskiwano w 21 parkach. Trzebieże wykonywano w 14 parkach na łącznej powierzchni 1563,35 ha, nie prowadzono tych zabiegów w Babiogórskim, Bieszczadzkim, Gorczańskim, Ojcowskim, Pienińskim i Roztoczańskim Parku Narodowym.
W okresie objętym kontrolą (1997- I poł. 2000 r.) zadania ochronne w ekosystemach leśnych w formie cięć rębnych wykonywano corocznie w 6-7-miu parkach narodowych Bieszczadzki, Drawieński, Magurski, Ojcowski, Pieniński, Świętokrzyski i Wielkopolski i jednorazowo w 3 parkach (Karkonowski 1998 r., Woliński 1999 r. i Gór Stołowych 2000 r.).
Przy zbliżonym poziomie pozyskania drewna grubizny ogółem na poziomie rocznym 142 145 tys. m3 zwraca uwagę fakt, że w okresie 1999 - I poł. 2000 r. w porównaniu do lat 1997 1998 dwukrotnie wzrósł procentowy udział pozyskanego drewna w ramach cięć rębnych (1997 4,67%; 1998 4,37%; 1999 8,85% i I poł. 2000 r. 8,0%). Jednocześnie malał udział drewna pozyskiwanego w ramach trzebieży z 31,8% w 1997 r. do 19,0% w I-poł. 2000 r.
Podstawowym źródłem dochodów w Gospodarstwach Pomocniczych są dochody ze sprzedaży drewna.
- W Drawieńskim PN nie realizowano w pełni zabiegów ochronnych związanych z optymalizacja stanu przyrody parku w ekosystemach leśnych. Łączny rozmiar trzebieży za okres 1997-1999 r. przyjęty w rocznych planach wykonano w 83,8%. Jednocześnie zwiększono rozmiar cięć rębnych, pozyskanie drewna w ramach tych cięć wzrosło 3-krotnie (z 3 tys. m2 w 1997 r. do 9 tys. m2 w 1999 r.).
- w 6-ciu parkach (Wolińskim, Drawieńskim, Borów Tucholskich, Karkonoskim, Gór Stołowych, Roztaczańskim) stwierdzono nieprawidłowości dotyczące rozliczeń sprzedaży drewna. Polegały one na: nie egzekwowaniu należności za sprzedane drewno w ustalonych terminach płatności, nie naliczaniu odsetek za zwłokę, nienależytym zabezpieczeniem płatności, atak że braku lub nieskutecznych działaniach windykacyjnych. Świadczy to o niegospodarnych działaniach w gospodarce drewnem. Ograniczoną skuteczność egzekwowania należności z tytułu sprzedaży drewna wykazano w Drawieńskim PN, które na dzień 30.06.2000 r. wyniosły łącznie zodsetkami karnymi 284,9 tys. z ł i dotyczyły 22 odbiorców drewna. Podejmowane w Drawieńskim PN po 30.06.2000 r. działanie nie doprowadziły do wyegzekwowania należności za drewno od 13 z 22 odbiorców, którzy na dzień 10.10.2000 r. zalegali z zapłatą na kwotę 123,3 tys. zł.
- Na terenie Drawieńskiego PN wg stanu na dzień zakończenia kontroli znajdowało się 5 oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w osadach leśnych leżących na gruntach będących w zarządzie DPN, z których oczyszczone ścieki odprowadzane były do gruntu (2 przypadki) oraz do rzeki, strugi i bezodpływowego stawu (po 1 przypadku). Oczyszczalnie te w badanym okresie eksploatowane były bez wymaganych pozwoleń wodnoprawnych. Wymóg taki wynika z art. 53 ust. 2, pkt 2 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 38, poz. 230 ze zm.). DPN do czasu zakończenia kontroli nie posiadał również operatów wodnoprawnych dla tych oczyszczalni, które zgodnie z art. 31 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy Prawo wodne, stanowią podstawę do wydania pozwolenia wodnoprawnego.
- W 3 parkach (Drawieńskim, Świętokrzyskim i Magurskim) nie pobierano opłat za korzystanie z urządzeń i infrastruktury. Nie sporządzano harmonogramów rzeczowych i finansowych realizowanych zadań inwestycyjnych (w Drawieńskim i Białowieskim PN)
- Nieprawidłowości w gospodarowaniu publicznymi środkami finansowymi stwarzały pola i możliwości działań korupcyjnych. Brak opracowania czytelnych, jednoznacznych reguł sporządzania planów ochrony, dowolność w ustalaniu ilości i zakresu operatów szczegółowych tych planów oraz niewystarczająca dyscyplina w przestrzeganiu ustalonych terminów i kosztów opracowania planów ochrony powodowały niekontrolowany wzrost nakładów. W Drawieńskim PN skutkiem trzykrotnych zmian zakresu tematycznego projektu planu wzrost nakładów na ten cel wyniósł ca 65%. Przedstawione działania związane z opracowaniem planów ochrony Najwyższa Izba Kontroli ocenia jako nierzetelne.
W 7 parkach narodowych Bieszczadzkim, Drawieńskim, Gorczańskim, Roztoczańskim, Tatrzańskim, Wielkopolskim i Wolińskim, koordynację opracowania planów prowadzili dyrektorzy parków lub ich zastępcy przy zlecanych opracowaniach cząstkowych. W dwóch parkach (Draweńskim i Gorczańskim) koordynacja była nieskuteczna, skutkiem czego koszty opracowań planów były dwukrotnie większe niż w pozostałych porównywalnych 5 parkach. W Drawieńskim PN prace nad planem rozpoczęto w 1996 roku a planowano zakończyć w 1999 r. Planowany pierwotny koszt opracowania planu wynosił 1.722.830 zł (wtym 800.000 dotacja NFOŚiGW). Aneksem z 1999 r. przesunięto termin zakończenia prac na 2000 r. a planowane koszty zwiększono do kwoty 2.781.044 zł. Według stanu na 30.06.2000 r. wydatkowano 2.817.349 zł, tj. 163,5% planowanych kosztów
- W Drawieńskim PN stwierdzono utrzymywanie szkółki w otoczeniu strefy ochronnej ścisłej o nazwie "Drawski Matecznik"", mimo, że lokalizacja jej nie odpowiada intencji Planu Ochrony Parku, wg którego w strefie tej ochronie podlegają procesy zachodzące w ekosystemach i mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych i krajobrazowych.
- W Drawieńskim PN nie przedstawiono Radzie Naukowej Parku do zaopiniowania tematyki rocznych planów naukowo-badawczych oraz zasad udostępniania terenów Parku dla celów naukowych i dydaktycznych.
- Dyrektor Drawieńskiego PN nie konsultował z Radą Naukowa Parku planów, tematyki i celowości prac naukowo-badawczych, a także zasad udostępniania terenu parku dla tych celów.
- W Drawieńskim PN brak jest ewidencji miejsc historycznych, obiektów typowego budownictwa regionalnego i zabytków. Według zapisów operatu zagospodarowania przestrzennego na terenie parku istnieje 25 obiektów zabytkowych, z których 4 zakwalifikowano do wpisu do rejestru zabytków.
[Więcej o gospodarce w DPN i wydarzeniach wokół planu ochrony tego parku]
[Więcej o Drawieńskim Parku Narodowym]