Dekalog opiekuna ostoi przyrody

Dekalog opiekuna ostoi przyrody:
(Więcej o naszym projekcie "ostoje przyrody" znajdziesz tutaj)

Szanuj przyrodę ! Oznacza to świadomość, po co właściwie tworzymy ostoję. Nie po to, by mieć dochodowy staw rybny, gospodarstwo rolne lub miejscową atrakcję turystyczną. Nie po to, by dać pracę miejscowym bezrobotnym. I nie po to, by to miejsce "ładnie wyglądało". Ostoję tworzymy, by chronić przyrodę - by zabezpieczyć miejsce ważne dla zachowania jej różnorodności. Zasada "szanuj przyrodę" oznacza także, że spontanicznym procesom przyrodniczym należy dać priorytet nad ludzkimi działaniami. Jakkolwiek pomysłowe budki dla ptaków i nietoperzy rozwiesimy na drzewach naszego lasu, zawsze będą one tylko protezą naturalnych dziupli.

Szanuj właściciela ! Jeżeli masz zamiar otoczyć opieką obiekt, który jest własnością lub jest zarządzany przez kogoś innego, szukaj za wszelką cenę porozumienia i współpracy z gospodarzem obiektu. Nie kwestionuj jego praw własności. Nic nie ochroni takiej ostoi lepiej, niż duma gospodarza z posiadania cennego przyrodniczo miejsca. Procedur zmuszających właściciela terenu do czegokolwiek bądź ograniczających jego prawa można używać tylko w ostateczności, choć istnieją sytuacje gdy nie należy się przed nimi zawahać.

Własność oznacza odpowiedzialność ! Jeżeli jesteś właścicielem, dzierżawcą, zarządcą lub użytkownikiem cennego przyrodniczo terenu, pamiętaj że spoczywa na tobie prawny, ale przede wszystkim moralny obowiązek zachowania jego wartości. Jeżeli więc zostałeś właścicielem ciepłolubnych muraw - jest twoim obowiązkiem zorganizowanie ich wypasu. Jeżeli w twoim lesie zagnieździł się bielik - do ciebie należy ochrona jego gniazda, nawet jeżeli nie wie o nim konserwator przyrody. Zasada ta ma szczególne zastosowanie do tych, których statutowym obowiązkiem jest ochrona przyrody. "Grzechem ciężkim" byłaby sytuacja, gdyby organizacja społeczna kupiła łąki w celu ich ochrony, a następnie nie podjęła ich koszenia.

Szanuj przyrodników ! Dzięki małej grupce ludzi, profesjonalnie lub amatorsko zajmujących się przyrodą, co nieco o niej wiemy. To oni powiedzieli ci, że twoja dzisiejsza ostoja jest miejscem niepowszednim. Nie zaniedbaj więc żadnej okazji, by o przyrodzie tego miejsca dowiedzieć się od nich jeszcze więcej. Ucz się ochrony przyrody, sięgając do dobrych źródeł - publikacji naukowych i popularnonaukowych, uczestnicząc w sesjach i seminariach.

Przede wszystkim nie szkodzić ! Wszelkie działania w ostoi ogranicz do sytuacji, gdy są one naprawdę potrzebne. Podejmując jakiekolwiek działanie zastanów się najpierw, co w rezultacie jego wykonania przyroda może stracić.

Szanuj tradycję ! Jeżeli tylko możesz, staraj się utrzymać tradycyjne sposoby użytkowania półnaturalnych ekosystemów - pasterstwo, koszenie łąk, wraz z bogactwem związanych z tym działaniami kultury. Nie niszcz związków ludzi z przyrodą. Staraj się nie zabraniać tego, co jest już długą tradycją; nikt nie zrozumie łatwo, dlaczego od jutra nie wolno mu zbierać grzybów w lasku za domem. Spraw, by twoja ostoja łagodnie wpisała się w ojczyznę okolicznych mieszkańców, a nie dokonywała w niej wyłomu.

Działaj odważnie, jeżeli potrzeba ! Nie lękaj się procesów przyrodniczych, które w potocznym wyobrażeniu o świecie zalicza się do niekorzystnych - erozji, zalewu wodami rzecznymi. Nie wstrzymuj się przed podjęciem działań radykalnych - wycięciem drzew, wpuszczeniem stada owiec - ale tylko wtedy, gdy jesteś całkowicie pewien, że właśnie tego wymaga dobro chronionego ekosystemu.

Twórz lokalne poparcie społeczne ! Staraj się, aby ostoja była znana w okolicy i by okoliczni mieszkańcy byli z niej dumni. Działaj tak, by murem stanęli po twojej - i przyrody - stronie, gdy przyjdzie taka potrzeba.

Szukaj sojuszników i sponsorów ! Im szersze jest zaplecze twoich sojuszników, tym trudniejsze będą wszelkie zakusy na całość i integralność twojej ostoi. Spróbuj włączyć swój obiekt w szersze programy, realizowane przez rozmaite organizacje. Spraw, żeby także dla nich - a nie tylko dla ciebie - stał się on ważny. Nie bój się prosić o dotacje na cele ochrony ostoi i nie lękaj się takich dotacji wykorzystywać. Będziesz mógł zrobić więcej. A sponsorzy staną się twymi sojusznikami.

Pamiętaj, prawo jest po Twojej stronie ! Polskie prawo zawiera wiele zapisów pozwalających chronić przyrodę. Przy jego użyciu możesz w wielu przypadkach obronić swoją ostoję. trzeba je jednak znać. Powinieneś poznać dokładnie: ustawę o ochronie przyrody, rozporządzenia o ochronie gatunkowej, ustawę o ochronie i kształtowaniu środowiska, uprawnienia organizacji społecznych w postępowaniu dotyczącym środowiska, ustawę o ochronie dóbr kultury, ustawę prawo wodne, ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ustawę o planowaniu przestrzennym i instytucję miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, procedury protestu i zarzutu, zasady postępowania administracyjnego, ustawę o lasach, zasady hodowli lasu, instrukcję urządzania lasu i sporządzania programu ochrony przyrody. Nawet jeżeli przepisy śmiertelnie cię nudzą !

Paweł Pawlaczyk