Historia starań o utworzenie Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego
Dokumentację projektowanego Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego już w 1989 roku opracował Oddział Ziemi Lubuskiej PTPNoZ w Zielonej Górze. W I półroczu 1990 uzgodniono projekt parku z zainteresowanymi jednostkami Urzędu Wojewódzkiego w Zielonej Górze, radnymi gmin w Bytnicy, Krośnie Odrzańskim, Czerwieńsku i Skąpem oraz Państwową Radą Ochrony Przyrody. Wszystkie instytucje pozytywnie zaopiniowały projekt utworzenia Parku.
Po wyborach samorządowych, w II półroczu 1990, ponownie uzgodniono projekt parku z nowymi radami gmin. Był on omawiany na sesjach i uzyskał wszędzie pozytywne opinie. Mimo tego, nowy dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska UW w Zielonej Górze - dr inż. Janusz Stanisławski nie przedstawił Wojewodzie Zielonogórskiemu projektu rozporządzenia o powołaniu parku, motywując to prowadzonymi badaniami hydrogeologicznymi w tym rejonie.
Prezes Zarządu Wojewódzkiego Ligi Ochrony Przyrody w Zielonej Górze - prof.. dr. hab. Adam Solski interweniował w sprawie utworzenia parku u Wojewody Zielonogórskiego. W odpowiedzi stwierdzono, że decyzja o utworzeniu parku zostanie podjęta po zapoznaniu się z wynikami badań hydrogeologicznych w tym rejonie. W rocznych planach pracy Urzędu Wojewódzkiego w Zielonej Górze był wpisany punkt o utworzeniu Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.
W roku 1992 badania hydrogeologiczne zostały zakończone a zasoby wód podziemnych w kat. B zostały zatwierdzone w I kwartale 1993. W dokumentacji hydrogeologicznej stwierdzono, że ujęcie wód podziemnych nie będzie miało negatywnego wpływu na jeziora i torfowiska w parku.
W roku 1991 w sprawie utworzenia parku interweniowały u Wojewody zarządy gmin: Bytnica, Czerwieńsk, i Skąpe twierdząc, że Nadleśnictwo Krosno Odrz. nadmiernie wycina lasy przed utworzeniem parku. W odpowiedzi na ten wniosek odpisano, że dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska zawarł porozumienie z dyrektorem Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w Zielonej Górze o stosowaniu w granicach projektowanego parku instrukcji pt. "Ogólne zasady zagospodarowania lasów wchodzących w skład parków krajobrazowych".
Decydujący spór o utworzeniu Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego miał miejsce w grudniu 1993 oraz w roku 1994. Przeciw utworzeniu parku byli: dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska UW w Zielonej Górze - dr inż. Janusz Stanisławski, z-ca dyrektora - mgr inż. Stanisław Pichiewicz - główny geolog wojewódzki oraz inż. Stanisław Kwiecień - wojewódzki konserwator przyrody. Za utworzeniem był mgr Jan Stanisławczyk - p.o. kierownika Łagowskiego Parku Krajobrazowego oraz popierające go organizacje ekologiczne: Lubuski Klub Przyrodników, Polski Klub Ekologiczny Oddział Ziemi Lubuskiej w Nowej Soli, Zarząd Wojewódzki Ligi Ochrony Przyrody w Zielonej Górze. Na zebraniu Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody w Zielonej Górze, w dniu 13 grudnia 1993, wojewódzki konserwator przyrody przedłożył projekt rozporządzenia wojewody o utworzeniu zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zamiast parku krajobrazowego. W projekcie proponowano m.in. tak egzotyczne zakazy jak: wydobywania minerałów i bursztynu, pływania, żeglowania, prowadzenia żeglugi pasażerskiej, lotów cywilnych statkami powietrznymi poniżej 2000 m wysokości względnej. Wojewódzka Komisja Ochrony Przyrody w Zielonej Górze po wysłuchaniu opinii Jana Stanisławczyka zaopiniowała negatywnie projekt utworzenia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zamiast parku krajobrazowego. Mimo tej opinii w planie pracy Urzędu Wojewódzkiego w Zielonej Górze na 1994 nadal figurował punkt o utworzeniu Gryżyńskiego Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego zamiast parku krajobrazowego.
Jan Stanisławczyk jako skarbnik Zarządu Wojewódzkiego LOP w Zielonej Górze wysłał pismo do redakcji miesięcznika Aura z pytaniem czy można utworzyć zespół przyrodniczo-krajobrazowy zamiast parku krajobrazowego? W odpowiedzi, prawnik - prof. dr hab. Wojciech Radecki (Aura 7/1994) stwierdził, że nie można tak zrobić gdyż obie formy ochrony przyrody są odmienne. Park krajobrazowy jest obszarową formą ochrony a zespół przyrodniczo-krajobrazowy formą indywidualną.
W I półroczu 1994 nastąpiła zmiana na stanowisku Wojewody oraz dyrektora wydziału, którą to funkcję pełnił dotychczasowy zastępca. Na wniosek Lubuskiego Oddziału Polskiego Klubu Ekologicznego w Nowej Soli z interwencją do Wojewody Zielonogórskiego wystąpił przewodniczący Państwowej Rady Ochrony Przyrody prof. dr hab. Romuald Olaczek przedstawiając argumenty za utworzeniem parku. Interweniował również prezes Zarządu Głównego Ligi Ochrony Przyrody i prezes Lubuskiego Klubu Przyrodników. Stanowisko Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Zielonej Górze reprezentowane przez z-cę dyrektora Stanisława Pichiewicza pozostało. Twierdził on, że teren ten wchodzi już w obszar chronionego krajobrazu i może być dostatecznie chroniącymi obowiązującymi przepisami. Powołanie parku ma wymiar propagandowy, niewiele wnosi do obowiązujących przepisów prawnych a powoduje dodatkowe wydatki z budżetu wojewody. Ponadto powstanie parku może stanowić duże utrudnienie w budowie ujęcia wody podziemnej w tym rejonie dla potrzeb Zielonej Góry. Teren jest chroniony z mocy prawa wodnego i geologicznego. Utworzenie administracji parku jest zbędne, gdyż 86,6 % powierzchni pokrywają lasy a nadleśniczowie gospodarują samodzielnie w lasach. Pod wpływem presji wywieranych przez wojewódzkiego geologa i konserwatora przyrody również Wojewódzka Komisja Ochrony Przyrody w Zielonej Górze na posiedzeniu w dniu 24 listopada 1994, pod przewodnictwem dr Leszka Jerzaka, postanowiła zrezygnować z utworzenia parku. W opinii WKOP przedstawiono również niektóre argumenty zwolenników parku ale argumenty przeciwników przeważyły.
Należy dodać, że od roku 1986 funkcjonowała administracja Łagowskiego Parku Krajobrazowego, która w 1994. liczyła 4 etaty ale tylko 3 były obsadzone, w tym 1 etat przez pracownika wydziału zajmującego się lasami niepaństwowymi.
Sytuacja uległa zmianie w 1995, po objęciu stanowiska dyrektora Wydziału Ochrony Środowiska przez dr Jerzego Tondera, który był zwolennikiem utworzenia parku. Ulegając jednak presji przeciwników parku podpisał pismo do przewodniczącego Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz do dyrektora Departamentu Ochrony Przyrody w Ministerstwie Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa przedstawiając ich argumenty.
W odpowiedzi, dyrektor Departamentu Ochrony Przyrody MOSZNiL przedstawił argumenty przemawiające za tworzeniem parków krajobrazowych i prosił o przychylność do wniosku o utworzenie parku.
Po otrzymaniu, od 1 stycznia 1996, 3 dodatkowych etatów na parki krajobrazowe, od dnia 15 kwietnia 1996 utworzono Gryżyński Park Krajobrazowy, a od dnia 1 czerwca 1996 Zarząd Parków Krajobrazowych w Zielonej Górze, który administrował początkowo 2 parkami, a od 1998 r. 3 parkami. Autor niniejszego artykułu został głównym specjalistą ZPK, a po reformie administracji w 1999 głównym specjalistą Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.
