Informacja i wiedza o przyrodzie w gospodarce leśnej

 

          Aby skutecznie chronić przyrodę, potrzeba chęci, możliwości prawnych, pieniędzy i informacji. Lasy Państwowe są przychylne ochronie przyrody. Współczesna polska polityka leśna, wraz z zarządzeniem nr 11, stanowią dobre formalne podstawy do ochrony. Leśnicy potrafią też całkiem dobrze starać się o pieniądze. W tej sytuacji prosty brak informacji o walorach przyrodniczych zarządzanego terenu może stać się przeszkodą w skutecznym chronieniu tych wartości. To właśnie brakiem informacji powodowane są “wypadki” w postaci np. zalesienia cennych muraw kserotermicznych lub budowy zbiorników retencyjnych na cennych torfowiskach.

          Standardowy opis taksacyjny lasu, będący podstawowym źródłem informacji gospodarczej, nie zawiera wystarczającej informacji o walorach przyrodniczych lasu. Jakkolwiek nie przetwarzać źródłowych baz tego opisu, informacji tej nie da się z niego uzyskać. Wynika z tego ważny wniosek praktyczny: jeżeli w ramach gospodarki leśnej chce się skutecznie chronić przyrodę, to trzeba informacje o niej skrzętnie pozyskiwać i zbierać, nie licząc że zostaną one dostarczone w ramach powtarzanego co 10 lat urządzania lasu. Wymaga to zarówno aktywnego zbierania takich informacji przez służby terenowe, jak i wykorzystania wszystkich dostępnych źródeł - np. jakże często nie docierające w ogóle do nadleśnictw inwentaryzacje przyrodnicze gmin lub wyniki badań naukowych.

          Bardzo interesujące rozwiązanie w zakresie procedur gromadzenia takich informacji stanowi wprowadzona w RDLP Szczecin “waloryzacja przyrodnicza lasów i gruntów nieleśnych”. Jest to zestawienie wszystkich informacji o walorach przyrody, znanych nadleśnictwu. Najważniejszą cechą tej waloryzacji jest jednak jej dynamiczny charakter, co oznacza, że ma ona w sposób ciągły być rozwijana i uzupełniana.

          Dużą szansą zgromadzenia informacji przyrodniczych są “Programy ochrony przyrody”, wykonywane jako aneksy do operatów urządzania lasu. Jednak, aby ta szansa została wykorzystana, programy te muszą być opracowywane w sposób “maksymalistyczny”. Obowiązująca instrukcja ich wykonywania dopuszcza bowiem, by jako Program traktować opracowanie ograniczone wyłącznie do pewnych przetworzeń baz danych operatu urządzeniowego, które to przetworzenia - jak wspomniano wyżej - informacji potrzebnych do skutecznego chronienia przyrody z założenia zawierać nie mogą.

          Komputeryzacja obiegu informacji w leśnictwie wiązała się - jak dotychczas - z eliminacją informacji przyrodniczych z obiegu. “Komputerowe” opisy taksacyjne są powszechnie postrzegane jako bardzo ubogie w informację o przyrodzie. Również SILP informacji tego typu nie gromadzi i nie przetwarza. Tak jednak być nie musi. Istnieją również nadające się do zastosowania w nadleśnictwie produkty informatyczne, które gromadzenie informacji o przyrodzie mogą wspomagać i ułatwiać.

          Niezależnie jednak od zastosowanych rozwiązań proceduralnych i technicznych, wydaje się, że to właśnie obieg informacji o lokalnych walorach przyrody stanowi klucz do poprawy efektywności ochrony przyrody w lasach gospodarczych.

 

Paweł Pawlaczyk